Η επιστροφή στην κανονικότητα της "ανωμαλίας"…

Του Κώστα Στούπα 

Είναι αλήθεια πως μετά την κυβερνητική αλλαγή η Ελλάδα επιστρέφει σε κάποιου είδους κανονικότητα. Οι μικροπωλητές και διακινητές ναρκωτικών έχουν εκδιωχθεί από τα υπόγεια και τα προαύλια των πανεπιστημίων και η αστυνομία επανεμφανίζεται στους δρόμους...

Το βασικότερο όμως είναι η βελτίωση του οικονομικού κλίματος όπως αυτή εκφράζεται από την πτώση των επιτοκίων με το δεκαετές να κινείται περί το 2%. Πριν λίγες μέρες εξάλλου η Ελλάδα βγήκε στις αγορές και δανείστηκε για 7 χρόνια με επιτόκιο 1,9%.

Τούτο αποτελεί ανάσα για πολλές επιχειρήσεις των οποίων το κόστος δανεισμού έχει σημείο αναφοράς το ύψος των επιτοκίων της χώρας τα οποία περιλαμβάνουν και το σχετικό ρίσκο της.

Η εξέλιξη αυτή είναι θέμα χρόνου να οδηγήσει τους επόμενους μήνες στην πλήρη άρση των capital controls.

Επιστροφή σε συνθήκες κανονικότητας λοιπόν...

Πόσο "κανονικό" είναι όμως η Ελλάδα να δανείζεται στα ίδια επιτόκια με τις ΗΠΑ; Το 10ετές αμερικάνικο επιτόκιο την  ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές ήταν στο 2,057% και το 7ετές στο 1,9%.

Το σκηνικό θυμίζει την περίοδο πριν το 2010 όταν η Ελλάδα δανειζόταν με παραπλήσια επιτόκια με τις ανεπτυγμένες χώρες. Η κρίση του 2008 οδήγησε τα διεθνή κεφάλαια σε μια στρατηγική αποφυγής πιθανών ρίσκων και ξαφνικά όλοι ανακάλυψαν πως η Ελλάδα και το χρέος της σε συνάρτηση με την οικονομία είναι υψηλού ρίσκου.

Τώρα η ΕΚΤ κρατάει τα επιτόκια κοντά στο μηδέν και δηλώνει πως αν χρειαστεί θα προβεί σε νέα  προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης. Τούτο έχει στείλει μια σημαντική μερίδα κρατικών ομολόγων της Ευρωζώνης να διαπραγματεύονται με αρνητικές αποδόσεις.

Αρνητική απόδοση σημαίνει πως κάποιος αντί να εισπράττει τόκους από μια κατάθεση, πληρώνει για να δανείσει. Όταν κάποιος πληρώνει για να δανείσει κάποια ανωμαλία υπάρχει στο σύστημα και ο κίνδυνος αν και δεν φαίνεται υπάρχει.

Με βάση τις γραφές της οικονομικής θεωρίας αυτές οι πολιτικές θα έπρεπε να είχαν ήδη προκαλέσει πληθωριστικές πιέσεις. Για κάποιον λόγο που δεν είναι της παρούσης δημιουργούν πληθωριστικές πιέσεις μόνο στα κέρδη των επιχειρήσεων, τις τιμές των μετοχών και τις τιμές των ακινήτων.

Οι παλιότεροι όσων ασχολούνται με τις αγορές γνωρίζουν όμως πως οι στρεβλώσεις  ποτέ δεν κρατάνε για πάντα. Ακόμη και όταν επιβάλλονται με μια κομμουνιστική δικτατορία κρατάνε μερικές δεκαετίες το πολύ. Στις αγορές κρατάνε από μερικούς μήνες μέχρι μερικά χρόνια τα οποία συνήθως μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού.

Κατά τη δεκαετία του ’80 π.χ. όλοι όσοι προέβλεπαν πως το χρηματιστήριο του Τόκιο είναι ακριβό και θα διορθώσει διαψεύστηκαν πολλές φορές. Μετά επικράτησε η άποψη πως λόγω της δομής της οικονομίας θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με ένα ακριβό ιαπωνικό χρηματιστήριο. Μόλις εμπεδώθηκε αυτή η πεποίθηση το ’89 ακολούθησε η κατάρρευση. Τριάντα χρόνια μετά ακόμη παλεύει να φτάσει τα επίπεδα του ’89.

Μια εκδοχή...

Ένας από τους λόγους που τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης τα τελευταία χρόνια δεν προκάλεσαν παρενέργειες και λειτούργησαν με επιτυχία ήταν η ώθηση που έλαβε η παγκόσμια οικονομία από την κινέζικη οικονομική ανάπτυξη.
Τούτο όμως δεν επιτεύχθηκε χωρίς κόστος...

Αν στη Δύση έχουν γίνει νομισματικές ατασθαλίες, στην Κίνα την τελευταία δεκαετία έχουν γίνει εγκλήματα.

Κατά την Η Rupal J. Bhansali της  Ariel Investment τα τελευταία 10 χρόνια η νομισματική επέκταση στην Κίνα από 9 τρισ. δολάρια έχει εκτιναχθεί στα 41 τρισ. δολάρια.

Το καθεστώς δηλαδή έχει μοιράσει στις τράπεζες πάνω από 30 τρισ. δολάρια και αυτό μετατράπηκε σε ζήτηση και ανάπτυξη η οποία συνεισέφερε στην παγκόσμια οικονομία ανάλογα.

Για να καταλάβουμε τι σημαίνει αυτό, αρκεί να λάβουμε υπόψη πως το   συνολικό ενεργητικό του τραπεζικού τομέα στις ΗΠΑ είναι περίπου 18 τρισ. Δολάρια, ενώ στην Ιαπωνία περίπου 10 τρισ. δολάρια.

Η Κίνα τον τελευταίο χρόνο τραβάει μέρος αυτής της ρευστότητας από τις τράπεζες και οι ρυθμοί ανάπτυξης πέφτουν. Τι θα μπορούσε να συμβεί αν υπάρξει ανώμαλη προσγείωση της κινέζικης οικονομίας;

Τα αρνητικά επιτόκια στην Ευρώπη "φουσκώνουν" μετοχές και ακίνητα αλλά φέρνουν σε απόγνωση τα ασφαλιστικά ταμεία που πρέπει να πληρώσουν συντάξεις και έχουν τα κεφάλαια σε ομόλογα με αρνητικές αποδόσεις.

Ο ελληνικός αντίκτυπος

Τα πρώτα δείγματα γραφής την κυβέρνησης Μητσοτάκη είναι θετικά και αυτό θα μπορούσε να έχει αντίκτυπο στην οικονομία. Το θετικό κλίμα που έχει δημιουργηθεί θα μπορούσε να ανακοπεί από μια αναταραχή στις διεθνείς αγορές.

Αν προκύψει, χώρες σαν την Ελλάδα θα στραγγαλιστούν από άποψη πρόσβασης σε φθηνή ρευστότητα. Οι Κεντρικές Τράπεζες βέβαια θα κάνουν πάλι τα "μαγικά" τα οποία μετά το κραχ του 2008 έπιασαν...

Τούτο όμως δεν σημαίνει πως θα πιάνουν πάντα. Αν το τελευταίο καταφύγιο που είναι οι Κεντρικές Τράπεζες αποδειχτεί "τσόφλι" αυγού, τι θα γίνει;

Ο πρόεδρος Τραμπ προσπαθεί να μεταθέσει την επόμενη ύφεση μετά τις αμερικάνικες εκλογές του 2020.

Οι δυνάμεις όμως που ορίζουν τις εξελίξεις είναι τυφλές και πανίσχυρες καθώς εξαρτώνται από τις μεταβολές στις συμπεριφορές 7 δισ. ανθρώπων που αποφασίζουν με βάση συναισθήματα, προκαταλήψεις και ορμονικές διακυμάνσεις...

Η επιστροφή στην κανονικότητα λοιπόν μπορεί να ανακοπεί μόνο από εκπλήξεις στο εξωτερικό. Παίζει τεράστια σημασία αν αυτό θα γίνει σε δύο μήνες ή σε δυο χρόνια.

2) Βιβλία...

Κύριε Στούπα καλησπέρα,

Πριν από πολύ καιρό είχατε την καλοσύνη να απαντήσετε σε ένα e-mail μου, πιθανότατα γιατί είσαστε από εκείνους του "περίεργους" ανθρώπους που τα στοιχεία επικοινωνίας τα έχουν όντως για να επικοινωνούν με άλλους ανθρώπους και όχι απλά για εφέ. Κι αφού ηρεμήσαμε από τις εκλογές και έρχεται και ο Αύγουστος παίρνω πάλι το θάρρος για μια νέα ερώτηση.

Με αυτά που συνέβησαν τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας, το μόνο που μας έλειπε ήταν να κατέβουν οι εξωγήινοι. Να λοιπόν που ήρθαν και μάλιστα με πολύ άγριες διαθέσεις. Και ζητάνε το εξής: 5 βιβλία (ή και περισσότερα δεν έχει σημασία) τα οποία θα διαβάσουν και κατόπιν θα αποφασίζουν για το αν θα εξοντώσουν την ανθρωπότητα ή όχι. Δεν έχει σημασία το είδος των βιβλίων αρκεί να μας σώσουν.

ΥΓ. Ας υποθέσουμε ότι το adults in the room το έχουν διαβάσει χεχε.

Ευχαριστώ πολύ.

Ο Warren Buffet των φτωχών.

Απάντηση: Σε κάποιον περαστικό εξωγήινο προκειμένου να καταλάβει με ποιους έχει να κάνει θα  πρότεινα λοιπόν:

Την ιστορία του Θουκυδίδη, την ψυχολογία των όχλων του Γουστάβου Λεμπόν, το Πολιτισμός πηγή δυστυχίας του Φρόιντ, τον Μαύρο Κύκνο τους Νίκολας Νασιμ Ταλέμπ, το εγωιστικό γονίδιο του Ντώκινς και τα Homo Sapiens και Homo Deus του Νώε Χαράρι... Αν αποσκοπούσα να τους αλλάξω την απόφαση να καταστρέψουν το είδος μας  ως επικίνδυνο για το σύμπαν,  θα πρότεινα και τα ποιήματα του Κωνσταντίνου Καβάφη.