Ας ξυπνήσουμε πριν είναι αργά...

Του Κώστα Στούπα

1) Ας ξυπνήσουμε  πριν είναι αργά...

Η Ελλάδα αναμένεται να παρουσιάσει για το 2020 ύφεση περί το 10% η οποία θα  είναι η μεγαλύτερη εδώ και αρκετά χρόνια, ενώ το πρωτογενές έλλειμμα θα θυμίζει τις εποχές της χρεοκοπίας που έφεραν τη "Χρυσή Αυγή" στη Βουλή και έκαναν τον κ. Τσίπρα πρωθυπουργό και τους κ.κ. Λαφαζάνη και Χαϊκάλη υπουργούς...

Η Ελλάδα κατά τη δεκαετία της κρίσης υπέστη σωρευτικά μια μείωση του ΑΕΠ της τάξης του 25%. Το 10% της ύφεσης του 2020 προστίθεται σε αυτήν τη  χαμένη δεκαετία.

Το 2020 το ελληνικό ΑΕΠ αναμένεται να διαμορφωθεί περί τα 162-165 δισ. ευρώ.   Το 2000 το ελληνικό ΑΕΠ ήταν περί τα 140 δισ. ευρώ, το  2008 είχε ξεπεράσει τα 240 δισ. και το 2021 ξεκινάμε  από τη βάση των  160-165 δισ. ευρώ...

Προκειμένου να αντιληφθούμε τι μπορεί να σημαίνουν όλα αυτά  πρέπει να κάνουμε πρώτα  κάποιες συγκρίσεις.

To 2000 π.χ. η Ρουμανία με διπλάσιο πληθυσμό σε σχέση με την Ελλάδα  είχε ΑΕΠ περί τα 37 δισ. ευρώ,  το 2008 περί τα 214 δισ. ευρώ και το 2019  περί τα 250 δισ. ευρώ.

To 2000 το ΑΕΠ της Τουρκίας η οποία έχει περίπου οκταπλάσιο πληθυσμό  ήταν περί τα 272 δισ. δολ. το 2008 είχε φτάσει περί τα 762 δισ. δολάρια, το 2012 περί τα 950 δισ. δολ. και το 2019 είχε πέσει ξανά στα 750 δισ. δολ.

Η αποδυνάμωση της χώρας μας  στη γεωγραφική περιοχή που βρίσκεται είναι εμφανής. Η επιλογή από πλευράς Τουρκίας της χρονικής περιόδου να επιδιώκει αναθεώρηση της  συνθήκης της Λωζάνης λοιπόν δεν είναι τυχαία. Η διαφορά μεταξύ των δυο χωρών είναι η μεγαλύτερη από ιδρύσεώς τους.

Η άνευ προηγουμένου προκλητικότητα της Τουρκίας βέβαια έχει να κάνει και  με την απομάκρυνση των ΗΠΑ από την ευρύτερη  περιοχή της Ν.Α. Μεσογείου, τη διάλυση που επέφερε η Αραβική Άνοιξη σε κράτη της περιοχής αλλά και τη βαθμιαία αποδυνάμωση της Ελλάδας.

Τα πράγματα για την Ελλάδα θα ήταν αρκετά διαφορετικά αν το 2009 η κυβέρνηση Καραμανλή δεν είχε πάει σε εκλογές και φρόντιζε να πάρει τα κατάλληλα μέτρα τα οποία θα απομάκρυναν το φάσμα της χρεοκοπίας.

Το ίδιο θα συνέβαινε και αν το 2010 ο ΓΑΠ αντί να προσπαθεί να εκβιάσει με το "πιστόλι πάνω στο τραπέζι" έκανε αυτό που έπρεπε να κάνει.

Ακόμη και όταν μπήκαμε σε μνημόνια, αν οι κυβερνήσεις εξασφάλιζαν την κοινωνική συναίνεση και έκαναν αυτό που έπρεπε, η κρίση θα είχε τελειώσει το 2012-13.

Αν σαν κοινωνία μετά την εξαπάτηση   του "λεφτά υπάρχουν" δεν είχαμε πιστέψει την απατεωνιά της κατάργησης των μνημονίων με "ένα άρθρο και ένα νόμο" η κρίση θα είχε τελειώσει το αργότερο το 2015 με το περίφημο e-mail Χαρδούβελη.

Αν λοιπόν  σαν χώρα κάναμε αυτό που έπρεπε να κάνουμε εγκαίρως, παρά τα λάθη και της αδυναμίες μας, το 2020 θα μας έβρισκε με ένα ΑΕΠ πάνω από 300 δισ. ευρώ.

Με ΑΕΠ περί τα 300 δισ. ευρώ, η συνταξιοδοτική δαπάνη η οποία σήμερα πλησιάζει τα 30 δισ. ευρώ θα ήταν περί το 10% του ΑΕΠ και θα μπορούσαμε να μιλάμε για ένα βιώσιμο συνταξιοδοτικό σύστημα.

Με ένα ΑΕΠ περί τα 300 δισ. ευρώ θα μπορούσαμε να χρηματοδοτήσουμε αμυντικές δαπάνες 2-3% που αντιπροσωπεύουν 6-9 δισ. τον χρόνο. Τα μεγέθη αυτά θα ήταν ικανά  να ενισχύσουμε αποτελεσματικά την αποτρεπτική ισχύ της χώρας.

Με 160 δισ. ΑΕΠ και χρέος πάνω από 340 δισ. ευρώ μιλάμε για μια χώρα "ζόμπι" που αναπνέει και κινείται μέσω του αναπνευστήρα της ΕΚΤ με την ανοχή της Γερμανίας η οποία δυσκολεύεται να "κακοκαρδίσει" την Τουρκία.

Δυστυχώς οι αριθμοί δείχνουν πως αυτά που θεωρούμε σαν κεκτημένα δεν είναι καθόλου εξασφαλισμένα.

Το πολιτικό σύστημα για άλλη μια φορά επιλέγει να λέει στο "πόπολο" αυτά που θέλει να ακούσει. Η χώρα υπάρχει γιατί μετά το 2010 οι Ευρωπαίοι επέλεξαν να την κρατήσουν στον αναπνευστήρα και γιατί το 2020 η Γαλλία και οι ΗΠΑ με συγκεκριμένες πράξεις άφησαν την Τουρκία να καταλάβει πως οποιαδήποτε κίνηση εναντίον της Ελλάδας θα έχει κόστος.

Μια χώρα που υπάρχει χάρη σε αποφάσεις και συμφέροντα άλλων όμως ενέχει υψηλό ρίσκο καθώς τα συμφέροντα των άλλων μπορεί να μεταβληθούν.

Η κρίση της επιδημίας λοιπόν φαίνεται πως λειτουργεί σαν επιταχυντής εξελίξεων.

Ας ξυπνήσουμε  πριν είναι αργά...

2) Στην τελική ευθεία...

Την ημέρα που ο Ντόναλντ Τραμπ έστελνε το πλήθος των ακροδεξιών "μπαχαλάκηδων" να ματαιώσουν την ανάδειξη του Μπάιντεν στην Προεδρία, οι αγορές στις ΗΠΑ και σε όλον τον κόσμο έκλειναν με θετικό πρόσημο, αδιαφορώντας για τον κλονισμό της πολιτικής και οικονομικής ισχύος των ΗΠΑ λόγω του βαθιού διχασμού της κοινωνίας...

Στην τελική φάση μιας "φούσκας" οι αρνητικές πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις δεν δύνανται να ανακόψουν την άνοδο, ούτε για λίγες ώρες.

Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά μιας χρηματιστηριακής "φούσκας" είναι η αλματώδης αυτοτροφοδοτούμενη εκτίναξη των τιμών με την εισροή πολλών "άσχετων" στους οποίους επαναλαμβανόμενα επικερδή στοιχήματα  δημιουργούν μια αίσθηση απληστίας και αλαζονείας...

Μέσα σε λίγους μήνες περιουσίες διπλασιάζονται και τριπλασιάζονται ενώ και οι συνετοί και σκεπτικιστές χλευάζονται. Αυτή είναι η κατάσταση μιας "φούσκας".

Απόν τον περασμένο Μάρτιο ο δείκτης Nasdaq, από τις 6.800 μονάδες έχει σκαρφαλώσει μέσα σε 7 μήνες στις 13.200 μονάδες, προσεγγίζοντας μια απόδοση περί το 100%.

Το 1999 ο ίδιος δείκτης μέσα σε 5 μήνες εκτοξεύθηκε από τις 2.693 μονάδες στις 5.048...

Όταν ξεκίνησε η αντιστροφή, μέσα σε μια εβδομάδα οι "άσχετοι" δεν έχασαν απλά τα κέρδη αλλά εξαερώθηκαν. Τα επόμενα δυο χρόνια εξαερώθηκε και το 90% όσων προσπάθησαν να πιάσουν τις αναπηδήσεις...

Προσοχή λοιπόν, κανένας δεν μπορεί να προβλέψει πότε θα σκάσει μια "φούσκα" ή πόσο θα "φουσκώσει" αλλά ο καθένας μπορεί να περιμένει όσο χρειαστεί οι πιθανότητες να μεταστραφούν από εναντίον υπέρ του...

kostas.stoupas@capital.gr