Ο Ερντογάν έχει περιέλθει σε αδιέξοδο…

Του Κώστα Στούπα 

Η αποχώρηση του Oruc Reis και του τουρκικού στόλου μετά από έναν μήνα από τις αμφισβητούμενες περιοχές για να προσέλθει η Τουρκία σε διερευνητικές επαφές και διπλωματικό διάλογο αποτελεί ήττα για τον Ερντογάν.

Ο Ερντογάν  επεδίωκε να διαπραγματευτεί για τις αμφισβητούμενες περιοχές αφού θα τις έχει "καταπατήσει" πρώτα. Δηλαδή, αυτό που επεδίωκε ήταν οι διαπραγματεύσεις απλά να νομιμοποιήσουν τις "καταπατήσεις"...

Η απομόνωση της Τουρκίας όμως  στην ευρύτερη περιοχή είναι πρωτοφανής.  Η στάση της Ευρώπης παρά τις διιστάμενες απόψεις που συντάσσεται στο πλευρό της Ελλάδας και της Κύπρου αποτελεί άλλη μια δυσάρεστη εξέλιξη.

Το ίδιο και η στάση των ΗΠΑ που αναγνωρίζει καθαρά ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα στα νησιά.

Η επίσκεψη Πομπέο πρώτα στην Κύπρο και μετά στη Θεσσαλονίκη και την Κρήτη αποτελεί άλλο ένα σαφές μήνυμα προς την Τουρκία. Η Ελλάδα δεν ήταν ποτέ λιγότερο μόνη στην αντιπαράθεσή της με την Τουρκία.

Τούτο δεν μοιάζει να είναι διόλου τυχαίο.

Παρά τα αντιθέτως θρυλούμενα όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις στη μεταπολίτευση αλλά και ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια  ακολούθησαν την ίδια εθνική στρατηγική πέρα από ιδεολογικές αγκυλώσεις, διαφοροποιήσεις αλλά  και μικροπολιτικές σκοπιμότητες.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου παρά τις αντιαμερικανικές και αντιΕοκικές κορώνες ποτέ δεν έθεσε σε κίνδυνο τον γεωπολιτικό προσανατολισμό της χώρας. Το ίδιο και ο Αλέξης Τσίπρας που δεν έθεσε ούτε μια στιγμή σε κίνδυνο τις στρατηγικές συμμαχίες της χώρας με τις ΗΠΑ, την Ε.Ε. το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Εκ των υστέρων αποδεικνύεται πως πολύ σωστά έκλεισε το θέμα της Βόρειας Μακεδονίας πριν τη μεγάλη κρίση με την Τουρκία.

Η ενιαία εθνική στρατηγική της Ελλάδας αποτελεί ισχυρό πλεονέκτημα απέναντι σε μια Τουρκία που εμφανίζεται διασπασμένη και εσχάτως απομονωμένη.

Το καθεστώς Ερντογάν έχει βάλει την Τουρκία σε κίνδυνο αφού την έχει απομονώσει και αποδυναμώσει διπλωματικά και οικονομικά. Η Ελλάδα κινδυνεύει σήμερα από μια Τουρκία σε διαλυτική κρίση παρά από μια ισχυρή και επεκτατική Τουρκία.

Μέχρι το 2016 το καθεστώς Ερντογάν εξασφάλιζε αποδοχή "πουλώντας" το αφήγημα της οικονομικής και θρησκευτικής αναγέννησης. Όταν το μοντέλο του παράδοξου ισλαμοκαπιταλισμού εξάντλησε τα περιθώρια και άρχισε η φθίνουσα πορεία, ο Ερντογάν λάνσαρε το εθνικιστικό αφήγημα της ανασύστασης της οθωμανικής ισχύος.

Σε αντίθεση με το θεώρημα του στρατηγικού βάθους του Αχμέτ Νταβούτογλου που επεδίωκε την αύξηση της επιρροής της Τουρκίας μέσω της βελτίωσης των φιλικών σχέσεων με τις χώρες της περιοχής που ανήκαν παλαιότερα στην οθωμανική αυτοκρατορία, το καθεστώς Ερντογάν έχει απομονώσει την Τουρκία την οποία έχει εμπλέξει σε επικίνδυνες διαμάχες.

Στο πλαίσιο του σχεδίου της  αναβίωσης της οθωμανικής ηγεμονίας η Τουρκία έχει εξαπλωθεί από τη Βόρεια Αφρική έως τον Καύκασο και τη Μέση Ανατολή με αιχμή του δόρατος τους μισθοφόρους ισλαμιστές από τη Συρία.

Η Τουρκία εμφανίζεται αυτή την περίοδο σαν ο στενότερος προστάτης και χορηγός του ισλαμικού ριζοσπαστισμού και της ισλαμικής τρομοκρατίας.  Παράλληλα προσπαθεί να χειραγωγήσει τους μουσουλμάνους που ζουν στη Δύση προκειμένου να τους χρησιμοποιήσει σαν μοχλό πίεσης και στη συνέχεια ενδεχομένως σαν πέμπτη φάλαγγα...

Η Τουρκία προέκυψε σαν διάδοχος της οθωμανικής αυτοκρατορίας χάρη στην ευφυή στρατηγική του Κεμάλ Ατατούρκ να στρέψει τη χώρα προς τη Δύση και να την καταστήσει ένα ισχυρό βραχίονα των δυτικών συμφερόντων στην ευρύτερη περιοχή. Κάπως έτσι ο ελληνισμός εκδιώχθηκε από τα Μικρασιατικά Παράλια.

Η συνθήκη της Λωζάνης αποτύπωσε τα όρια αυτής της νέας πραγματικότητας στην περιοχή.

Η Τουρκία του Ερντογάν επιχειρεί να αλλάξει τις ισορροπίες που διαμορφώθηκαν στις αρχές του περασμένου αιώνα.

Στην προσπάθεια επιβολής τετελεσμένων στην Ελλάδα και την Ευρώπη ο Ερντογάν υπέστη ήττες. Οι διερευνητικές και ο διάλογος στον οποίο εξαναγκάστηκε δεν τον οδηγεί εκεί που επιθυμούσε.

Η Τουρκία αμφισβητεί στο Καστελόριζο, το οποίο  έχει έκταση 10,5 τετραγωνικά χιλιόμετρα και απέχει 2 μίλια από τις ακτές της Τουρκίας, να διαθέτει ΑΟΖ 40,5 χιλ. τετραγωνικών χιλιομέτρων.

Η Ελλάδα υποστηρίζει πως το Καστελόριζο δικαιούται ό,τι προβλέπει το διεθνές δίκαιο. Η ελληνική θέση είναι πως αν  υπάρχουν διαφορές θα πρέπει να λυθούν με βάση το διεθνές δίκαιο. Το ίδιο υποστηρίζει και η διεθνής κοινότητα ακόμη και οι χώρες όπως η Γερμανία και η Ρωσία που έχουν ειδικές σχέσεις με την Τουρκία.

Μοιραία το μόνο ισχυρό επιχείρημα που του απομένει είναι η αποστρατιωτικοποίηση των 13  ελληνικών νησιών στο Ανατολικό Αιγαίο όπου υποστηρίζει πως η Ελλάδα παραβιάζει το καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης.

Το επιχείρημα  αυτό αποδυναμώνεται όμως από την ύπαρξη στη Σμύρνη της στρατιάς του Αιγαίου με ξεκάθαρα αποβατική δομή  και επιθετικές διαθέσεις.

Η Τουρκία θέλει να αποφύγει το διεθνές δικαστήριο γιατί ακόμη και στην πλέον ελαστική ανάγνωση του διεθνούς δικαίου τα ελληνικά νησιά θα εξασφαλίσουν το μεγαλύτερο μέρος όσων η Τουρκία αυτή τη στιγμή εμφανίζει σαν δικά της στο ιχνογράφημα της Γαλάζιας Πατρίδας.

Ο Ερντογάν έχει περιέλθει σε αδιέξοδο...  και αυτός είναι ο λόγος που ανοίγει συνεχώς νέα μέτωπα και αυξάνει το ρίσκο μια ανάφλεξης και την Τουρκία στο μέσον.

Ο Ερντογάν είναι σε αδιέξοδο και αυτό είναι θετικό  αλλά κρύβει και κινδύνους.

kostas.stoupas@capital.gr