Θα μπορέσουμε ποτέ να φέρουμε πίσω τους νέους του brain drain;

Του Άγη Βερούτη

Περί Δημογραφικού τα παρακάτω.

Ο Αλέξανδρος δουλεύει στην Αγγλία όπου τέλειωσε πριν λίγα χρόνια το διδακτορικό του, σε κάποιο από τα βρετανικά πανεπιστήμια πρώτης κλάσης. Για να ακριβολογούμε μάλλον, δουλεύει από την Αγγλία. Πρόσφατα μετακόμισε από το Λονδίνο σε άλλη πόλη βορειότερα γιατί θεωρεί ότι η ζωή εκτός Λονδίνου είναι υψηλότερης ποιότητας. 

Απ’ όσο αντιλαμβάνομαι μετά τις κατά καιρούς συνομιλίες μας, του αναθέτουν ως project manager να υλοποιήσει τα πιο δύσκολα έργα FinTech που δεν μπορούν να φτιάξουν εσωτερικά οι μεγάλες τράπεζες ή μικρότερες fintech startups ανά τον κόσμο. Οι υπηρεσίες του είναι περιζήτητες και κάποια τράπεζα που θέλει να του αναθέσει κάποιο έργο, μπορεί να περιμένει ως και ένα χρόνο για να πάρει σειρά. 

Ο Αλέξανδρος έχει φτιάξει ένα δικό του δίκτυο από φίλους-συνεργάτες προγραμματιστές-ιδιοφυΐες (κυρίως Έλληνες) που τους προσλαμβάνει ανά έργο, τους καθορίζει ποιο μέρος της δουλειάς θα κάνει ο καθένας τους και συντονίζει τη συνεργασία όλης της ομάδας ώστε να φτιάξουν το εκάστοτε έργο με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στο συντομότερο χρόνο και εντός του μπάτζετ που συμφώνησε ο πελάτης/fintech. Επίσης συμφωνεί τις αμοιβές τους και πληρώνει τους συμμετέχοντες οπουδήποτε στον κόσμο βρίσκονται. Του είναι αδιάφορο πού πραγματικά βρίσκονται αυτοί που δουλεύουν στα έργα του. 

Λίγο πριν τα 40 του, υπολογίζω ότι πρέπει να δημιουργεί αξία ετησίως γύρω στις $500.000-$1.000.000 το χρόνο, μόνος για τον εαυτό του, ενώ τους ανά έργο συνεργάτες του, ίσως τους πληρώνει κάτι κοντά σε αυτό το νούμερο τον καθένα τους, ανάλογα τι ποσοστό του χρόνου τους αφιερώνουν στα project του. Οι πελάτες του είναι βέβαιο ότι έχουν οφέλη μερικές τάξεις-μεγέθους παραπάνω από τα έργα που υλοποιεί για εκείνους.

Η Αναστασία πήγε στο Λονδίνο πριν 5 χρόνια και έχει δουλέψει σε κάποιους από τους μεγαλύτερους δημοσιογραφικούς οργανισμούς του πλανήτη. Σήμερα δουλεύει ως Operation Manager μια με δυο μέρες τη βδομάδα στο γραφείο της στο Λονδίνο, και τις υπόλοιπες ημέρες από το σπίτι της στην νότια Αγγλία, περίπου μία ώρα με το τρένο από το γραφείο. Στα 27 της, ο μισθός της είναι περίπου όσο ενός γενικού διευθυντή μεσαίας εταιρείας στην Ελλάδα, ίσως και παραπάνω.

Η Κατερίνα, 28, αφού πέρασε μια τριετία σε μια από τις 3 μεγαλύτερες επενδυτικές τράπεζες του πλανήτη (που εμφανίζεται σε πολλές θεωρίες συνομωσίας), αμέσως μετά τις μαθηματικές σπουδές της στον Καναδά. Σήμερα διευθύνει το τμήμα Tech-investments για το Private Banking μιας τεράστιας Ελβετικής Τράπεζας. Δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι υπάρχουν περισσότεροι από 10-12 CEO στην Ελλάδα που να αμείβονται περισσότερα χρήματα από την Κατερίνα. Μακάρι να είναι και περισσότεροι.

Ο Ηλίας, 30, έχει πτυχίο και μεταπτυχιακό στη χημεία, και μετά έκανε εκπαίδευση για ορκωτός λογιστής στην Βρετανία. Κατέληξε να κάνει έλεγχο ορθότητας και audits σε ειδικά FinTech λογισμικά που είναι προγραμματισμένα σε απόκρυφες προγραμματιστικές γλώσσες. Δουλεύει κυρίως από το σπίτι του, και μπορεί να ξεκινήσει δουλειά Κυριακή μεσάνυχτα, να συνεχίσει ως τα χαράματα της Τρίτης, και να βάλει άλλο ένα 15ωρο την Πέμπτη. Δεν είμαι βέβαιος πόσο αμείβεται, αλλά ξέρω ότι η συνδρομή του γυμναστηρίου του, που τον υποχρεώνει ο εργοδότης του να πηγαίνει ανελλιπώς ολοήμερα κάθε Παρασκευή, είναι παραπάνω από το βασικό μισθό των συνομηλίκων του στην Ελλάδα.

Ο Νίκος, 28, αφού τελείωσε σπουδές στην πληροφορική και στρατό, έπιασε δουλειά ως μπαρίστας. Προσπάθησε να πάει σε μια από τις ελληνικές εταιρείες πληροφορικής με βασικό μισθό γύρω στο χιλιάρικο καθαρό, αλλά τον έβαζαν να δουλεύει δωδεκάωρο χωρίς να πληρώνεται υπερωρίες, για να κάνει απολύτως βασικά πράγματα που δεν θα χρειαζόταν να είχε σπουδάσει για να τα κάνει. Πριν περίπου έναν χρόνο έφυγε στη Σουηδία και έχασα τα ίχνη του. Αφού δεν έχει επιστρέψει, μάλλον βρήκε το δρόμο του. 

Ο Στέφανος, 26, ο Σόφος 26, η Ιωάννα 26, η Ηλέκτρα 24, ο Γιώργος 26, η Σοφία 25, και ένα σωρό παιδιά που μεγάλωσαν μέσα στην κρίση της χρεοκοπίας, σήμερα βρίσκονται στη Γερμανία, στην Βρετανία, στην Αμερική, στη Γαλλία, και μεγαλουργούν. 

Ανατριχιάζω από συγκίνηση όταν σκέφτομαι πόσα δύσκολα πέρασαν αυτά τα παιδιά μας, μόνα τους σε ξένες χώρες, αντιπαλεύοντας την αβεβαιότητα και το άγνωστο για να καταφέρουν τελικά να τη νικήσουν και να δημιουργήσουν το δικό τους Αφήγημα. Να φτιάξουν την δική τους ερμηνεία του να είσαι επιτυχημένος. Δεν είναι θέμα οικονομικό [μόνον], αλλά και ότι κανείς δεν τους βλέπει ως νιάνιαρα ή ανώριμους ή ελλειμματικής εμπειρίας. Αντιθέτως τους βλέπουν ως πλήρους υπευθυνότητας ενήλικους επαγγελματίες με ικανότητες και απαιτήσεις.

Η μέρα που ως κοινωνία θα αντιμετωπίζουμε αυτά τα παιδιά με το σεβασμό που έχουν κερδίσει με τον μόχθο τους, και την υπερηφάνεια για όσα έχουν επιτύχει, τότε και αυτά θα αρχίσουν να γυρνάνε πίσω στην Ελλάδα.

Και εννοείται ότι, αν τολμήσει να τους πει κανένας ότι πρέπει κουστουμαριστούν για να περάσουν από το γραφείο του τοπικού βουλευτή, για να βρουν δουλειά με €1100 στο Δημόσιο, τότε μπορεί να τα κάνουμε να πάψουν να έρχονται και για διακοπές στην Ελλάδα.

Το πώς θα μπορούσαν να έρθουν αυτά τα παιδιά πίσω, αποτελεί τη δική μας πρόκληση, εμάς που μείναμε πίσω. Νομίζω ότι αν καταφέρναμε να προσομοιώσουμε τις συνθήκες στις οποίες αυτά τα παιδιά αρίστευσαν και εξελίχθηκαν στο εξωτερικό, τότε ίσως επιστρέψουν. Πιστεύω ότι θα αποτύχουμε.

Προσωπικά πιστεύω ότι θα ήμασταν τυχεροί αν απλά συνεχίσουν να έρχονται διακοπές στην Ελλάδα. Το να φτιάξουμε περιβάλλον που να μπορούν να επιστρέψουν, νομίζω, είναι πολύ παραπάνω από τις δυνατότητές μας ως κοινωνία. Άμα το μπορούσαμε, άλλωστε, δεν θα ζούσαμε στο μπάχαλο για χώρα που ζούμε.

Αν είναι τυχερά τα παιδιά αυτά, θα γυρίσουν τα ίδια πίσω για να φτιάξουν τη χώρα μας έτσι που να μπορούν να επιστρέψουν, στην αρχή λίγα από αυτά, και με τον καιρό θα συμπαρασύρουν και κάποια από τα υπόλοιπα. 

Δεν πιστεύω ότι θα προλάβουμε να τα δούμε να επιστρέφουν. 

Ούτε πιστεύω ότι θα είμαστε η ίδια χώρα σαν σήμερα όταν θα μπορούν να έρθουν πίσω.

agissilaos@gmail.com