Είναι τα έσοδα από τον Τουρισμό, λάθος;

Του Άγη Βερούτη

Ο εξωτερικός Τουρισμός στην Ελλάδα υπολογίζεται από την Τράπεζα της Ελλάδος για το 2024 ότι εισέφερε €21,7 δισ. ευρώ, ενώ ο αριθμός των αλλοδαπών τουριστών που μπήκε στη χώρα μετρήθηκε στους 35.951.400 τουρίστες, χωρίς τον υπολογισμό των τουριστών κρουαζιέρας (πλην όσων καταμετρήθηκαν στα αντίστοιχα border surveys.)

Στον ίδιο χρόνο, η Ισπανία υποδέχθηκε 94 εκατομμύρια τουρίστες και εισέπραξε €126 δισ. ευρώ, ή €1340 ανά αλλοδαπό τουρίστα!

Ένας απλός υπολογισμός τοποθετεί το μέσο έσοδο από τον Τουρισμό το 2024 στα €604 ευρώ ανά τουρίστα στην Ελλάδα, το οποίο ποσό, αν κάποιος έχει πάει σε νησί ή τουριστικό προορισμό το καλοκαίρι, μπορεί να καταλάβει ότι είναι υπερβολικά χαμηλό. 

Η Τουρκία, η οποία θεωρείται πάμφθηνη συγκριτικά με την Ελλάδα, για το 2024 με 62,2 εκατ. τουρίστες δηλώνει $61,1 δισ. δολάρια ή $985 ανά τουρίστα (€900 στη σημερινή ισοτιμία).

Αν αναλογιστούμε δε, ότι οι Έλληνες παραπονιούνται πως οι καλοκαιρινές διακοπές (σε τουριστικά μέρη) έχουν γίνει απλησίαστες για την Ελληνική οικογένεια, μάλλον τα €604 ανά επίσκεψη τουρίστα φαίνονται ακόμα πιο ανεπαρκή, ειδικά για το καλοκαίρι, όπου ένα ζευγάρι χρειάζεται με συντηρητικούς υπολογισμούς μεσοσταθμικά περισσότερα από €150 την ημέρα για κατάλυμα, συν €250 το άτομο για αεροπορικά εισιτήρια, συν €50 για καθημερινό φαγητό, συν €30 τη μέρα για μεταφορικά ή ταξί, συν €30 για αναψυχή και ποτά. Αυτά ισούνται με €1.600 το άτομο για δεκαήμερες διακοπές. Ούτε 2 βδομάδες δηλαδή.

Απ’ όσο μπορώ να καταλάβω, ο υπολογισμός των τουριστικών εισροών στη χώρα δεν μπορεί να υπολογιστεί με βάση κάποιους ΚΑΔ, δηλαδή καταλύματα, εστίαση, νυχτερινά μαγαζιά, ακτοπλοϊκά εισιτήρια, ενοικιάσεις αυτοκινήτων, κλπ. Έχει λογική αυτό. 

Δεν υπάρχει η δυνατότητα να γίνει διαχωρισμός των εσόδων κάθε επιχείρησης από εξωτερικό τουρισμό. Επίσης, ένας τουρίστας μπορεί να αγοράσει από τοπικές ιατρικές υπηρεσίες και βιταμίνες φαρμακείου ως προϊόντα σουπερμάρκετ και τσίχλες από το περίπτερο, ή καινούργιο κινητό και κάρτα sim από κατάστημα τηλεφωνίας. 

Ο τρόπος που αντιλαμβάνομαι ότι υπολογίζεται ο τουριστικός τζίρος, είναι με βάση τα νούμερα που ριπορτάρουν οι Κεντρικές Τράπεζες στο τέλος κάθε μήνα, για τα χρήματα που στέλνουν για πληρωμές καρτών και αναλήψεις η καθεμιά στην άλλην. Και ενώ αυτό έχει λογική, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στις ηλεκτρονικές πληρωμές, σίγουρα δεν είναι δυνατόν να υπολογίσει τα χρήματα που κουβαλάει πάνω του σε μετρητά για τις διακοπές του ο μέσος Γερμανός, Γάλλος, Τσέχος ή Ελβετός όταν μπαίνει στη χώρα μας. Όμως και σε αυτό, τα ερωτηματολόγια κατά την είσοδο των τουριστών, αν είναι σε επαρκές δείγμα, θα έβρισκαν περίπου το ποσό των μετρητών που εισέρχονται στη χώρα μεσοσταθμικά (υποθέτω περιλαμβάνεται σχετική ερώτηση), έστω και με μια μικρή απόκλιση.

Ένας άλλος σημαντικός λόγος για να εμφανίζεται τεχνηέντως τόσο χαμηλό το τουριστικό εισόδημα, είναι αν μεγάλο μέρος των εξόδων του μέσου τουρίστα έχει προ-πληρωθεί στο εξωτερικό. 

Όταν κάποια μεγάλη εταιρεία διαχειριστή τουρισμού (tour operator) νοικιάζει ολόκληρα ξενοδοχεία με το χρόνο, μπορεί να εισπράττει στο εξωτερικό από τους τουρίστες μας, να τους πουλάει σε πολλαπλάσια τιμή πακέτα all-inclusive, και να πληρώνει τον ξενοδόχο για κατάλυμα και γεύματα λίγο πάνω από το κόστος. Έτσι και μόνον θα μπορούσε να εμφανίζεται ως εγχώριος τουριστικός τζίρος μόνον το κόστος ανά τουρίστα. Το κόστος που πληρώνει ο tour operator στον ξενοδόχο με ετήσιο έμβασμα σε ελληνική τράπεζα, χωρίς τα εισιτήρια, ούτε το φαγητό. Αν προσθέσουμε λίγα ευρώ που ίσως πληρώνει με την κάρτα του ο τουρίστας για μπύρες, ταξί, μερικά σουβλάκια και τσίχλες βγαίνουν τα €604.

Εκείνο που δεν γνωρίζω είναι τί διαφορετικό κάνει η Ισπανία ή το Ηνωμένο Βασίλειο, για να παρουσιάζουν διπλάσιο και τετραπλάσιο τζίρο ανά τουρίστα, αλλά είμαι βέβαιος ότι χρήζει διερεύνησης. 

Η Ισπανία, με παραπλήσιο κόστος ζωής και πενταπλάσιο πληθυσμό από εμάς, όμως με πολύ μεγαλύτερο μεταποιητικό τομέα, έχει ~15% συνεισφορά στο ΑΕΠ της από τον τουρισμό, με λιγότερους από τους τριπλάσιους τουρίστες (όχι πενταπλάσιους που θα ήταν αναλογικά με εμάς: 94 εκατ. εκείνων έναντι 36 εκατ. ημών το 2024). 

Δεν μπορώ να δω ως επαρκές το 10% του ΑΕΠ που ριπορτάρουμε εμείς, με έσοδα ανά τουρίστα στο 67% της πάμφθηνης Τουρκίας!

Αν μπορούσαμε να βρούμε το πραγματικό έσοδο ανά τουρίστα, όπως ίσως το κάνει η Ισπανία, θα προσθέταμε αμέσως-αμέσως άλλα €25 δισ. στο ΑΕΠ μας, που πιθανόν σήμερα εμφανίζονται λανθασμένα ως ΑΕΠ σε κάποιες άλλες χώρες.

Είτε οι τουρίστες μας κουβαλάνε μασούρια μετρητών που δεν δηλώνουν στα ερωτηματολόγια, είτε οι tour operators δεν δηλώνουν τις σωστές τιμές για τα πακέτα τους στην Ελλάδα, είτε οι μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες μας πληρώνονται τα πραγματικά ποσά σε λογαριασμούς στο εξωτερικό (ίσως και με γραφείο μεσαζόντων) και εμφανίζουν στην Ελλάδα μόνο τόσα όσα, ίσα-ίσα να καλύπτουν τα έξοδά τους.

Για όλα αυτά υπάρχουν λύσεις, ξεκινώντας από την επιβολή κανόνων: να δηλώνονται όλα τα χρήματα που δίνονται από τους tour operators στις μονάδες, όπως υποχρεώσαμε να κάνουν (και ορθώς) οι πλατφόρμες τύπου AirBnB και Booking για τους μικρούς, αν και δεν τους αναγνωρίζουν ως έξοδο ούτε το ηλεκτρικό που καταναλώνει ο τουρίστας.

Ο υπολογισμός του πραγματικού μεγέθους του Τουρισμού θα αποκαλύψει το πραγματικό ΑΕΠ της χώρας μας, με όσα ευεργετικά αυτό συνεπάγεται για τον υπολογισμό του χρέους της χώρας, της ελκυστικότητας της οικονομίας μας για επενδύσεις και του μέσου μας εισοδήματος του Έλληνα, που εμφανίζεται σήμερα να είναι προτελευταίο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, λίγο πάνω από τη Βουλγαρία.

Αντί να κυνηγάμε τα AirBnB ως μίασμα και καταστροφή της χώρας (που το αντίστροφο είναι πραγματικά, γιατί δείχνουν όλα τους τα έσοδα με τις πλατφόρμες υποχρεωτικά), ίσως η μισή προσοχή στο πώς διακινούνται τα τεράστια ποσά των tour operators να έδινε μια άμεση διόρθωση στο ΑΕΠ μας, αντί να δημιουργούμε πλασματικά εισοδήματα με τεκμήρια εργασίας για τους μικρομεσαίους!

Ίσως τελικά η πολυπόθητη (για να πιαστεί) παραοικονομία που ψάχνουμε να βρούμε, να κρύβεται σε τουριστικές πληρωμές εκτός χώρας, αντί στους περιπτεράδες και στις μοδίστρες στο Περιστέρι και στους Αμπελόκηπους.

Κάτι πρέπει να διορθώσουμε.

agissilaos@gmail.com