Ο κόσμος μετά τον πόλεμο

Του Άγη Βερούτη

Ακόμα δεν δείχνει να έχει κατακαθίσει η σκόνη από τη μεγάλη αναταραχή που έφερε στις παγκόσμιες γεωπολιτικές ισορροπίες η επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το βέβαιο είναι ότι θα συνεχίσουν οι ανακατατάξεις από το ντόμινο που προκάλεσε ο πόλεμος αυτός, για πολύ καιρό μετά τη λήξη του.

Για να φρεσκάρουμε τη μνήμη μας, μετά το σοκ της αρχικής ρωσικής επίθεσης δίπλα στο μαλακό υπογάστριο της Ευρώπης, στην αρχή του 2022, οι δυτικές χώρες προχώρησαν σε σειρά οικονομικών και άλλων κυρώσεων έναντι της επιτιθέμενης Ρωσίας. Μεταξύ αυτών ήταν και το ερμαφρόδιτο εμπάργκο της ρωσικής ενέργειας, όπου διεκόπη η απευθείας αγορά φυσικού αερίου της Γερμανίας από τη Ρωσία μέσω Nordstream 1&2, αλλά συνέχισε η αγορά μέσω ρωσικών αγωγών Ουκρανίας και Τουρκίας. 

Ταυτόχρονα, ρυθμίστηκε ταβάνι στην τιμή του ρωσικού πετρελαίου, ώστε να μην μπορεί να ωφεληθεί η ίδια η Ρωσία από τις αυξήσεις στις τιμές που προκάλεσε η πολεμική της επίθεση στην Ουκρανία, ενώ μεταξύ άλλων και ελληνικά πλοία εικάζεται ότι αναβάπτιζαν το ρωσικό πετρέλαιο σε άλλο, για να το φέρουν στις δυτικές αγορές σε ψηλότερη τιμή, με τις ευλογίες των ΗΠΑ. 

Άνοιξε επίσης η αγορά της Ινδίας και της Κίνας στο ρωσικό πετρέλαιο που υποτίθεται πως δεν ήταν διαθέσιμο πλέον στην Ευρώπη, ενώ το Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο των ΗΠΑ βρήκε τον δρόμο του για τις ευρωπαϊκές και ασιατικές αγορές.

Το τι επακολούθησε για τις τιμές της ενέργειας από τότε, όλοι το ξέρουν καθώς ειδικά οι Έλληνες το έχουμε νιώσει στο πετσί μας με τις αυξήσεις στην ενέργεια για τα νοικοκυριά, που άλλωστε προκάλεσε και το πληθωριστικό ντόμινο της τελευταίας διετίας που ακόμα δεν έχει απορροφηθεί από τα εισοδήματα.

Από πλευράς Γερμανίας, η ανόητη εγκατάλειψη της πυρηνικής της παραγωγής χρόνια νωρίτερα για να καλοπιάνει τους Πράσινους σε όσες κυβερνήσεις συμμετείχαν, την άφησαν χωρίς φθηνή ενέργεια και οδήγησαν στη σταδιακή αποβιομηχάνιση της, σε εξέλιξη ακόμα και τώρα που μιλάμε.

Και ελθέτω Τραμπ!

Ο Τραμπ έφερε μια διαφορετική realist θεώρηση στην παγκόσμια σκακιέρα, ή μάλλον μια αντιστροφή της προσέγγισης της Κίνας από τον Κίσσιντζερ τη δεκαετία του ‘70 για να χτυπηθεί τότε η Ρωσία:

Ο Τραμπ έχει στοχεύσει να δυσκολέψει τη ζωή της Κίνας που βλέπει ως τον κύριο αντίπαλο των ΗΠΑ. Προσεγγίζει τη Ρωσία δίνοντάς της διέξοδο από τον τελματώδη πόλεμο στην Ουκρανία, με μια ειρηνευτική συμφωνία. Η συμφωνία μάλλον θα της δώσει την ευκαιρία να ενισχύσει τις εμπορικές σχέσεις της με τις Δυτικές χώρες, σε αντάλλαγμα της απομάκρυνσής της από την Κίνα.

Φυσικά ο Τραμπ δεν έκανε μόνο αυτό, αλλά και στρίμωξε την υπέρβαρη και μαλθακή Ευρώπη να αναλάβει τη δική της άμυνα, ώστε να μειώσει το αμερικανικό έλλειμμα. Η αντίδραση της Ευρώπης ήταν το ReARM Europe, και σειρά συμφωνιών εντός και εκτός ΕΕ που αυτό θα προκαλέσει.

Μια Ευρώπη που θα αναγκαστεί να αναλάβει το κόστος της δικής της άμυνας, δεν θα έχει πια την πολυτέλεια να σνομπάρει τη φτηνή ρωσική ενέργεια. Η εναλλακτική της λύση θα είναι να μειώσει το λεγόμενο κοινωνικό κράτος, που έχει χτίσει στα τελευταία 50 χρόνια. Ανάμεσα σε φτηνή ρωσική ενέργεια ή διάλυση του κοινωνικού κράτους, οι Ευρωπαίοι πολίτες πάντα θα διαλέγουν φτηνή ρωσική ενέργεια.

Ειδικά μάλιστα, όταν ο Τραμπ θα κρίνει ότι είναι η στιγμή να σπρώξει Ρωσία και Ευρώπη να συνεργαστούν ενεργειακά, ώστε να αποτραβήξει τη Ρωσία από τον εναγκαλισμό της Κίνας. Προς υποκατάσταση των ρωσο-κινεζικών συναλλαγών.

Όσο και αν ενοχλεί η συμπεριφορά της Ρωσίας στα προηγούμενα χρόνια, είναι αδύνατον να παραγνωρίσει κάποιος ότι η Ρωσία βρίσκεται στην Ευρώπη. Είτε μας αρέσει είτε όχι, ως Ευρωπαίους. Η Ρωσία είναι γείτονας της ΕΕ, ανεξαρτήτως αυταρχικού καθεστώτος ή όχι. 

Είτε έναν χρόνο από τώρα είτε 5 χρόνια μετά τη λήξη του πολέμου με την Ουκρανία, η Ευρώπη θα ξαναρχίσει να συναλλάσσεται με τη Ρωσία φανερά πλέον, καθώς ώς τώρα οι συναλλαγές γίνονται μέσω ενδιάμεσων.

Ας δούμε μια στιγμή τα μελλούμενα, με μια οπτική realist politics που κυριαρχούν σήμερα, ακόμα και αν δεν μας αρέσει αυτό:

- Ο πόλεμος με την Ουκρανία θα λήξει αργά ή γρήγορα, μάλλον γρήγορα.

- Η Ευρώπη θα επανεξοπλιστεί έναντι της ρωσικής απειλής αργά ή γρήγορα, μάλλον αργά.

- Η Ρωσία θα απομακρυνθεί από τον εναγκαλισμό της Κίνας, μάλλον μεσοπρόθεσμα.

- Η Ευρώπη και οι ΗΠΑ θα ξεκινήσουν να υποκαθιστούν την Κίνα στις εμπορικές συναλλαγές της με τη Ρωσία, μάλλον γρήγορα μετά τη λήξη του πολέμου.

- Οι ΗΠΑ θα επιβάλλουν τη Ρωσία ως εμπορικό εταίρο στην Ευρώπη.

- ΗΠΑ, Ευρώπη και Ρωσία θα χρηματοδοτήσουν την επανοικοδόμηση της Ουκρανίας, μάλλον γρήγορα.

- Η Κίνα θα απομακρυνθεί από τη Ρωσία και την Ευρώπη και θα επικεντρωθεί στην Ασία και την Αφρική, μάλλον μεσοπρόθεσμα.

- Πουθενά στα παραπάνω δεν φαίνεται ότι η Τουρκία έχει κάποιο ρόλο να διαδραματίσει.

Ο σχεδιασμός του Τραμπ θα έχει μερική επιτυχία στην οικονομική ενίσχυση των ΗΠΑ αλλά μεγαλύτερη επιτυχία στις νέες γεωπολιτικές ισορροπίες, καθώς ήδη φαίνεται ότι εκείνος χτυπάει το ζουρνά και ο υπόλοιπος κόσμος χορεύει...

Τι από τα παραπάνω μας αρέσει και τι όχι, είναι αδιάφορο σε όσους παίρνουν τις αποφάσεις.

agissilaos@gmail.com