Πότε έρχεται η παγκόσμια ανατροπή;

Του Άγη Βερούτη

Μια φορά και έναν καιρό, πριν πολλά πολλά χρόνια, ο Κοντράτιεφ, ένας Ρώσος μαθηματικός και προστατευόμενος του Λένιν, βρήκε ότι η ελεύθερη αγορά που οι κομμουνιστές ονομάσανε "Καπιταλισμό" έχει σκαμπανεβάσματα. 

Εξήγησε λοιπόν ο καψερός ο Κοντράτιεφ, στον Λένιν (ο οποίος τον είχε βάλει να μελετήσει τον επερχόμενο θάνατο του "καπιταλισμού") ότι ο καπιταλισμός καταρρέει και ξαναγεννιέται ανά 50-70 χρόνια. 

Ο προαναφερόμενος Ρώσος επιστήμονας είχε κακό τέλος, καθώς αυτά που έλεγε για την κυκλικότητα του Καπιταλισμού έρχονταν σε ευθεία αντίθεση με την επικρατούσα άποψη των κομμουνιστών περί του επικείμενου θανάτου του Καπιταλισμού. Όποιος ενδιαφέρεται ας το ψάξει.

Έτσι λοιπόν βρέθηκαν τα "κύματα Κοντράτιεφ" που εξηγούν τα ανεβοκατεβάσματα της ελεύθερης αγοράς.

Κάθε μερικά χρόνια:

1. τα κράτη δεν μπορούν να αποπληρώσουν το χρέος που έχουν συσσωρεύσει μειώνοντας το επιτόκιο δανεισμού τους, και έτσι τυπώνουν χρήμα για να αντιπαρέλθουν (λέγε με quantitative easing).

2. ο παραγόμενος πληθωρισμός από το τύπωμα οδηγεί σε ανισοκατανομή του νέου χρήματος. Συσσωρεύουν περισσότερο χρήμα όσοι ήδη έχουν μεγαλύτερη ικανότητα από όσους έχουν λιγότερη ικανότητα ή κεφάλαιο. 

Δηλαδή οι πλούσιοι πλουτίζουν ταχύτερα από την απώλεια της αξίας του χρήματος που προκαλείται με τον πληθωρισμό, ενώ οι φτωχότεροι νιώθουν να γίνονται ακόμα πιο φτωχοί καθώς τα πάντα ακριβαίνουν ταχύτερα από όσο ανεβάζουν το εισόδημα τους. 

3. η υπερβολικά άνιση τελική κατανομή οδηγεί σε εσωτερικές αναταράξεις στα κράτη και τελικά σε αλλαγές πολιτεύματος (βλ. Επανάσταση των Μπολσεβίκων, Λαϊκη Επανάσταση στην Κίνα, άνοδος των Ναζί στο Μεσοπόλεμο, κλπ κλπ κλπ)

4. τα κράτη τελικά μετά τις εσωτερικές ανακατατάξεις τους, κάνουν πολέμους για να ξαναγράψουν το σημείο ισορροπίας αναμεταξύ τους. Το σημείο ισορροπίας καθορίζεται από τις Διεθνείς Συνθήκες, οι οποίες καταργούνται μετά από κάθε πόλεμο και ξαναγράφονται από τους νικητές. 

Στα επόμενα λίγα χρόνια, ίσως λιγότερα από 10, θα κλείσει το τωρινό έκτο (6ο) κύμα Κοντράτιεφ. 

Αυτό παραπέμπει σε: 

α) ανακατάταξη των σημερινών εσωτερικών κοινωνικών ισορροπιών πολλών κρατών, και ίσως δημιουργία νέων πολιτευμάτων και νέων πολιτικών δογμάτων. 

β) ανακατάταξη των συνόρων πολλών χωρών μέσω πολέμων (όχι καλή εξέλιξη) και επαναδιαπραγμάτευση των διεθνών συνθηκών αναμεταξύ των κρατών που θα βγουν νικητές στην φαινομενικά αναπόφευκτη επερχόμενη πολεμική αναμέτρηση.

Για να επιβιώσει μια κρατική οντότητα το τέλος του 6ου κύματος Κοντράτιεφ απαιτείται αρχικά η αμυντική θωράκιση της χώρας και η συντήρηση ισχυρών συμμαχιών. Κατόπιν έρχεται η ενίσχυση της οικονομίας της, ως προαπαιτούμενο για την ενίσχυση αμυντικής/επιθετικής πολεμικής μηχανής της.

Εξίσου σημαντική είναι και η επίλυση των εσωτερικών ανισοτήτων που έχει επιφέρει ο πληθωρισμός. 

Ουδέποτε κανείς κατάφερε να κάνει τα παραπάνω, κλείνοντας την οικονομία της χώρας του.

Όπως βαδίζουμε στον επαναπροσδιορισμό των ισορροπιών του παγκοσμίου εμπορίου, με την επαναδιαπραγμάτευση των εμπορικών σχέσεων ανάμεσα στις ΗΠΑ και τις υπόλοιπες χώρες του πλανήτη, καθώς και την αποποίηση από τις ΗΠΑ του ως τώρα ρόλου τους ως παγκόσμιο χωροφύλακα. 

Καλό είναι να έχουμε στο μυαλό μας, ότι αν αποφευχθεί ο πυρηνικός πόλεμος, ο κόσμος θα έχει διαφορετικές μεγάλες δυνάμεις, ως αποτέλεσμα αυτής της ανακατάταξης. 

Επίσης είναι αναμενόμενο ότι οι επερχόμενες εσωτερικές αλλαγές στις χώρες της ΕΕ μπορεί να οδηγήσουν σε επανάληψη του Brexit από άλλους εταίρους και στην οικειοθελή απομάκρυνση κάποιων σημερινών εταίρων, ή στην ενίσχυση των θεσμών που ενώνουν τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Το πιο πιθανό είναι ότι θα υπάρξει ένα μίγμα των δύο παραπάνω κατευθύνσεων, δηλαδή κάποιες χώρες μπορεί να φύγουν από την ΕΕ, ενώ όσες θα μείνουν, θα συνδεθούν πιο στενά. 

Η αναταραχή που θα δημιουργήσουν όλα τα παραπάνω, πιθανότατα θα γίνει το έναυσμα για μια νέα παγκόσμια ισορροπία. 

Ίσως σε επόμενο άρθρο να αξίζει να συζητήσουμε, πώς η εν εξελίξει 4η Βιομηχανική Επανάσταση, της Τεχνητής Νοημοσύνης, θα μπορούσε να επηρεάσει την παγκόσμια αυτή ισορροπία.

Οψόμεθα. 

agissilaos@gmail.com