Ενέργεια, data centers και ΑΙ: σταυρόλεξο για δυνατούς λύτες

Του Άγη Βερούτη

Σήμερα θα πούμε για κάτι καλό. Θα πούμε για το στοίχημα της κυβέρνησης να βάλει την Ελλάδα δυναμικά στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση, της Τεχνητής Νοημοσύνης.

Πριν 6 μήνες, ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε πως κατάφερε να προσελκύσει την Ευρωπαϊκή επένδυση ενός από τα 7 Ευρωπαϊκά "Εργοστάσια Τεχνητής Νοημοσύνης” (ΑΙ factories) στην Ελλάδα. Από μόνο του αυτό είναι μια είδηση τεράστιας σημασίας για το οικονομικό μέλλον της χώρας μας. Παρόλα αυτά έχει περάσει στα ψιλά της ενημέρωσης.

Το εργοστάσιο Pharos AI θα συνδεθεί με τον ευρωπαϊκό υπερυπολογιστή Daedalus που αναπτύσσεται αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα. Αναμένεται να εφαρμόσει τεχνολογίες AI για την προώθηση εξελίξεων στους τομείς της υγείας, της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, του πολιτισμού και της γλώσσας.

Η υλοποίηση είναι ένα ζήτημα ενεργειακών υποδομών. Έχουμε αποδείξει ως χώρα στα τελευταία χρόνια ότι μπορούμε να κινητοποιηθούμε με επιτυχία, από τη διείσδυση των ΑΠΕ άνω του 50% στο ενεργειακό μείγμα σε ελάχιστο χρόνο!

Η καινούργια εποχή της υπολογιστικής ισχύος, των υποδομών cloud εξυπηρέτησης AI, στηρίζεται σε ένα θεμελιακό τρίγωνο: ηλεκτρική ενέργεια, ψύξη με νερό και υπολογιστικά κέντρα δεδομένων βιομηχανικής ισχύος.

Τα παραπάνω μπορούν να υλοποιηθούν με μια ανθεκτική βάση παραγωγής ηλεκτρισμού, με πρόσβαση σε μεγάλες ποσότητες νερού για ψύξη (όπως δίπλα σε υδροηλεκτρικά φράγματα), και με υποδομές οπτικής ίνας μεταφοράς δεδομένων εξαιρετικά υψηλής χωρητικότητας επάνω στη σπονδυλική στήλη του Ίντερνετ. 

Στο παραπάνω νέο γεωπολιτικό και οικονομικό παιχνίδι του Ευρωπαϊκού ΑΙ, η Ελλάδα ξεκινά με το πλεονέκτημα της ευρωπαϊκής επένδυσης.

Η ανάπτυξη data centers ΑΙ είναι ένα από τα πιο γρήγορα αναπτυσσόμενα πεδία ψηφιακών επενδύσεων στον κόσμο. Χώρες όπως η Ιρλανδία, η Φινλανδία, και η Σουηδία, χτίζουν το ένα hyperscale data center μετά το άλλο. Η Ελλάδα απάντησε "παρούσα” σε αυτή την πρόκληση.

Το πρώτο βασικό προαπαιτούμενο είναι η παροχή σταθερής ενέργειας. 

Ένα υπερσύγχρονο hyperscale κέντρο δεδομένων μπορεί να απαιτεί από 100 MW έως 300 MW, ισχύς ικανή να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες μιας πόλης 20.000 κατοίκων. Στην Ελλάδα υπάρχει περίσσεια ενέργειας από ΑΠΕ η οποία μένει ανεκμετάλλευτη τις ώρες που ο ήλιος και ο άνεμος δίνουν το μάξιμουμ. Σε συνδυασμό με τα συστήματα αποθήκευσης σε εξέλιξη, αυτή η περίσσεια μπορεί να αξιοποιηθεί για data centers. Θα χρειαστούν και αναβαθμίσεις του δικτύου, ήδη δρομολογημένες για την επόμενη φάση.

Συγκεκριμένα πράγματα θα καθιστούσαν την Ελλάδα προορισμό τέτοιων επενδύσεων:

- μικρά πυρηνικά εργοστάσια (SMR) χαμηλού κόστους και ρίσκου, 
- υδροηλεκτρικό δυναμικό για φθηνό ρεύμα και ταυτόχρονα ψύξη,  
- διασύνδεση data μαζί με τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις ήδη δρομολογούμενες για Ισραήλ, Κύπρο και Αίγυπτο.

Οι πολυεθνικοί παίκτες οι οποίοι χτίζουν τα hyperscale data centers ζητούν την παροχή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, συμβάσεις PPA, και σταθερότητα. Αυτά είναι όλα εφικτά στην ελληνική πραγματικότητα.

Η ψύξη για τις συστοιχίες των servers, είναι κρίσιμη. Απαιτούν εύκολα προσβάσιμες ποσότητες νερού. Αρκετά data centers χρησιμοποιούν εκατομμύρια λίτρα ημερησίως. Αυτά δεν πηγαίνουν χαμένα ούτε πρέπει να τα πετάξουμε στη θάλασσα, καθώς μετά την χρήση τους αφού απορροφήσουν τη θερμότητα των data centers, μπορούν κάλλιστα να επιστρέψουν πίσω στο δίκτυο σε χαμηλότερο σημείο και να δρομολογηθούν για πότισμα και δευτερεύουσες χρήσεις, ή ακόμα και οικιακή χρήση με κάποιους ελέγχους ποιότητας. Η ευκαιρία είναι τεράστια, καθώς το νερό διόλου δεν καταστρέφεται αν ανεβεί μερικούς βαθμούς κελσίου.

Η τρίτη σημαντική πρόκληση είναι η δημιουργία φυσικών υποδομών και η γραφειοκρατία. Φημολογείται ότι η ΔΕΗ σκέφτεται σοβαρά να επενδύσει σημαντικά σε αυτό τον τομέα, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις να έρθουν ακόμα περισσότεροι επενδυτές, και παρέχοντας όλα τα απαραίτητα για να εγκατασταθεί ένα data center. 

Η κανονική αδειοδότηση περνάει από πολλαπλές υπηρεσίες: δασικές, αρχαιολογικές, πολεοδομικές, ενεργειακές, περιβαλλοντολογικές. Ο χρόνος ωρίμανσης ενός ανεξάρτητου τέτοιου έργου στην Ελλάδα πιθανόν να έφτανε στα 3 ως και 5 χρόνια. Στην Πορτογαλία ή στη Σουηδία, αυτά παίρνουν το λιγότερο 12 μήνες. Mια δομημένη υπηρεσία από τον μεγαλύτερο πάροχο, έχοντας υπερκεράσει όλα τα εμπόδια από πριν, μπορεί να δώσει στη χώρα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, ως προορισμός επενδύσεων data centers.

Πρόκληση είναι ότι περιοχές κατάλληλες για εγκατάσταση data centers πρέπει να έχουν πρόσβαση σε υψηλής χωρητικότητας δίκτυο οπτικών ινών. Αντιλαμβάνομαι ότι την πρωτοβουλία πιθανόν να πάρει η ΔΕΗ για την δημιουργία αυτού του δικτύου, καθώς ήδη έχει ξεκινήσει να απλώνει δίκτυο οπτικών ινών σε όλη την επικράτεια.

Τα data centers δεν είναι απλά μεταλλικά κουτιά με servers. Απαιτούν μεγάλο αριθμό από έμπειρους μηχανικούς ψύξης, εξειδικευμένους τεχνικούς IT, διαχειριστές υποδομών, επαγγελματίες κυβερνοασφάλειας και τεχνικούς συντήρησης. 

Αυτή θα είναι μια σημαντική ευκαιρία να επαναφέρουμε πολλούς από τους Έλληνες με αυτές τις δεξιότητες, οι οποίοι σήμερα εργάζονται στο εξωτερικό ως brain drain. 

Η χώρα μπορεί επίσης να επενδύσει σε ανάλογες τεχνικές σχολές και επαγγελματικά προγράμματα εκπαίδευσης για data center engineers, δημιουργώντας τους μελλοντικούς υψηλόμισθους μεγάλης εξειδίκευσης, και μάλιστα εκτός μεγάλων αστικών κέντρων. Κι αν έχουμε ανθρώπους να τα λειτουργήσουν, εύκολα θα έρθει η Meta ή η AWS να επενδύσει. 

Πέρα από τα τεχνικά, υπάρχει και το θέμα της αξιοπιστίας. Οι επενδυτές data center απαιτούν ταχύτητα υλοποίησης, σταθερότητα, και διαφάνεια. 

Η Ελλάδα έχει πάψει να θεωρείται διοικητικά ασταθής εδώ και χρόνια, και αν δημιουργηθεί και το ανάλογο νομοθετικό πλαίσιο fast track μπορεί να μετατρέψει τη χώρα σε κόμβο Τεχνητής Νοημοσύνης για την ευρύτερη περιοχή. Θα μπορούσαν να δρομολογηθούν τεράστιες επενδύσεις ΑΙ.

Προσθέστε στα παραπάνω και την γεωπολιτική γειτονιά μας. Αν καταφέρουμε να αναπτυχθούμε στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση, μπορεί να αλλάξει το κοινωνικό και οικονομικό μας αρχιτεκτόνημα. 

Η ευκαιρία μας είναι μοναδική: η γεωγραφική μας θέση μπορεί να μας καταστήσει πύλη ψηφιακής μεταφοράς μεταξύ Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής. Το οικόπεδο είναι φιλέτο!

Η Ελλάδα μπορεί να πρωταγωνιστήσει στο παιχνίδι της Τεχνητής Νοημοσύνης και της ψηφιακής ισχύος, αδράζοντας την τεράστια προστιθέμενη αξία της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης.

Οι επενδυτές σε τεράστια data centers και υποδομές του ΑΙ, προτιμούν περιοχές με όλα τα παραπάνω.  Μπορεί η Ελλάδα να πρωταγωνιστήσει στα data centers;

Εσείς πού ποντάρετε;

agissilaos@gmail.com