Η ανοησία της αγέλης…

Του Κώστα Στούπα 

Πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν θαυμαστές των ολοκληρωτικών καθεστώτων. Ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι είχαν οπαδούς ακόμη και εντός των αντιπάλων χωρών μέχρι που κατέρρευσαν και αποδείχτηκε πως τα οφέλη που προσέφεραν στις χώρες τους ήταν ελάχιστα σε σχέση με τα δεινά που προκάλεσαν.

Ο Στάλιν διατηρεί ακόμη μια ευάριθμο δράκα πιστών ανά τον κόσμο παρά το γεγονός πως τα εγκλήματα εναντίον των πολιτών της ίδιας του της χώρας ξεπέρασαν αυτά των προηγουμένων δικτατόρων. Το ίδιο ισχύει και για τον Μαο Τσε Τουνγκ που κράτησε την Κίνα μέχρι την τελευταία δεκαετία του περασμένου αιώνα στον μεσαίωνα...

Οι ανολοκλήρωτοι άνθρωποι αγαπούν τον ολοκληρωτισμό μονολογεί μια φιγούρα  σε ένα σκίτσο του Αρκά ο οποίος ως καλλιτέχνης  μπορεί να προσεγγίζει με αφαιρετικό αλλά ταυτόχρονα διεισδυτικό τρόπο περίπλοκα ζητήματα και έννοιες.

Σε εποχές κρίσης η αναζήτηση ισχυρών προσώπων για προστασία αυξάνεται κατακόρυφα...

Τούτο είναι επικίνδυνο για τη δημοκρατία και την ελευθερία.

Υπό αυτή την έννοια είναι φυσικό που οι οπαδοί του ολοκληρωτισμού επιστρέφουν δριμύτεροι την εποχή της πανδημίας που απειλεί τον πλανήτη με εκατομμύρια θύματα και οικονομική καταστροφή.

Στην Ελλάδα μετά τη χρεοκοπία  του 2010 που ανέτρεψε τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων οι οποίες στηρίζονταν στην ευημερία με δανεικά, ζήσαμε στο πετσί μας την άνοδο του παραλόγου και των ολοκληρωτικών αντιλήψεων του εθνολαϊκισμού.

Η επιδημία του "κορονοϊού" αναδεύει πάλι την κοινωνία και αναδύει στην επιφάνεια κάθε λογής "ψεκασμένους" και θαυμαστές  του μαύρου ή κόκκινου φασισμού.

Η αδυναμία  των ΗΠΑ ως ηγέτιδας δύναμης της δημοκρατικής Δύσης κάτω από την ηγεσία ενός αλλοπρόσαλλου και προβληματικού ανθρώπου να συσπειρώσει τις δημοκρατίες και να αναζητήσει συλλογικές λύσεις αφήνει περιθώρια, σε ολοκληρωτικά καθεστώτα να αναπτύξουν επιρροή στις δημοκρατίες.

Κατά την επιδημία του Έμπολα οι ΗΠΑ συνάθροισαν τριάντα χώρες και προχώρησαν στη λήψη κοινών μέτρων που στάθηκαν αποτελεσματικά. Υπό τον Τραμπ οι ΗΠΑ αναλίσκονται σε δημαγωγικές πρωτοβουλίες να υφαρπάξουν από την Ευρώπη τη γερμανική εταιρεία που δοκιμάζει κάποιο εμβόλιο προκειμένου να αποδείξει στους ψηφοφόρους του πως φροντίζει πρώτα την Αμερική.

Εν τω μεταξύ η Κίνα, η οποία λόγω της δομής του ολοκληρωτικού καθεστώτος ευθύνεται για τη διασπορά την πανδημίας στην Ουχάν και μετά στον κόσμο, αφού κατάφερε με μέτρα σκληρής απομόνωσης δεκάδων εκατομμυρίων ανθρώπων, τώρα εξάγει ανθρωπιστική βοήθεια και προπαγάνδα προκειμένου να εξαργυρώσει πολιτική επιρροή.

"Πού είναι η Ευρωπαϊκή Αλληλεγγύη;" είναι μια φράση που ακούμε καθημερινά όλο και πιο συχνά. Η αλήθεια είναι πως όταν η Ιταλία ζήτησε βοήθεια σε αναπνευστήρες και μάσκες καμιά ευρωπαϊκή χώρα δεν ανταποκρίθηκε, αλλά ανταποκρίθηκε η Κίνα.

Οι χώρες της Ευρώπης δεν ήταν σε θέση να ανταποκριθούν στην έκκληση, γιατί το κύμα της επιδημίας στην επικράτειά τους έπονταν αυτού της Ιταλίας, ενώ η Κίνα προς το παρόν το έχει αφήσει πίσω της...

Αυξάνεται στις δυτικές κοινωνίες ο αριθμός αυτών που πιστεύουν πως το ολοκληρωτικό μοντέλο της Κίνας αποδεικνύεται πιο αποτελεσματικό αφού κατάφερε να ελέγξει την επιδημία...

Αφού τα κατάφερε με την επιδημία γιατί να μην μπορεί να εξασφαλίσει και βιώσιμη οικονομική ευημερία είναι το επιχείρημα, που προσπαθούν να αρθρώσουν οι σκεπτικιστές απέναντι στη δημοκρατία και την ανοιχτή κοινωνία.

Η αύξηση του πληθυσμού που σκέφτεται έτσι ωθεί πολλές κυβερνήσεις να δοκιμάσουν μέτρα περιορισμού  των ελευθεριών και ελέγχου των πολιτών. Συχνά στην ιστορία οι κρίσεις χρησιμοποιούνται για την ανάληψη έκτακτων εξουσιών από τις κυβερνήσεις, οι οποίες παραμένουν σε ισχύ και μετά την κρίση...

Χώρες του ολοκληρωτικού τόξου όπως η Ρωσία, η Τουρκία και η Κίνα φυλακίζουν πολιτικούς αντιπάλους και η μία μετά την άλλη αλλάζουν τα συντάγματα προκειμένου να εξασφαλίσουν ισόβιους ηγέτες.

Για τις ίδιες χώρες υπάρχει υποψία που αποκρύβουν τα πραγματικά στοιχεία για την επιδημία, την οικονομία και οτιδήποτε άλλο θα μπορούσε να δημιουργήσει ανησυχία. Η απόκρυψη όμως είναι η χειρότερη πηγή ανησυχίας γιατί κυκλοφορούν φήμες που κρύβουν υπερβολές.

Στις δημοκρατίες υπάρχει διαφάνεια και τα αρνητικά στοιχεία δημιουργούν ανησυχία αλλά οι άνθρωποι αποκτούν την αίσθηση της ατομικής ευθύνης που είναι ο θεμέλιος λίθος της δημοκρατίας.

Στα ολοκληρωτικά καθεστώτα η απόκρυψη των πραγματικών στοιχείων καθησυχάζει στην αρχή αλλά όταν η πραγματικότητα αποκαλυφθεί γιατί δεν θα μπορεί να αποκρυφτεί πλέον ακολουθούν  ταραχές και ανατροπές.

Η επιδημία αλλάζει τα δεδομένα με τα οποία αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι της Δύσης τον εαυτό τους και τον κόσμο, με έναν τρόπο που θυμίζει τη σκοτεινή δεκαετία του ’30.  Δεν πρέπει να επιτρέψουμε στην  ανοησία της... αγέλης να μας οδηγήσει στις καταστρεπτικές συνέπειες της ανόδου των άκρων.

kostas.stoupas@capital.gr