Ιρλανδία-Ελλάδα 111-25, και δε μιλάμε για μπάσκετ

Του Άγη Βερούτη

Περίπου την ίδια χρονική στιγμή που μπήκε η Ελλάδα στην κρίση χρέους της, μπήκαν και η Ιρλανδία, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ισπανία. Τότε, οι χώρες αυτές πήραν τον υποτιμητικό συλλογικό χαρακτηρισμό PIGS (ή PIIGS).

Η αλήθεια είναι ότι δεν είμαστε στη χειρότερη μοίρα όλων, καθώς η Ιταλία παρότι δεν βρέθηκε στην ίδια μοίρα μαζί μας τότε, παραμένει προβληματική, ενώ η Πορτογαλία κινήθηκε γρηγορότερα στις διορθωτικές κινήσεις και η Ισπανία εκμεταλλεύτηκε την εσωτερική αγορά της και τη βιομηχανία της (λόγω μεγέθους) και σήκωσε κεφάλι.

Όμως, η Ιρλανδία έκανε την καλύτερη δουλειά από όλες τις PIIGS και σήμερα βρίσκεται πολύ μπροστά από εμάς, με τετραπλάσιο κατά κεφαλήν ΑΕΠ.

Αν κάποιος παρατηρήσει προσεκτικά τη διαδρομή που ακολούθησαν η Ιρλανδία και η Ελλάδα μετά την οικονομική κρίση του 2010, θα δει δύο εντελώς διαφορετικούς κόσμους: 

- από τη μια πλευρά, η Ιρλανδία που στάθηκε όρθια και ξαναμπήκε δυναμικά στον δρόμο της ανάπτυξης, και 
- από την άλλη, η Ελλάδα που έμεινε κολλημένη στο τέλμα της λιτότητας, της υπερφορολόγησης και των κοινωνικών αναταραχών. 

Είναι ένα μάθημα πολιτικής και οικονομικής διαχείρισης που οι Έλληνες πολιτικοί επέλεξαν να αγνοήσουν ή, μάλλον, δεν τόλμησαν ποτέ να εφαρμόσουν, καθώς το πολιτικό κόστος ήταν πάντα το υπέρτατο κριτήριο στις αποφάσεις τους.

Η Ιρλανδία, αντί να ψάξει εξωτερικούς εχθρούς, αντί να κυνηγήσει ανεμόμυλους συνωμοσίας, έκανε κάτι αδιανόητο για τα ελληνικά δεδομένα: ανέλαβε την ευθύνη! Αναδιάρθρωσε άμεσα και ριζικά το τραπεζικό της σύστημα και, κυρίως, μείωσε δραστικά τις δημόσιες δαπάνες. 

Ενώ στην Ελλάδα η συζήτηση για μείωση των δαπανών περιορίστηκε σε εξωφρενικά επιφανειακά μέτρα και "ισοδύναμα μέτρα” υπερφορολόγησης αντί τομών, στην Ιρλανδία έγιναν βαθιές και επίπονες τομές στο δημόσιο τομέα, όπως η περίφημη συμφωνία του Croke Park που μείωσε το κόστος των δημοσίων υπαλλήλων σχεδόν κατά 18%, πέραν όσων άχρηστων υπηρεσιών ή σπατάλης έκοψαν με μαχαίρι.

Σαν να μην έφταναν τα "ισοδύναμα”, από την πίσω πόρτα η Ελλάδα εφηύρε τον θεσμό των πλαστών υπερωριών, κυρίως στους δήμους αλλά και σε πολλές άλλες υπηρεσίες, και επέστρεψε πονηρά τις όποιες μειώσεις. Επίσης σχεδόν αμέσως μετά την κατάργηση των δώρων στο δημόσιο ήρθαν αυτόματες προαγωγές που ουσιαστικά επέστρεψαν το εισόδημα των δημοσίων υπαλλήλων που υποτίθεται ότι θα έπεφτε σε επίπεδα ακόμα και προ κρίσης.

Υπόψιν ότι οι πλαστές υπερωρίες ακόμα και σήμερα συνεχίζουν και δίνονται, και στους προϋπολογισμούς σχεδόν όλων των δήμων είναι εύκολο να τις δει κάποιος να φτάνουν σε πολλά εκατομμύρια ετησίως.

Παράλληλα, οι Ιρλανδοί δεν έχασαν χρόνο σε γκρίνιες και δικαιολογίες, αλλά στρώθηκαν αμέσως στη δουλειά. Δημιούργησαν ένα περιβάλλον που θα προσέλκυε και δεν θα έδιωχνε τις ξένες επενδύσεις. Μείωσαν την εταιρική φορολογία, διαμορφώνοντας μια οικονομία που μετατράπηκε άμεσα σε μαγνήτη επιχειρηματικής δραστηριότητας. 

Από μια χώρα σε βαθιά κρίση, η Ιρλανδία εκτοξεύτηκε σε ένα από τα υψηλότερα κατά κεφαλήν ΑΕΠ στον κόσμο, πλησιάζοντας τα $111.000 δολάρια το 2024, ενώ το δημόσιο χρέος της συρρικνώθηκε εντυπωσιακά, φτάνοντας κάτω από το 50% του ΑΕΠ της.

Την ίδια περίοδο, η Ελλάδα βρέθηκε παγιδευμένη σε έναν φαύλο κύκλο λιτότητας, που εφαρμόστηκε με τον χειρότερο δυνατό τρόπο. Επιλέξαμε να υπερφορολογήσουμε τα πάντα, επιχειρήσεις, νοικοκυριά, κατανάλωση, ακίνητη περιουσία, αντί να κάνουμε σοβαρές μεταρρυθμίσεις που θα μπορούσαν να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών και να δημιουργήσουν πραγματικό πλούτο. Η Ελλάδα πέρασε την "τέλεια καταιγίδα": μείωση εισοδημάτων, αύξηση φόρων και εκρηκτικό χρέος που άγγιξε το αστρονομικό ποσοστό του 203% του ΑΕΠ.

Η χώρα μας δεν είχε ποτέ το θάρρος να κάνει τη μεγάλη αλλαγή: να μειώσει δραστικά τον δημόσιο τομέα, να τον εξυγιάνει ουσιαστικά, και να καταστήσει το οικονομικό περιβάλλον πραγματικά ελκυστικό για επενδύσεις και βιώσιμο για την μικρομεσαία επιχείρηση που παρέχει το 83% των θέσεων εργασίας.  

Αντί αυτού, βρεθήκαμε να παρακολουθούμε αμήχανοι το brain drain, τη φυγή του παραγωγικού δυναμικού της χώρας μας στο εξωτερικό, την ώρα που ο ιδιωτικός τομέας στραγγαλίζεται καθημερινά από την αβάσταχτη φορολογία, την διαφθορά που προάγει την επικράτηση των καρτέλ, και τη γραφειοκρατία.

Και φτάνουμε στο σήμερα, όπου η Ιρλανδία αποτελεί ένα διεθνές πρότυπο ανάπτυξης και οικονομικής σταθερότητας, ενώ η Ελλάδα βρίσκεται ακόμη σε έναν ατέρμονο δρόμο αναζήτησης βιώσιμης ανάπτυξης και κοινωνικής σταθερότητας, όπου ένα τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα απείλησε με την αποσταθεροποίηση της χώρας. 

Η Ιρλανδία στο μεταξύ μας απέδειξε ότι μπορεί να υπάρξει έξοδος από μια μεγάλη κρίση, όταν υπάρχει πραγματική πολιτική βούληση, υπευθυνότητα και στρατηγικός σχεδιασμός. Στην Ελλάδα, όμως, η πολιτική βούληση περιορίστηκε σε χλιαρές μεταρρυθμίσεις και κυρίως στην επιβολή της υπερφορολόγησης.

Ποια είναι τα μαθήματα που μπορούμε να πάρουμε από την Ιρλανδία; 

Πρώτον, η ευθύνη ξεκινάει πάντα από μέσα. Η αναγνώριση των λαθών και η ανάληψη ευθύνης είναι απαραίτητα βήματα πριν από κάθε αλλαγή. 

Δεύτερον, η σημασία των ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων που αγγίζουν βαθιά τον δημόσιο τομέα και όχι απλά επιφανειακές προσαρμογές με πλασματικές υπερωρίες. 

Τρίτον, η ανάγκη δημιουργίας ενός πραγματικά ελκυστικού περιβάλλοντος για τις επενδύσεις, που να ευνοεί την ανάπτυξη και όχι τη διατήρηση της οικονομικής στασιμότητας.

Είναι ώρα η Ελλάδα να σταματήσει να προσπαθεί να εφεύρει ξανά τον τροχό και να αντιγράψει χώρες που, μέσα από στοχευμένες αποφάσεις και αποφασιστικότητα, κατάφεραν όχι μόνο να ανακάμψουν αλλά και να πετύχουν πραγματική οικονομική ευημερία world class.

Θυμίζω ότι το 2010 η Ιρλανδία είχε κατά κεφαλήν ΑΕΠ περίπου $49.000 δολάρια και η Ελλάδα περίπου $27.000. 

Σήμερα έχουμε κοντά στα $25.000 δολάρια και εκείνοι έχουν πάνω από $111.000 δολάρια.

Και να μη ζηλεύουμε, επειδή είμαστε υπεράνω, ίσως θα έπρεπε να έχουμε προβληματιστεί.

Γιατί τα κατάφεραν τόσο καλύτερα από εμάς να προσελκύσουν εταιρείες και παραγωγή από όλο τον κόσμο, ενώ εμείς δημιουργήσαμε την τέλεια καρτελοποιημένη αγορά ολιγοπωλίων σε όλα τα σημαντικά, από ενέργεια και καύσιμα ως βασικές υπηρεσίες, σουπερμάρκετ, φάρμακα, τρόφιμα και ακόμα και γάλα για τα μωρά...

agissilaos@gmail.com