Στενεύει ο κλοιός για τον Ερντογάν

Του Κώστα Στούπα 

Η αλήθεια είναι πως περιμέναμε νέα Navtex που θα έφερνε τα τουρκικά σκάφη πολύ κοντά στο Καστελόριζο, κάτι που θα απέκοπτε το νησί από τον εθνικό κορμό της Ελλάδας. Τούτο δεν έγινε και η Τουρκία προτίμησε να αναδιπλωθεί για την ώρα. Ίσως η συνάντηση της Κορσικής να έπαιξε κάποιο ρόλο όπως και η αύξηση των ευρωπαίων ηγετών που στην επόμενη σύνοδο θα έδιναν το πράσινο φως για μέτρα της Ε.Ε. εναντίον της Τουρκίας.

Όμως η  κατάσταση με την Τουρκία είναι πιθανό ανά πάσα στιγμή να ξεφύγει από κάθε έλεγχο και με αφορμή κάποιο "θερμό" επεισόδιο να πυροδοτήσει ανάφλεξη σε μια  ευρύτερη περιοχή από το Αιγαίο, τη Μέση Ανατολή, τον Περσικό Κόλπο και τη Βόρεια Αφρική.

Η Τουρκία έχει χαράξει μια πορεία και πλέον δύσκολα μπορεί να την αλλάξει ακόμη και αν υπάρξουν πολιτικές εξελίξεις στη γείτονα. Η πορεία της Τουρκίας έχει δρομολογήσει ήδη εξελίξεις.  

Την εβδομάδα που πέρασε, μετά τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Μπαχρέιν προχώρησε σε συμφωνία ειρήνης με το Ισραήλ, ενώ υπάρχουν εκτιμήσεις πως και η Σαουδική Αραβία προλειαίνει το έδαφος για μια ανάλογη κίνηση. Πρόκειται για εξελίξεις που συνιστούν ιστορικές τεκτονικές ανατροπές οι οποίες προσθέτουν στο άθροισμα του κοινού παρονομαστή του αντιτουρκικού συνασπισμού που διευρύνεται συνεχώς.

Η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του πυρός αυτής της διένεξης και είναι απίθανο να αποφύγει οποιαδήποτε εμπλοκή στην περίπτωση που δεν καταστεί δυνατός ο εξαναγκασμός της Τουρκίας σε αναδίπλωση  με ή χωρίς τον Ερντογάν στην εξουσία.

Όλοι οι σύμμαχοι της Δύσης στην ευρύτερη περιοχή συμμετέχουν σε σχήματα αντιτουρκικών συσπειρώσεων και αυτό βαρύνει εναντίον της Τουρκίας και όσων στη Δύση την υποστηρίζουν γιατί την θεωρούν απαραίτητο οικονομικό και στρατιωτικό πυλώνα στην περιοχή.

Είναι θέμα χρόνου όλες αυτές οι χώρες που αντιδρούν στις νεοθωμανικές βλέψεις του καθεστώτος Ερντογάν να βρουν κοινό βηματισμό και να συντονίσουν τις μεθοδεύσεις τους εναντίον της Άγκυρας.

Η "αχίλλειος πτέρνα" της Τουρκίας ήταν και παραμένει το κουρδικό πρόβλημα. Ο πληθυσμός των Κούρδων υπολογίζεται πως ξεπερνά τα 40 εκατ. από τους οποίους πάνω από 15 εκατ. υπολογίζεται πως ζουν στην Τουρκία.

Οι εξελίξεις καταδεικνύουν πως είναι θέμα χρόνου οι δυνάμεις που αντιστρατεύονται τις επιδιώξεις της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή να ενεργοποιήσουν τον "μοχλό" των Κούρδων με απώτερο σκοπό τη δημιουργία ανεξάρτητου κουρδικού κράτους το οποίο θα αποδυναμώσει τον ρόλο της Τουρκίας στον έλεγχο των ενεργειακών και μεταναστευτικών ροών προς τη Δύση.

Η προώθηση της δημιουργίας Κουρδικού κράτους πλήττει και άλλες χώρες της περιοχής με βασικότερη το Ιράν που βρίσκεται σε συστράτευση με την Τουρκία.

Η Τουρκία εξελίχθηκε σε μια απειλή για την Ευρώπη και τη Δύση συνολικότερα πολύ μεγαλύτερη από εκείνη του Ιράν καθώς κατέχει κομβικότερη γεωγραφική θέση.

Αργά ή γρήγορα η Δύση θα αναγκαστεί να παρακάμψει την Τουρκία  δια μέσου ενός τόξου Ελλάδας, Ισραήλ, Λιβάνου, Αιγύπτου, Κουρδιστάν, Ιράκ, Σαουδικής Αραβίας και  Βόρειας Αφρικής.

Η απειλή μιας συμπόρευσης της Τουρκίας με τη Ρωσία προκειμένου η δεύτερη να έχει πρόσβαση στη Μεσόγειο ενδέχεται να αναγκάσει τη Δύση να στηρίξει την Ελλάδα και να μετατρέψει το Αιγαίο σε λίμνη με την ανακήρυξη των 12 μιλίων.

Ενώ οι ένοπλες δυνάμεις της Τουρκίας και της Ελλάδας τον τελευταίο μήνα βρίσκονται κυριολεκτικά με το δάχτυλο στη σκανδάλη, η Δύση με αιχμή τη Γαλλία συνδράμει παντοιοτρόπως την Ελλάδα, ακόμη και με την εκχώρηση μεταχειρισμένων Rafale και τον δανεισμό υπερσύγχρονων φρεγατών ικανών να αλλάξουν το ισοζύγιο της ισχύος στο Αιγαίο και τη Ν.Α. Μεσόγειο το ταχύτερο δυνατόν. 

Αυτό είναι το "μαστίγιο". Το "καρότο" το προσφέρει η Γερμανία με τις συνεχείς διαμεσολαβήσεις που έχουν σαν στόχο να κρατάνε την πόρτα ανοιχτή για την περίπτωση που το καθεστώς Ερντογάν αποφασίσει να αναδιπλωθεί. Όμως οι  υποστηρικτές αυτού του σεναρίου στη Δύση βρίσκονται σε υποχώρηση αυτή τη στιγμή. Εγκλωβισμένος στην κλιμάκωση των μαξιμαλιστικών διεκδικήσεων είναι και ο Ερντογάν λόγω της διάλυσης της οικονομίας.

Υποβάθμιση

Η δεύτερη αχίλλειος πτέρνα μετά το "Κουρδικό"  για την Τουρκία είναι η οικονομία. Η Moody’s προχθές προχώρησε σε νέα υποβάθμιση της μακροπρόθεσμης πιστοληπτικής της ικανότητας, ενώ διατήρησε αρνητικό το outlook.

Αυτό αποτελεί ένα ακόμη πλήγμα στην τουρκική οικονομία η οποία περνάει δύσκολες μέρες ενώ η τούρκικη λίρα συνεχίζει να βυθίζεται.

Ένας από τους λόγους που επικαλείται η Moodys  για την υποβάθμιση αντανακλά  τα αυξημένα επίπεδα γεωπολιτικού κινδύνου της χώρας σε διάφορα μέτωπα, όπως τη σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο.

Οι αναλυτές της Moodys  προσθέτουν πως  τα αποθέματα ξένου νομίσματος της Τουρκίας βρίσκονται στο χαμηλό πολλών ετών ως ποσοστό του ΑΕΠ, λόγω των αποτυχημένων προσπαθειών υπεράσπισης της λίρας.

Σύμφωνα με την ίδια  έκθεση το δημόσιο χρέος της Τουρκίας θα αυξηθεί από 32,5% το 2019 σε 42,9% το 2020 και ο δείκτης προσιτότητας του χρέους (ο λόγος των πληρωμών τόκων προς τα έσοδα) θα επιδεινωθεί σε 8,8% το 2020, από 7,3% το 2019 και 5,8% το 2018.

Η Τουρκία έχει χαμηλό χρέος αλλά καταβάλει υψηλά επιτόκια, πρόβλημα που δεν αντιμετωπίζει η Ελλάδα λόγω Ευρώ και διακράτησης του χρέους από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Οι τελευταίες εξελίξεις συγκλίνουν στη διαπίστωση πως βρισκόμαστε  μπροστά σε τεκτονικές ανατροπές που προμηνύουν ανάλογες εξελίξεις.

Οποιαδήποτε πρόβλεψη σε τέτοιες περιόδους είναι παρακινδυνευμένη...

kostas.stoupas@capital.gr