Έξτρα φόροι €27 δισ. και οικονομικός αναλφαβητισμός

Του Άγη Βερούτη

Όταν μιλάω για την υπερφορολόγηση της πραγματικής οικονομίας, η οποία παράγει υπερπλεονάσματα της τάξης των €12 και €15 δισ. ετησίως, έχω δυο ειδών αντιδράσεις:

- εκείνους που εξανίστανται φιλοκυβερνητικά λέγοντάς μου ότι κάνω λάθος καθώς έχουν καταργηθεί ή μειωθεί 80 φόροι δεξιά-αριστερά (ισχύει) και άρα έχει ελαφρυνθεί η οικονομία φορολογικά (λάθος), και 

- εκείνους που ξέρουν ότι η αγορά πλην μεγάλων ολιγοπωλιακών επιχειρήσεων αντιμετωπίζει πρόβλημα ρευστότητας και λουκέτων (ισχύει), ενώ οι απλοί πολίτες αντιμετωπίζουν πρόβλημα ακρίβειας, καθώς δεν μπορούν πλέον να αντιπαρέλθουν τις αυξημένες τιμές της στέγασης και των αγαθών (ισχύει), αλλά δεν ξέρουν γιατί συμβαίνει αυτό, και με κοιτούν με το βλέμμα της αγελάδας!

Αμφότερες οι παραπάνω αντιδράσεις δείχνουν οικονομικό αναλφαβητισμό. 

Αυτό που προκαλεί όμως ανησυχία είναι όταν στελέχη οικονομικών επιτελείων εμμένουν στους συντελεστές κοιτώντας τα χαρτιά τους, στα ποσοστά επί τοις εκατό δηλαδή, αντί να κοιτάζουν τα πραγματικά ευρώ που αφαιρούνται από την παραγωγική οικονομία. Δεν τολμώ να πιστέψω ότι αυτοί αρνούνται την οικονομική πραγματικότητα εκ του πονηρού, αλλά η εναλλακτική είναι εξίσου αν όχι περισσότερο τρομακτική.

Για όσα γράφω φευγαλέα παρακάτω, κανονικά θα έπρεπε να έχει χτυπήσει το καμπανάκι στην οποιαδήποτε κυβέρνηση, η Τράπεζα της Ελλάδος και ο κεντρικός τραπεζίτης της. 

Η δουλειά που θα έπρεπε να κάνει, αλλά ΔΕΝ κάνει ο κ. Στουρνάρας, είναι να κατευθύνει την κυβέρνηση προς την οικονομική ευημερία της χώρας και να την αποτρέπει από τις κακοτοπιές όπως η παραπάνω. Αντί αυτού τί κάνει;

Προτρέπει στην φορολογική απομύζηση της οικονομίας μέχρις θανάτου, εμφανίζοντας προ διετίας ότι δήθεν "έχουμε διαφορά €80 δις σε εισοδήματα και κατανάλωση, άρα τόση είναι η φοροδιαφυγή στη χώρα!"  [Λες και δεν έχουμε κόστος πωληθέντων, εισαγόμενα ή τουρίστες, ή κατανάλωση αποταμιεύσεων!] Και μάλιστα δεν έχει ακόμα ανατρέψει αυτή την λάθος οδηγία που έδωσε στην κυβέρνηση, με αποτέλεσμα τη σημερινή υπερφορολόγηση.

Τώρα λοιπόν πάμε στο δια ταύτα. Σε μια παράδοξη αλήθεια στα δημόσια οικονομικά της χώρας μας που κανείς δεν συζητάει ανοιχτά, ενώ θα έπρεπε να είναι σε πρώτη συζήτηση από τον κεντρικό τραπεζίτη και τα επιτελεία του, ως τους σχετικούς υπουργούς και τους γενικούς γραμματείς τους: 

- Το ελληνικό Δημόσιο εισπράττει σήμερα €27 δισεκατομμύρια ευρώ περισσότερα έσοδα σε σχέση με το 2019, παρά το γεγονός ότι οι τυπικοί φορολογικοί συντελεστές έχουν παραμείνει σταθεροί ή και μειωθεί σε αρκετές περιπτώσεις!

Δεν πρόκειται δυστυχώς για το νόμο του Λαφέρ σε λειτουργία, όπου όταν μειώνονται οι συντελεστές αυξάνουν οι εισπράξεις, διότι επί πραγματικού οι φόροι που υπεραποδίδουν δεν έχουν μειωμένους συντελεστές όσο έχουν αυξημένες εισπράξεις (βλέπε ΦΠΑ).

Αν το δει κάποιος ψυχρά σαν εξωτερικός οικονομικός αναλυτής οίκου αξιολόγησης, η αύξηση αυτή της φορολογικής είσπραξης είναι συγκλονιστική: +€27 δις σε σύνολο €72 δις που εισπράχθηκαν το 2019, δηλαδή εκτίναξη 37,5% μέσα σε πέντε χρόνια. 

Το εντυπωσιακότερο είναι ότι όλα αυτά συνέβησαν ενώ η κυβέρνηση προχώρησε σε μειώσεις ή σταθεροποιήσεις συντελεστών σε ΕΝΦΙΑ, εισόδημα, εταιρικό φόρο και ασφαλιστικές εισφορές.

Σε μια πρώτη ανάγνωση μοιάζει μαγικό! Ένας χαριποτερισμός της οικονομικής διοίκησης της χώρας! Ένα μαγικό ραβδί! Σε μια δεύτερη ανάγνωση, μοιάζει με το απόλυτο παράδοξο.

Όμως αν το δούμε με καθαρό μυαλό, το συμπέρασμα είναι συγκεκριμένο: η "υπερφορολόγηση" της οικονομίας δεν προέκυψε από αύξηση συντελεστών, αλλά από θεαματική αύξηση της εισπραξιμότητας και της οικονομικής βάσης πάνω στην οποία επιβάλλονται οι φόροι.

Από το 39,5% στο 41,8% του ΑΕΠ - τι κρύβουν οι αριθμοί

Το 2019, η Ελλάδα συγκέντρωνε 39,5% του ΑΕΠ σε φόρους και εισφορές. Το 2024, το ποσοστό αυτό ανέβηκε σε 41,8%. Η διαφορά φαίνεται μικρή: μόλις 2,3 ποσοστιαίες μονάδες.

Και όμως, αυτή η μικρή αριθμητική μεταβολή μεταφράζεται σε €27 δισεκατομμύρια ευρώ επιπλέον έσοδα. 

Πώς; Διότι το μέγεθος της οικονομίας αυξήθηκε, η φορολογική συμμόρφωση βελτιώθηκε θεαματικά χάρη στην υποχρεωτική διασύνδεση των myData, στα τεκμήρια εργασίας των ελευθέρων επαγγελματιών, και οι εισφορές απέκτησαν μεγαλύτερη σταθερότητα χάρη στην καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας.

Ας δούμε λίγο όμως τα δεδομένα καθαρά:
- Συνολικά έσοδα φόρων & εισφορών 2019: €72 δισ.
- Συνολικά έσοδα φόρων & εισφορών 2024: ~€99 δισ.
- Αύξηση: +€27 δισ.
- Ποσοστιαία μεταβολή εισπραχθέντων ευρών: +37,5%

Με τους φορολογικούς συντελεστές ίδιους ή χαμηλότερους, πώς μπορεί να συμβαίνει αυτό; 

Η απάντηση είναι απλή: Η φορολογική βάση μεγάλωσε και η εισπραξιμότητα βελτιώθηκε θεαματικά.

Οι πραγματικοί παράγοντες της εκτόξευσης είναι ότι:

1. Η οικονομία μεγάλωσε, άρα και η φορολογητέα ύλη.

Το ΑΕΠ ανέβηκε από περίπου €187 δισ. το 2019 σε €237 δισ. το 2024, ή αλλιώς αυξήθηκε κατά €50 δισ. Και μια οικονομία 27% μεγαλύτερη δημιουργεί αντίστοιχα μεγαλύτερο όγκο συναλλαγών που φορολογούνται.

2. Η ηλεκτρονικοποίηση του κράτους στένεψε τα περιθώρια φοροδιαφυγής.

Το myData, οι ηλεκτρονικές συναλλαγές, η διασύνδεση ταμειακών και POS, και οι αυτόματες διασταυρώσεις σήμαναν ότι μεγάλο μέρος εσόδων που προηγουμένως έχανε το κράτος πλέον καταγράφεται.

3. Η μείωση εισφορών και φόρων στην εργασία έφερε το αντίθετο αποτέλεσμα:

Λιγότερο αντικίνητρο, περισσότερη δήλωση εργασίας, λιγότερη "μαύρη" απασχόληση. Άρα αύξηση συνολικών εισφορών παρά τον χαμηλότερο συντελεστή.

4. Ο τουρισμός λειτουργεί πλέον ως υπερ-κινητήρας φορολογητέων συναλλαγών.

Με έσοδα και κίνηση σταθερά υψηλή, η παραγωγή ΦΠΑ και άμεσων φόρων και εισφορών από επιχειρήσεις ξεπερνά κάθε προηγούμενο.

5. Η εκτόξευση των τιμών σε συγκεκριμένους κλάδους αυξάνει τις εισπράξεις χωρίς αύξηση συντελεστών.

Ενέργεια, logistics, real estate, τεχνολογία, αλλά και η εκρηκτική ζήτηση κατοικίας από ξένους έχουν πολλαπλασιάσει τα έσοδα σε ΦΠΑ, μεταβιβάσεις και εισόδημα.

Η άλλη όψη: Υπάρχει υπερφορολόγηση;

Ναι! - όχι γιατί το κράτος αύξησε τους συντελεστές, αλλά διότι αποσπά πολύ μεγαλύτερο μέρος του παραγόμενου πλούτου.

Η πραγματική υπερφορολόγηση είναι αποτέλεσμα υπερεισπράξεων, όχι αύξησης φορολογικών συντελεστών. Είναι δηλαδή σύμπτωμα της επιτυχίας του κράτους στην είσπραξη.

Το ερώτημα πλέον δεν είναι "αν πληρώνουμε περισσότερους φόρους;". 

Αυτό απαντήθηκε λογιστικά: ναι, πληρώνουμε €27 δισ. περισσότερα.

Το ερώτημα είναι αν η κοινωνία και η οικονομία έχουν ανταπόδοση για αυτά τα επιπλέον 27 δισεκατομμύρια που πληρώνουν στο κράτος.
- Βλέπουμε καλύτερες υπηρεσίες;
- Βλέπουμε λιγότερη γραφειοκρατία;
- Βλέπουμε ταχύτερη δικαιοσύνη;
- Βλέπουμε καλύτερη υγεία, παιδεία, ασφάλεια;

Ή απλώς το κράτος έγινε πιο αποτελεσματικό ...μόνο στο κομμάτι της είσπραξης;

Η Ελλάδα του 2024 δεν είναι μια χώρα σε οικονομική κρίση. 

Είναι μια οικονομία που μεγάλωσε, εκσυγχρονίστηκε και έγινε πιο ορατή στα μάτια της εφορίας, αλλά παρόλα αυτά διατηρεί συντελεστές κρίσης που όποιος ήθελε πλήρωνε, όσο ήθελε. 

Ωστόσο, η ταυτόχρονη αύξηση €27 δις ευρώ σε δημόσια έσοδα αποκαλύπτει μια σκληρή πραγματικότητα: η υπερφορολόγηση μπορεί να υπάρχει ακόμη και χωρίς αύξηση συντελεστών, αν το κράτος απορροφά ολοένα και μεγαλύτερο μέρος του ιδιωτικού πλούτου.

Από τα €50 δισ. της αύξησης του ΑΕΠ στην πενταετία 2019-2024, το κράτος απορρόφησε τα €27 δισ. ή αλλιώς το 54% της αύξησης!

Και εκεί ακριβώς βρίσκεται πλέον η ουσιαστική πολιτική και κοινωνική συζήτηση σήμερα και για τα επόμενα χρόνια!

Δυστυχώς, η εξίσωση είναι δευτεροβάθμια, και οι οικονομικά αναλφάβητοι που υπερτερούν στην κοινωνία μας κοιτάζουν μόνο τους συντελεστές.

agissilaos@gmail.com