Κινδυνεύει η Ελλάδα;

Του Κώστα Στούπα 

1) Κινδυνεύει η Ελλάδα;

Η αλήθεια είναι πως στην Ελλάδα διαχειριστήκαμε υποδειγματικά την επιδημία του "Covid-19". Αρκεί κάποιος να λάβει υπόψη την κατάταξη της χώρας όπου στους θανάτους ως ποσοστό του πληθυσμού βρισκόμαστε πολύ χαμηλότερα από τον μέσο όρο και στους εμβολιασμούς ως ποσοστό του πληθυσμού βρισκόμαστε υψηλότερα από τον μέσο όρο.

Για μια χώρα σαν την Ελλάδα κάτι τέτοιο δεν είναι αυτονόητο. Το αντίθετο ισχύει ως κανόνας. Η επιτυχής διαχείριση της επιδημίας όμως πέραν της αυτοπεποίθησης λίγα μπορεί να μας προσφέρει για τη συνέχεια.

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά...

Στην αρχή αυτής της επιδημίας, πριν περίπου από ένα χρόνο, υπήρχαν αισιόδοξες εκτιμήσεις που την ήθελαν να τελειώνει μέσα στο Καλοκαίρι που πέρασε. Ο πρόεδρος Τραμπ ήταν μεταξύ αυτών που καλλιεργούσαν αυτήν τη μυθολογία που αποδείχτηκε εγκληματική...

Πέρυσι τέτοιο καιρό οι εκτιμήσεις ήθελαν το 2021 σαν χρονιά που η οικονομία θα εκτινασσόταν σαν ελατήριο. Τώρα αισίως οδεύουμε προς το τέλος του πρώτου τριμήνου και δεν υπάρχουν τέτοιες ενδείξεις. Συγκρατημένες θα πρέπει να είναι οι εκτιμήσεις και για το δεύτερο τρίμηνο. Λογικά με τον εμβολιασμό να έχει προχωρήσει τα πράγματα θα αλλάξουν από το τρίτο και τέταρτο τρίμηνο...

Τώρα οι ειδήμονες βλέπουν το ελατήριο να εκτινάσσεται το 2022.

Από τώρα μέχρι το ’22 όμως παρεμβάλλεται τεράστια χρονική απόσταση. Το μόνο πράγμα που είναι σίγουρο είναι πως το ΑΕΠ της Ελλάδας έχει διαμορφωθεί περί τα 160-165 δισ. το 2020 μετά την πτώση κατά 10% περίπου. Βέβαιο είναι πως και το δημόσιο χρέος της χώρας έχει φτάσει περί 345 δισ. ευρώ και τα 375 δισ. ευρώ αν προστεθούν και τα repos.

Βέβαιο είναι επίσης ότι η συνταξιοδοτική δαπάνη είναι η υψηλότερη στο... ηλικιακό σύστημα με την άμεση κρατική επιδότηση των συντάξεων να ξεπερνά το 13% του ΑΕΠ.

Σύμφωνα με όσα ανέφερε ο κ. Τάσος Γιαννίτσης σε ένα πρόσφατο συνέδριο για το ασφαλιστικό "...την περίοδο 2000-2018 οι συνολικές δαπάνες για συντάξεις αυξήθηκαν στη χώρα μας από 17,5 δισ. ευρώ σε 35 δισ. ευρώ ή από 12,7% σε 18,7% του ΑΕΠ, οι φόροι από τους οποίους το Δημόσιο χρηματοδοτεί τις συντάξεις αυξήθηκαν από 6,4 δισ. ευρώ σε 17 δισ. ευρώ, ενώ η σχέση συνολικών συντάξεων προς συνολικούς μισθούς αυξήθηκε από 41% σε 71%".

Αν χάριζαν σε κάποιον λογικό άνθρωπο τη διακυβέρνηση μιας χώρας με αυτά τα αριθμητικά δεδομένα θα προτιμούσε να μεταναστεύσει παρά να την αποδεχτεί...

Και όμως στην Ελλάδα διαγκωνίζονται να την κυβερνήσουν και να εργαστούν στο δημόσιο και να συνταξιοδοτηθούν από το δημόσιο (επί της ουσίας το δημόσιο καταβάλει το μεγαλύτερο μέρος των συντάξεων και του ιδιωτικού τομέα).

Υπάρχει πλέον ευρεία η πεποίθηση πως το 2021-22 δεν είναι 2010 όταν μόνο η Ελλάδα και δυο τρία άλλα "PIGS” αντιμετώπιζαν πρόβλημα χρέους και απειλούνταν με εξοβελισμό από την Ευρωζώνη. Τώρα μπορεί η Ελλάδα να έχει μετά την Ιαπωνία το υψηλότερο δημόσιο χρέος στον κόσμο αλλά είναι πλέον και πολλές ευυπόληπτες χώρες των οποίων το δημόσιο χρέος ξεπερνάει το 100% του ΑΕΠ.

Οι διεθνείς Οίκοι παριστάνουν πως δεν βλέπουν το βουνό του χρέους και αναφέρονται συνέχεια στα βήματα προόδου και τις πιθανές αναβαθμίσεις.

Κατά ένα ανάλογο τρόπο στα τέλη του 2008 και του 2009 δεν έβλεπαν αυτά που θα ακολουθούσαν το 2010 και μετά.

Στη διεθνή επικαιρότητα η υπόθεση του παγκόσμιου χρέους υποτιμάται λόγω των μηδενικών επιτοκίων. Αυτό ίσως αποδειχτεί λάθος. Πολύ περισσότερο μπορεί να αποδειχτεί λάθος για χώρες σαν την Ελλάδα με τεράστιο χρέος και αδύναμους θεσμούς...

Το κραχ του 2008 στις διεθνείς αγορές άλλαξε την κατεύθυνση του "ανέμου" σε όλον τον κόσμο. Τα διεθνή κεφάλαια άρχισαν να αποφεύγουν την ανάληψη υψηλού ρίσκου.  Στην Ελλάδα το υψηλό αυτό "βαρομετρικό" έφτασε το 2010 με τον εξοβελισμό της από τις διεθνείς αγορές και τη χρεοκοπία.

Το sell-off στα ομόλογα διεθνώς τις τελευταίες εβδομάδες που ανέβασε την απόδοση του αμερικάνικου 10ετούς κοντά στο 1,5% μπορεί να σηματοδοτεί ακριβώς αυτή την αλλαγή της κατεύθυνσης του ανέμου.

Μια νέα κρίση χρέους στην Ευρώπη σε μια δεκαετία περίπου η οποία θα είναι μεγαλύτερη από την πρώτη, ενδεχομένως να δημιουργήσει νέα δεδομένα σε σχέση με τις υπαρξιακές της αναζητήσεις.

Η προηγούμενη δεκαετία αποδείχτηκε πολύ δύσκολη για την Ελλάδα. Δεν υπάρχουν ενδείξεις γιατί η τρέχουσα θα είναι καλύτερη. Το αντίθετο μάλιστα...

Εκτός αν πιστεύει κάποιος πως θα μας διαγράψουν το χρέος χωρίς νέους γύρους περικοπών. Πως δηλ. χώρες όπως αυτές της Ανατολικής Ευρώπης θα δεχτούν να αναλάβουν ελληνικό χρέος με τους πολίτες τους να εισπράττουν περί το 50% της μέσης σύνταξης στην Ελλάδα...

Στο ερώτημα λοιπόν αν κινδυνεύει η Ελλάδα η απάντηση είναι απλή...

2) Ακριβότερα τρόφιμα...

O παγκόσμιος δείκτης τιμών τροφίμων FAO παρουσίασε απότομη αύξηση από το φθινόπωρο.

Τους τελευταίους μήνες το φαγητό σε όλο τον κόσμο ακρίβυνε κατά 13,3% από τον μέσο όρο της περιόδου 2014-2016 ο οποίος λαμβάνεται σαν η βάση των 100 μονάδων.

Οι τιμές των βασικών τροφίμων τον Ιανουάριο ήταν οι υψηλότερες τα τελευταία έξι χρόνια.

Για τα δημητριακά και τη ζάχαρη, η επιδείνωση των προοπτικών καλλιέργειας στις ΗΠΑ και την ΕΕ αύξησε τις τιμές, ειδικά για το καλαμπόκι.

Το ξηρό κλίμα στη Νότια Αμερική και η υψηλή ζήτηση καλαμποκιού  στην Κίνα συνέβαλαν επίσης στην αύξηση των τιμών.

Η πτώση των τιμών του πετρελαίου συνέβαλε επίσης στην αρχική επιδείνωση των τιμών των τροφίμων, καθώς πολλά εναλλακτικά καύσιμα, τα οποία κατασκευάζονται από αποθέματα τροφίμων, είδαν τη ζήτηση να πέφτει.

Καθώς η κρίση επιδεινώθηκε και οι χώρες άνοιξαν τουλάχιστον εν μέρει, η παγκόσμια ζήτηση και οι τιμές αυξήθηκαν ξανά το καλοκαίρι.

Μια αύξηση κατά 10-20% για τους πλούσιους λαούς της Δύσης που ξοδεύουν για τρόφιμα ένα κλάσμα του εισοδήματός τους δεν σημαίνει πολλά πράγματα.

Για χώρες όμως που οι δαπάνες για τρόφιμα καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματος σημαίνει αντίστοιχες ελλείψεις. Η αύξηση των τιμών των τροφίμων αυξάνει τις κοινωνικές και γεωπολιτικές εντάσεις και τις μεταναστευτικές πιέσεις…

3) Τραπεζικές μετοχές...

Το περασμένο Δεκέμβριο είχαμε αναφέρει πως οι τραπεζικές μετοχές ακόμη και να διπλασιάσουν τις τιμές δεν θα έχουν καταφέρει να εξέλθουν από το μακροπρόθεσμο καθοδικό κανάλι που βρίσκονται τα τελευταία χρόνια.

Ενώ καταβάλλονται προσπάθειες να μειωθούν έστω και αργά τα "κόκκινα δάνεια" κανένας δεν είναι σε θέση να προβλέψει τις επιβαρύνσεις από το πλήγμα της επιδημίας.

Σημαντικό πρόβλημα στις παραδοσιακές τράπεζες σε όλο τον κόσμο προσθέτουν και οι Fintechs, οι διαδικτυακές πλατφόρμες που προσφέρουν τραπεζικές υπηρεσίες με χαμηλότερο κόστος από τις παραδοσιακές τράπεζες.

kostas.stoupas@capital.gr