Χρειαζόμαστε νέες φθηνές αμυντικές τεχνολογίες

Του Άγη Βερούτη

Οι καιροί της κλασικής πολεμικής ισχύος, με μεγάλες στρατιές, θωρηκτά και μαχητικά αεροπλάνα, δίνουν τη θέση τους σιγά-σιγά σε έναν νέο πολεμικό πρότυπο, όπου κυριαρχούν τα drones, οι κυβερνοεπιθέσεις και η ασύμμετρη τεχνολογία. Πρόσφατα επιχειρησιακά παραδείγματα, κυρίως από την Ουκρανία, αναδεικνύουν τη ριζική μεταμόρφωση του σύγχρονου πολεμικού τοπίου.

Η Ουκρανική επιχείρηση "Spider’s Web" (ή "Πλέγμα") στις 1 Ιουνίου 2025 αποτέλεσε σημείο κορύφωσης, όπου 117 FPV drones, μεταφερμένα μυστικά μέσα σε φορτηγά έως και 4.000 χλμ. μέσα στη ρωσική επικράτεια, εξαπέλυσαν επίθεση σε πέντε ρωσικά αεροδρόμια: Belaya, Dyagilevo, Ivanovo, Olenya, Ukrainka. Εκεί έπληξαν συνολικά 41 στρατηγικά αεροσκάφη όπως Tu‑95MS, Tu‑22M3, Tu‑160 και A‑50. Το οικονομικό κόστος της Ουκρανικής επίθεσης στη Ρωσία, υπολογίζεται ότι ανήλθε σε περίπου 7 δισ. δολάρια, αποδεικνύοντας πως ο σύγχρονος πόλεμος μάλλον δεν απαιτεί πλέον τεράστια κόστη και συμβατικές δυνάμεις.

Αυτή η μετάβαση προς αναλογικά αόρατες, χαμηλού κόστους αλλά εξαιρετικά αποτελεσματικές τακτικές μέσω drones, αναγκάζει κάθε χώρα με στρατηγική αποτροπής, να επανεξετάσει την έννοια της αεροπορικής ισχύος, με την παραδοσιακή αποτροπή να περνά σε δεύτερη μοίρα. Όλο και περισσότερες χώρες, από το Ισραήλ και τις ΗΠΑ έως την Ινδία και την Τουρκία, επενδύουν σε First Person View (FPV) drones, loitering munitions και μεγάλης εμβέλειας UAVs.

Ο κυβερνοπόλεμος, επίσης, μετατρέπεται σε κεντρικό όπλο: επιθέσεις σε δίκτυα και υποδομές (ενέργεια, επικοινωνίες) μέσω hacking και unmanned sabotage υπονομεύουν την επιχειρησιακή ετοιμότητα. Αυτ;o επιτρέπει μια ασύμμετρη τεχνολογική αποτροπή, όπου συγκριτικά μικρότερες δυνάμεις μπορούν να αποκτούν στρατηγικό βάθος, χρησιμοποιώντας φθηνά drones, ΑΙ όραση, τεχνητή νοημοσύνη και οπλισμένα με εκρηκτικά drone swarms.

Επίσης θα δούμε πιθανότατα οι αεροπορικές βάσεις να αλλάζουν χαρακτήρα και πλέον να μετατρέπονται σε drone-hubs και cyber‑war control centers μικτών επιχειρήσεων, παρά τόπος εκτεταμένων στρατιωτικών εγκαταστάσεων και αποθήκευσης πανάκριβων αεροπλάνων και αρμάτων.

Η μορφή του πολέμου θα αλλάξει ριζικά, αν δεν έχει ήδη αλλάξει, όπως πχ στην Ουκρανία. Παραδοσιακά μέσα, όπως τα τεθωρακισμένα οχήματα και τα μαχητικά αεροσκάφη, θα δούμε να δίνουν σταδιακά τη θέση τους σε μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones) και οι βομβαρδισμοί στις κυβερνοεπιθέσεις. 

Αυτή η νέα πραγματικότητα έχει ήδη οδηγήσει πολλές χώρες σε σημαντικές αλλαγές στρατηγικής. Χώρες όπως το Ισραήλ, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Τουρκία επενδύουν μαζικά σε drones για στρατιωτική χρήση. Τα drones αυτά μπορούν να εκτελέσουν αποστολές επιτήρησης, να πλήξουν επιχειρησιακούς στόχους με μεγάλη ακρίβεια και να παρέχουν πληροφορίες στις επίγειες δυνάμεις σε πραγματικό χρόνο. Παράλληλα, οι κυβερνοεπιθέσεις που χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο ως μέσο για να προκαλέσουν ζημιές σε κρίσιμες υποδομές, διαταράσσουν την επιχειρησιακή δυνατότητα των αντιπάλων.

Η Τουρκία συγκεκριμένα προχωρεί στη δημιουργία τεσσάρων νέων στρατιωτικών βάσεων εντός των συνόρων της, με στόχο την ανάπτυξη και διαχείριση drones. Αυτές οι βάσεις θα επιτρέψουν στην Τουρκία να ενισχύσει τις επιχειρησιακές της δυνατότητες σε ολόκληρη την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και του Αιγαίου, δημιουργώντας νέες προκλήσεις για την Ελλάδα.

Η Ελλάδα, μπροστά σε αυτήν τη στρατηγική πραγματικότητα, πρέπει να λάβει άμεσα μέτρα. Για να διατηρήσει τη στρατιωτική ισορροπία και να αντιμετωπίσει την αυξανόμενη απειλή της Τουρκίας, πρέπει να επενδύσει σοβαρά σε νέες τεχνολογίες πολέμου, ιδιαίτερα στα drones και στην κυβερνοάμυνα. Είναι απαραίτητο να αναπτύξουμε τις δικές μας δυνατότητες σε μη-επανδρωμένα αεροσκάφη, τόσο για αναγνώριση όσο και για στοχευμένες αμυντικές ενέργειες, ώστε να αποκτήσουμε αποτρεπτική ισχύ, ενώ αμυντικά θα πρέπει να διευρυνθεί η δυνατότητα ισχυρών παρεμβολών σε ξένα drones εάν προσπαθήσουν να επιχειρήσουν εντός ελληνικής επικράτειας, σε ένα πλέγμα προστασίας για τις δικές μας στρατιωτικές εγκαταστάσεις και υποδομές.

Παράλληλα, η Ελλάδα θα πρέπει να ενισχύσει ποσοτικά και ποιοτικά την κυβερνο-άμυνά της. Οι επιθέσεις στον κυβερνοχώρο έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν σοβαρές ζημιές σε υποδομές ζωτικής σημασίας, όπως σε δίκτυα ενέργειας, σε τηλεπικοινωνίες και σε στρατιωτικά συστήματα ελέγχου. Η ανάπτυξη ισχυρών αμυντικών συστημάτων στον κυβερνοχώρο είναι απαραίτητη για την εθνική μας ασφάλεια.

Τέλος, η συνεργασία με τους διεθνείς συμμάχους μας, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γαλλία και το Ισραήλ, είναι κρίσιμη για την μεταφορά τεχνογνωσίας και την από-κοινού-ανάπτυξη νέων αμυντικών τεχνολογιών. Η Ελλάδα ίσως επίσης θα έπρεπε να συμμετάσχει ενεργά σε κοινά προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης στις νέες τεχνολογίες με αυτές τις χώρες, προκειμένου να μην μείνει πίσω σε αυτόν τον τεχνολογικό αγώνα.

Η νέα αμυντική πραγματικότητα απαιτεί γρήγορη προσαρμογή. Δεν έχουμε περιθώριο να χάσουμε χρόνο. Η επένδυση στις νέες τεχνολογίες άμυνας και η ενίσχυση των συνεργασιών είναι μονόδρομος για τη διαφύλαξη της εθνικής κυριαρχίας και για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της επιθετικότητας και του αναθεωρητισμού των γειτόνων.

Βρισκόμαστε σήμερα σε ένα στρατηγικό σταυροδρόμι. Η ισορροπία ισχύος κλασσικών αμυντικών μέσων, μεταστρέφεται γρήγορα προς την τεχνολογική επικράτηση. 

Για να διατηρήσουμε την αποτρεπτική μας ικανότητα απέναντι στην Τουρκία, πρέπει:

- Να επενδύσουμε σε δικά μας φθηνά drones FPV (first person view) αλλά και σε drones μακρού βεληνεκούς, ώστε να ανακτήσουμε την ικανότητα υψηλής πρόκλησης, χωρίς υπερβολικό κόστος.

- Να αναπτύξουμε υποδομές κυβερνοάμυνας για την προστασία κρίσιμων δικτύων και συστημάτων ενέργειας, οπλικών συστημάτων και επικοινωνιών, σε περίπτωση κυβερνοεπίθεσης.

- Να ανασχεδιάσουμε την στρατιωτική μας βάση, δημιουργώντας νέου τύπου εγκαταστάσεις για τη φιλοξενία μονάδων drones, για τη λήψη και διαχείριση εικόνων για Αναγνώριση, Επιτήρηση και Συλλογή Πληροφοριών (ISR), και για την αμυντική προστασία σε ασύμμετρες πολεμικές επιχειρήσεις.

- Να ενισχύσουμε την συνεργασία με φιλικές συμμαχικές χώρες (ΗΠΑ, Γαλλία, Ισραήλ) για δημιουργία και ανταλλαγή τεχνογνωσίας σε drone, AI‑υποστήριξη και κοινά R&D προγράμματα.

Η επιχείρηση Operation Spider’s Web και οι νέες στρατιωτικές κινήσεις της Τουρκίας δείχνουν ότι και για την γείτονα, ο σύγχρονος πόλεμος δεν θα είναι πλέον ζήτημα μόνον υψηλής τεχνολογίας αεροσκαφών, αλλά και αποτελεσματικών τεχνολογιών χαμηλού κόστους και μεγάλης διασποράς.

Η Ελλάδα, όπως και πολλές άλλες χώρες, καλείται να εκσυγχρονίσει την αμυντική στρατηγική της, ώστε να διατηρήσει αξιόπιστη την αποτρεπτική της ισχύ. 

Η σημαντική επένδυση σε τεχνολογίες και η δημιουργία επιχειρησιακής δυνατότητας για παραγωγή και χρήση αμυντικών drones αέρος και θαλάσσης, η επένδυση σε τεχνολογίες και υποδομές κυβερνοπολέμου, και σε defense-tech/dual-tech πρότζεκτ στο άμεσο μέλλον, δεν είναι πολυτέλεια αλλά πρώτιστο καθήκον για την προστασία της κυριαρχίας της χώρας.

Με τη κατευθυνόμενη άμεση επένδυση σε σύγχρονη ντόπια τεχνολογία, στο πλαίσιο της επένδυσης 5% του ΑΕΠ σε άμυνα για όλες τις χώρες του ΝΑΤΟ, η Ελλάδα μπορεί να εστιάσει και να οικοδομήσει μια νέα μορφή αμυντικής ισχύος: μικρή και φθηνή αλλά κυρίως αποτελεσματική.

agissilaos@gmail.com