Η επιδημία πανικού...

Του Κώστα Στούπα 

Με σκηνές πανικού ξεκίνησε η εβδομάδα καθώς πλέον έχουμε τα πρώτα δείγματα εξάπλωσης της επιδημίας του "κοροναϊού" εκτός της κινέζικης επικράτειας. Η Νότια Κορέα, το Ιράν  και  η γειτονική Ιταλία είναι οι χώρες που εμφανίζουν αύξηση των κρουσμάτων.

Σε μια σειρά χωρών λαμβάνονται μέτρα περιορισμού των δημόσιων συναθροίσεων και άλλων κοινωνικών εκδηλώσεων που συμβάλουν στη διασπορά της επιδημίας.

Η εμφάνιση της επιδημίας στην πρώτη ευρωπαϊκή χώρα θα μας επιτρέψει να εκτιμήσουμε την ικανότητα μιας ανεπτυγμένης δημοκρατίας να την θέσει γρήγορα υπό έλεγχο.

Από την Κίνα κατά την περίοδο εξάπλωσης της επιδημίας διέρρευσαν σκηνές που έμοιαζαν να έχουν βγει από εφιαλτικό σενάριο κινηματογραφικής ταινίας.

Στην Ευρώπη και τη Δύση συνολικότερα είναι πιο δύσκολο να συλλαμβάνονται από "πολιτοφυλακές" ή άλλους ένστολους πολίτες  ως ύποπτοι φορείς του ιού, επειδή απλά  κυκλοφορούν, παραβιάζοντας τις απαγορεύσεις.  Στη Δύση όμως οι πολίτες τηρούν σχολαστικότερα τους κανόνες υγιεινής και αυτοπειθαρχούν σε κανόνες  λογικής και κοινωνικής συμβίωσης.

Το μεγάλο ερώτημα είναι,  τι θα συμβεί αν η επιδημία εμφανιστεί σε χώρες με αδύναμα συστήματα υγείας, μεγάλους πληθυσμούς και χαμηλό δείκτη κοινωνικής συμβίωσης. Τι θα συμβεί σε  χώρες στις οποίες μεγάλοι πληθυσμοί  διαβιούν σε δύσκολες συνθήκες όπως χώρες της Αφρικής ή η Ινδία;

Τα πρώτα δείγματα πανικού εμφανίστηκαν χθες στις χρηματιστηριακές αγορές όπου οι δείκτες ξεκίνησαν με μεγάλη πτώση, ενώ η τιμή του χρυσού εκτινάχθηκε κοντά στα 1.700 δολάρια η ουγκιά, έναν στόχο που ακόμη και οι πιο αισιόδοξοι για την πορεία του "κίτρινου μετάλλου" δεν έβλεπαν πριν το τέλος του έτους.

Οι συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία είναι δύσκολο να προσδιοριστούν αυτή τη στιγμή. Δύσκολο είναι ακόμη να προσδιοριστούν οι συνέπειες και για την κινέζικη οικονομία όπου ο ρυθμός εξάπλωσης της επιδημίας έχει αρχίσει να παρουσιάζει σημάδια επιβράδυνσης.

Υπό κανονικές συνθήκες, τα πρώτα στοιχεία για τις επιπτώσεις στην κινέζικη οικονομία θα τα έχουμε μόλις συμπληρωθεί το πρώτο τρίμηνο. Αναφέρω όμως τον όρο "υπό κανονικές συνθήκες" γιατί υπάρχουν υποψίες πως οι αρχές του ολοκληρωτικού καθεστώτος στην Κίνα δεν δημοσιοποιούν στοιχεία τα οποία μπορούν να κάνουν ζημιά στην εικόνα του καθεστώτος.

Πριν λίγες μέρες η Goldman Sachs και η Capital Economics προσπάθησαν να μετρήσουν τις πιθανές επιπτώσεις στην κινέζικη οικονομία, λαμβάνοντας υπόψη μια σειρά "εναλλακτικών" δεικτών όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση (δείχνει κυκλοφορία, βιομηχανική παραγωγή, παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας...), τα επίπεδα κυκλοφοριακής συμφόρησης (οι μετακινήσεις συνδέονται με την οικονομική και εμπορική δραστηριότητα).

Κατά την εβδομάδα 7-13 Φεβρουαρίου 2020, η ζήτηση χάλυβα στην Κίνα μειώθηκε κατά 40%. Την ίδια περίοδο τα στοιχεία των μετακινήσεων και των ρύπων από παραγωγικές δραστηριότητες παρουσίαζαν πτώση πάνω από 50%.

Επίσης  λόγω της μη επαρκούς λειτουργίας των αλυσίδων παραγωγής και εφοδιασμού παρατηρήθηκαν  ελλείψεις βασικών αγαθών και άνοδος των τιμών.

Ανάλογα φαινόμενα είναι πολύ πιθανό να δούμε προσεχώς και σε πολλές δυτικές χώρες. Ήδη, στην Ιταλία αρκετές πόλεις έχουν μπει σε καραντίνα ενώ είδαμε ράφια των σούπερ μάρκετ να αδειάζουν… Τούτο δεν έχει παρατηρηθεί εδώ και δεκαετίες σε χώρα της Δύσης.

Ακριβέστερη  εικόνα για το πότε η πανδημία θα κορυφωθεί δεν μπορούμε να έχουμε πριν περάσουν 1-2 μήνες. Ακόμη και στην Κίνα που η εξάπλωση παρουσιάζει σημάδια επιβράδυνσης μπορεί να δούμε ξανά εξάρσεις.

Τούτο σημαίνει πως οι αγορές στο επόμενο διάστημα θα παρουσιάζουν απότομες διακυμάνσεις μεταξύ πανικού και παροδικής αισιοδοξίας, με τους πανικούς να διαμορφώνουν τη μεσοπρόθεσμη τάση. Κάθε φορά που τα στοιχεία θα δείχνουν πως η επιδημία περιορίζεται οι αγορές θα αντιδρούν θετικά. Επειδή όμως σαφή εικόνα δεν θα μπορούμε να έχουμε πριν η επιδημία κάνει τον κύκλο της, για 1-2 μήνες δεν θα μπορούν να υπάρξουν σαφείς εκτιμήσεις.

Η πανδημία του κορoναϊού μπορεί να λειτουργήσει σαν αφορμή που θα προκαλέσει το σκάσιμο της "φούσκας" που έχουν  δημιουργήσει στα χρηματιστήρια και τις τιμές των ακινήτων οι πολιτικές  των μηδενικών επιτοκίων και των "ποσοτικών χαλαρώσεων".

Επίσης είναι δύσκολο να εκτιμηθεί πώς οι επιπτώσεις στην οικονομία και τις κοινωνικές συμπεριφορές στις ανοιχτές δημοκρατικές κοινωνίες της Δύσης θα επηρεάσουν τις πολιτικές συμπεριφορές και κατά συνέπεια τις πολιτικές εξελίξεις τους προσεχείς μήνες (τουλάχιστον)...

Έχουν περάσει πολλές δεκαετίες από τότε που οι δυτικές κοινωνίες βρέθηκαν υπό καθεστώς πανικού και απειλής. Η ασφάλεια και η αποτελεσματική  ανταπόκριση του συστήματος σε κάθε απειλή έχει εθίσει τους ανθρώπους στην ιδέα πως είναι άτρωτοι.

Μια επιδημία αποτελεί μια ασύμμετρη απειλή και για την πλέον καλά οργανωμένη, τεχνολογικά εξελιγμένη και πλούσια κοινωνία. Η επιδημία της "ισπανικής γρίπης" αμέσως μετά το Α.Π.Π. μέσα σε λίγους μήνες εξολόθρευσε τετραπλάσιο αριθμό ανθρώπων απ’ ό,τι ο πόλεμος σε 4 χρόνια.

Το ίδιο ισχύει βέβαια και για την Κίνα της οποίας το σύστημα είναι άκαμπτο και ως εκ τούτου δεν μπορεί να απορροφήσει κραδασμούς, όπως συμβαίνει στη Δύση.

Αρκετοί, δεν διστάζουν να παρομοιάσουν την επιδημία του κοροναϊού με το ατύχημα του Τσερνόμπιλ, το οποίο σήμανε την αρχή της κατάρρευσης της σοβιετίας.  Όπως και με το Τσερνόμπιλ έτσι και το κινέζικο καθεστώς στην αρχή έδωσε ψεύτικα στοιχεία και προσπάθησε να εμποδίσει τις έγκαιρες προειδοποιήσεις...

kostas.stoupas@capital.gr