Η μεγαλύτερη κρίση μόλις ξεκίνησε (Bearmageddon)…

Του Κώστα Στούπα 

1) Η μεγαλύτερη κρίση μόλις ξεκίνησε...

Κανένας δεν είναι σε θέση να εκτιμήσει ποιες θα είναι οι συνέπειες της επιδημίας "Covid 19" στην οικονομία αλλά και τις πολιτικές και κοινωνικές πεποιθήσεις σε τρεις ή δώδεκα μήνες από σήμερα.

Ας υποθέσουμε πως η επιλογή "Μένουμε σπίτι" ή "Κλειδώστε τους σπίτι" όπως εφαρμόστηκε στην Κίνα, πετύχει απόλυτα και στους επόμενους δυο-τρεις μήνες περιοριστεί η διασπορά και άρα και οι θάνατοι.

Τότε αντί να καταλήξει περίπου το 2% όσων θα νοσούσαν θα νοσήσει και θα καταλήξει ένας πολύ μικρότερος αριθμός.

Είναι πολύ πιθανό  όμως  πως ο ιός αφού ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού δεν θα έχει έρθει σε επαφή μαζί του θα επανέλθει προς το τέλος του 2020. Αυτή τη φορά θα επανέλθει ταυτόχρονα και στην Κίνα και την υπόλοιπη υφήλιο.

Με βάση το σενάριο αυτό στην καλύτερη περίπτωση θα έχουμε μια επανάληψη αυτού που ζούμε σήμερα και θα ζήσουμε τις επόμενες εβδομάδες, σε λιγότερο από δώδεκα μήνες.

Η οικονομία και οι αγορές επειδή θα το περιμένουν θα προσπαθήσουν να το προεξοφλήσουν και η ανάκαμψη με το τίναγμα του ελατηρίου όπως αναμένεται στο β' εξάμηνο δεν θα έρθει ποτέ...

Το βρετανικό ρίσκο

Από την άλλη πλευρά κανένας δεν θα ήθελε να είναι στη θέση της κυβέρνησης του Η.Β. τους επόμενους μήνες αν η ορθολογική επιλογή:  " Μια καταστροφή που δεν μπορούμε να αποφύγουμε ας έχει περιορισμένη διάρκεια" αρχίσει να μετρά εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς.

Αν ο ιός προσβάλει στο επόμενο τρίμηνο π.χ. το 60% των 60 εκατ. δηλαδή 36 εκατ. και από αυτούς χρειαστεί νοσοκομειακή υποστήριξη το 10% δηλ. το 3,6 εκατ. και καταλήξει  το 2% δηλ. 700 χιλ. θα υπάρξει μια δύσκολη κατάσταση για τη βρετανική κυβέρνηση καθώς στο Β’ Π.Π. το Η.Β. είχε λιγότερα θύματα.

Η κατάσταση θα είναι πιο δύσκολη αν το δόγμα "Μείνετε Σπίτι" στον υπόλοιπο κόσμο έχει αποδώσει έστω βραχυπρόθεσμα λιγότερους θανάτους και τα συστήματα δημόσιας υγείας αντέξουν...

Το σύστημα "Μείνετε Σπίτι" επιδιώκει την επιβράδυνση της μετάδοσης έτσι ώστε τα συστήματα υγείας να αντέξουν την αύξηση του αριθμού των νοσούντων. Με τον τρόπο αυτό δεν θα καταλήξει το 100% του 2% που είναι ευάλωτο απέναντι στην επιδημία "Covid-19".

Στο μοντέλο "Ανοσία της αγέλης" επιδιώκεται η ταχεία μετάδοση στο σύνολο του πληθυσμού κάτω των 70 ετών και των μη ευάλωτων ομάδων, προκειμένου να αποκτήσει φυσική ανοσία η πλειοψηφία του πληθυσμού. Στη συνέχεια το σύστημα υγείας θα μπορέσει να διαχειριστεί την αργή μετάδοση στις ευάλωτες ομάδες.

Σύμφωνα με τους ειδικούς όμως συχνά σε τέτοιου είδους επιδημίες η ανοσία που αποκτάται δεν είναι μακροχρόνια αλλά έχει διάρκεια λίγους μήνες. Άρα, ούτε το μοντέλο αυτό εγγυάται μια οριστική λύση.

Η επιτυχία του ενός ή του άλλου μοντέλου θα κριθεί από τον αριθμό των νεκρών που θα αφήσει πίσω της η επιδημία σε κάθε περιοχή και τις επιπτώσεις στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή κατά περίπτωση.

Τα πράγματα θα είναι ακόμη πιο δύσκολα για την κυβέρνηση του Η.Β. και τη ριζοσπαστική επιλογή της, αν έχει πολλά θύματα στους επόμενους μήνες  και  σε ένα χρόνο από σήμερα, που είναι εφικτό, κυκλοφορήσει κάποιο σκεύασμα  που μπορεί να ελέγξει  την εξάπλωση του ιού...

Τούτο είναι απίθανο να συμβεί στο επόμενο 3μηνο που θα έχουμε την κορύφωση της επιδημίας, αλλά όχι σε ένα διάστημα περί τους 12 μήνες το οποίο  επιτρέπει την ολοκλήρωση των απαραίτητων δοκιμών. Αυτό δεν είναι βέβαιο αλλά ενδέχεται κάποιο από τα σκευάσματα για τα οποία ξεκινούν δοκιμές να αποδειχτεί αποτελεσματικό σε σχέση με το επιθυμητό ισοζύγιο θεραπεία vs παρενέργειες...

Η ανοσία της αγέλης

Η επιλογή της Βρετανικής κυβέρνησης που στηρίζεται στην αρχή της "ανοσίας της αγέλης"  αφήνει στην τύχη τους μερικές εκατοντάδες χιλιάδες οι οποίοι υπό άλλες συνθήκες θα μπορούσαν να σωθούν.

Η επιλογή αυτή είναι υψηλού ρίσκου αν και ορθολογική αλλά έρχεται σε αντίθεση με τη βασική αξία του δυτικού χριστιανικού πολιτισμού, που λέει  πως η ζωή είναι ιερή και χρέος της κοινωνίας είναι να κάνει ό,τι είναι δυνατό για να την παρατείνει.

Στις περισσότερες δυτικές κοινωνίες υπάρχει εδώ και δεκαετίες το δίλημμα της ευθανασίας, αν δηλ. η επιστήμη ή η κοινωνία έχει το δικαίωμα να βοηθήσει κάποιον που υποφέρει να βάλει τέλος στη ζωή του...

Το να αφεθούν μερικές εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι στη δίνη μιας επιδημίας είναι μια επιλογή που αν δεν "βγει", μπορεί να μείνει στην ιστορία σαν "γενοκτονία".

Οι ενδείξεις που υπάρχουν μέχρι στιγμής, επιβεβαιώνουν την εκτίμηση πως διανύουμε μια κρίση με ανυπολόγιστες συνέπειες σε όλα τα πεδία.

Ο κόσμος μετά την επιδημία δεν θα είναι όπως ήταν πριν  γιατί ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού των ισχυρών χωρών θα τον έχουν αντικρύσει από μια οπτική γωνία την οποία αγνοούσαν.

2) "Bearmageddon"...

Ούτε τις επιπτώσεις στην οικονομία μπορεί κάποιος να εκτιμήσει προς το παρόν.

Όπως γράφουμε συχνά τις τελευταίες μέρες η επιδημία μοιάζει με την "καρφίτσα" που ακούμπησε την "φούσκα" των αγορών.

Την περασμένη εβδομάδα η FED μείωσε κατά μισή μονάδα τα επιτόκια και επειδή αυτό μάλλον δεν αποδείχτηκε αρκετό την Κυριακή αιφνιδιαστικά πάλι (κάτι που εκλαμβάνεται σαν κίνηση πανικού) τα μείωσε ξανά κοντά στο μηδέν, ξεκινώντας παράλληλα ένα πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης ύψους 700 δισ. δολ.

Θα έχει ενδιαφέρον να δούμε τις αντιδράσεις των αγορών αυτήν την εβδομάδα, αλλά τα πρώτα δείγμα δεν μοιάζουν ενθαρρυντικά.

Το σενάριο που η στήλη θεωρεί εδώ και πολύ καιρό ως επικρατέστερο είναι πως από ένα σημείο και μετά τα μηδενικά επιτόκια και τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης δεν θα προκαλούν θετικές αντιδράσεις στην οικονομία και τις αγορές αλλά αρνητικές φαλκιδεύοντας την εμπιστοσύνη στην αξία των νομισμάτων...

Η εμπιστοσύνη σε ένα νόμισμα αντιπροσωπεύει την εμπιστοσύνη σε ένα πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό σύστημα. Η απώλειά της δεν είναι απλή υπόθεση...

Την κατάσταση περιγράφει επαρκώς κατά τη γνώμη μου ο Mike O’Rourke, chief market strategist  της JonesTrading με τον όρο "Bearmageddon". Κατά τον ίδιο  Bearmageddon σημαίνει η κατάσταση όπου η οικονομία κυλάει σε μια εποχή "μέγιστου επιπέδου" εύκολης νομισματικής πολιτικής, ενώ η αξία των περιουσιακών στοιχείων και των μετοχών εξακολουθεί να είναι ακριβή. "Αυτός ο συνδυασμός θα αρχίσει να γίνεται τοξικός όταν οι επενδυτές θα αρχίσουν να εκφράζουν την ανησυχία  ότι η νομισματική πολιτική της Federal Reserve δεν θα έχει αποτέλεσμα".

Αν οι αγορές συνεχίσουν να πέφτουν και  η οικονομία να κυλάει σε ύφεση παρά τα μηδενικά επιτόκια και τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης,  τα όπλα των κεντρικών τραπεζών που αποδείχτηκαν αποτελεσματικά το 2008, θα είναι άχρηστα...

Ένα πιθανό σενάριο είναι οι κυβερνήσεις να αυξήσουν ανεξέλεγκτα το χρέος και να ξεκινήσουν επενδύσεις σε έργα υποδομής. Σε αυτή την περίπτωση η Ε.Ε. θα ξεκινήσει επενδύσεις σε όλη την Ευρώπη με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τις κατασκευές.

Όπως και να έχει όμως μια πιθανή αποτυχία των κεντρικών τραπεζών να ανακόψουν την οικονομική κατάρρευση και η ανεξέλεγκτη αύξηση της ρευστότητας και του χρέους θα αναδείξουν  τον χρυσό σαν καταφύγιο.

Ο χρυσός και οι μετοχές των ορυχείων χρυσού στην πρώτη φάση κάθε κραχ δέχονται πιέσεις γιατί σπάνε τα "margin calls" και εκποιούνται θέσεις για να καλυφθούν ζημιές.

Η εμπειρία του 2008 δείχνει πως η πτώση μπορεί να είναι μεγάλη, αλλά στη συνέχεια ανακάμπτουν νωρίτερα και δυναμικότερα.

Το 2008 η πτώση του χρυσού και των ορυχείων χρυσού τελείωσε τον Οκτώβριο περί τους 5 μήνες νωρίτερα από τον S&P 500 που βρήκε πυθμένα στις 2 Μαρτίου του 2009 κάτω από τις 700 μονάδες.

kostas.stoupas@capital.gr