Γιατί δεν μπορεί να υπογράψει ειρήνη ο Ζελένσκι

Του Άγη Βερούτη

Τις τελευταίες ημέρες βουίζουν τα αυτιά οποιουδήποτε είχε συνηθίσει στους παλαιούς ρυθμούς  εξελίξεων στο διεθνές πεδίο σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία, ή και γενικότερα: 

- το φιάσκο της επίσκεψης του Ουκρανού Προέδρου Ζελένσκι στο Λευκό Οίκο,
- την παρεπόμενη χθεσινή ανακοίνωση της αναστολής Αμερικανικής βοήθειας προς την Ουκρανία, 
- τη σύνοδο ορισμένων Ευρωπαίων ηγετών στο Λονδίνο στην αρχή της εβδομάδας για την ανάληψη του συνόλου της βοήθειας προς την Ουκρανία, 
- την απαίτηση της Ουάσινγκτον για εκλογές στην Ουκρανία (οι οποίες προϋποθέτουν κατάπαυση του πυρός, ή αλλιώς εκεχειρία) και 
- την εκπεφρασμένη πρόθεση του Αμερικανού προέδρου Τραμπ για εμπορική συμφωνία που να αφορά τη συνεκμετάλλευση των σπανίων γαιών και ορυκτών της Ουκρανίας ως αντίδωρο στα αμερικανικά πολεμικά δάνεια στην δεύτερη, 
- την ανακοίνωση της Προέδρου της Ευρωπαϊκής επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν για την ανάγκη δημιουργίας κοινής Ευρωπαϊκής Άμυνας με αρχικό budget €800 δισ. Ευρώ,
- την προφορική αποδοχή από την Ουκρανία συνεκμετάλλευσης ορυκτού πλούτου σπανίων γαιών με τις ΗΠΑ με αντάλλαγμα εγγυήσεις ασφαλείας,
- την έναρξη των δασμών 25% προς Καναδά και Μεξικό,
- την αναμενόμενη έναρξη ανάλογων δασμών προς την ΕΕ και την Κίνα, και 
- την επαπειλούμενη αποχώρηση των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ και τον ΟΗΕ.

Την ταχύτητα ανακοίνωσης και υλοποίησης αποφάσεων από την κυβέρνηση Τραμπ μόνο με blitzkrieg μπορεί κάποιος να την παρομοιάσει, δηλαδή την ανάπτυξη πολλαπλών ταυτόχρονων ενεργειών για να σαστίσουν την αντίπαλη δύναμη σε υποταγή.

Η δυσκολία αντίληψης όμως, τόσο εντός όσο και εκτός ΗΠΑ, είναι να συνειδητοποιήσει κάποιος ότι οι αποδέκτες αυτών των ενεργειών είναι οι παραδοσιακοί σύμμαχοι και εμπορικοί εταίροι των Ηνωμένων Πολιτειών στα προηγούμενα 200 χρόνια της ιστορίας τους, και όχι η Ρωσία, το Ιραν ή η Κίνα.

Φυσικά και η Ευρώπη χρωστάει την σημερινή ευημερία, ειρήνη και οργάνωση της στην συνεισφορά των ΗΠΑ στη μεταπολεμική περίοδο, ως τώρα. 

Όπως φυσικά και οι ΗΠΑ οφείλουν την ύπαρξή τους στις Ευρωπαϊκές χώρες που ως τον Β’ΠΠ αλλά και μετά την τροφοδότησαν με πληθυσμούς από μετανάστες, εμπόριο, μεταφορά τεχνογνωσίας και χρηματοδότηση, αλλά και μετά την επαναφορά των οικονομιών της Ευρώπης με Αμερικανική βοήθεια, Ευρωπαϊκές εταιρείες δημιούργησαν βιομηχανική παραγωγή στις ΗΠΑ ενώ χρησιμοποίησαν και ακόμα χρησιμοποιούν σε ικανό βαθμό το δολάριο ως αποθεματικό και συναλλακτικό νόμισμα, υποστηρίζοντας έστι την ισχύ του, ακόμα και αν αυτό σήμαινε ότι εισήγαγαν πληθωρισμό από τις ΗΠΑ και εξήγαγαν αγαθά.

Ως πριν μερικές ημέρες, έμοιαζε ότι η σχέση Ευρώπης-ΗΠΑ ήταν μια σχέση συμβιωτική, μια σχέση αμοιβαίας στήριξης, μια σχέση αμοιβαίων συμφερόντων όπου η Ευρώπη ήταν ο κύριος εμπορικός και αμυντικός εταίρος των ΗΠΑ.

Αυτό δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν ισχύει ακόμα, ή τελοσπάντων εάν έχει πάψει να ισχύει θα ξεκαθαριστεί από το κατά πόσον όλα όσα προανήγγειλε ο Πρόεδρος Τραμπ αντιμετωπίζοντας την Ευρώπη ανταγωνιστικά αντί φιλικά, θα υλοποιηθούν τελικά ή θα επέλθει κάποιο διαφορετικό σημείο ισορροπίας ανάμεσα στη σχέση των δυο πλευρών, και τα σημερινά είναι απλά σημείο πίεσης προς μια αλλαγή των ισορροπιών;

Το όλο σκηνικό μοιάζει σαν να γεμίζεις μια χύτρα ταχύτητας ως το καπάκι, να την κλείνεις ερμητικά, και μετά να ανεβάζεις τη φωτιά στο μέγιστο. 

Η πιθανότητα ότι μετά από λίγη ώρα θα γίνει έκρηξη (ανάμεσα στις σχέσεις των δύο πλευρών) αγγίζει τη βεβαιότητα. Το ποιος θα βρίσκεται πάνω από τη χύτρα όταν εκτοξευτεί το καπάκι είναι μια άλλη κουβέντα, και είμαι βέβαιος ότι κανείς από τους εμπλεκόμενους δεν θα ήθελε να είναι αυτός πάνω από το καπάκι κατά την έκρηξη.

Μετά από 3 χρόνια της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, η δεύτερη έχει απωλέσει το 20% των εδαφών της, ενώ η Ρωσία φαίνεται να μην έχει επηρεαστεί από τις διεθνείς κυρώσεις.

Μια συμφωνία σήμερα πιθανότατα θα έσωζε χιλιάδες ζωές που θα χάνονταν και από τις δύο πλευρές σε μελλοντικό χρόνο αν οι δύο πλευρές δεν διαπραγματεύονταν μια συμφωνία ειρήνευσης, αλλά θα έδινε ξεκάθαρο όφελος στην επιτιθέμενη Ρωσία. Το όφελος της Ρωσίας θα ήταν δυσανάλογα υψηλό και θα επιβράβευε την απόφασή της να επιτεθεί στην Ουκρανία.

Ειδικά αν της επιτραπεί η διακράτηση των Ουκρανικών εδαφών που έχει καταλάβει με τον πόλεμο του ‘22, ενώ ταυτόχρονη άρση των κυρώσεων και απελευθέρωση των Ρωσικών χρημάτων που δεσμεύτηκαν παγκοσμίως θα είναι το κερασάκι στην τούρτα της Ρωσίας.

Φυσικά δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τί θα συμφωνηθεί στο τέλος, αλλά αν δεν έχει πόνο και κόστος για τη Ρωσία πέραν αυτού των πολεμικών επιχειρήσεων και οπλισμού που χρησιμοποίησε για την εισβολή, και το θάνατο των μισθοφόρων που χρησιμοποίησε στην διάρκεια αυτού, τότε δημιουργείται ένα τεράστιο κίνητρο και παράδειγμα προς μίμηση προς κάθε αναθεωρητική δύναμη στον πλανήτη για να πράξει το ίδιο, χωρίς τον φόβο διεθνών κυρώσεων ή αποζημιώσεων μετά από αυτό.

Όπως εξυφαίνεται το σενάριο, το κόστος ανοικοδόμησης της κατεστραμμένης πλέον Ουκρανίας θα το επωμιστούν οι μελλοντικές γενιές Ουκρανών, ενώ η Ρωσία θα επανέλθει στην κανονικότητα προ του πολέμου συν τα νεοαποκτηθέντα εδάφη της εισβολής του 2014 και του 2022, επιβεβαιωμένα με τη βούλα της συμφωνίας.

Σκεφτείτε παρόμοια εξέλιξη στην Κύπρο, η οποία θα δημιουργεί κίνητρο στην Τουρκία να μπει και να καταλάβει 1, 2, ή 22 Ελληνικά νησιά, υπολογίζοντας ότι με την διαμεσολάβηση του διεθνούς παράγοντα μετά από λίγα χρόνια θα της αναγνωριστεί η κυριότητα με υπογραφές Ελλήνων πολιτικών!!!

Ο Ζελένσκι είναι απρόθυμος να συμφωνήσει σε μια ειρήνευση με το παρόν status quo διότι ουσιαστικά θα παραχωρήσει το 20% της χώρας του ως λάφυρο στον Ρώσο κατακτητή της με τη βούλα διεθνών συμφωνιών. Θα χαρακτηριστεί προδότης από τους συμπατριώτες του και την ιστορία, ακόμα και αν καταφέρει με κάποιο απίθανο τρόπο να μη φτωχοποιήσει τις επόμενες πολλές γενιές Ουκρανών, με αυτή τη συμφωνία: εδάφη στη Ρωσία, και γη και ύδωρ στους εξωτερικούς δανειστές της Ουκρανίας για τα πολεμικά δάνεια.

Μη ξεχνάμε ότι η επαναφορά της Ουκρανίας σε βιώσιμο κράτος πιθανόν θα κοστίσει παραπάνω από €1 τρισεκατομμύριο ευρώ! 

Ποιος θα τα πληρώσει αυτά, αν η Ρωσία δεν υποχρεωθεί σε αποζημιώσεις και επιστροφή των εδαφών που εισέβαλε: οι Ουκρανοί.

Εναλλακτικά, ακόμα και χαμηλής έντασης ανταρτοπόλεμος στα Ουκρανικά κατεχόμενα εδάφη για το προβλέψιμο μέλλον, όπως έγινε στο Βιετνάμ, στο Αφγανιστάν, και στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, θα εξουθενώσει κάποια στιγμή την Ρωσία σε υποχώρηση.

Ο Πολωνός Πρόεδρος Τουσκ, είπε στις 20 Φεβρουαρίου στην πλατφόρμα Χ, ότι η Ουκρανία μπορεί να χρηματοδοτηθεί από τα δεσμευμένα Ρωσικά πάγια που αγγίζουν τα 300 δισ. δολάρια. Αυτό φυσικά μπορεί να συμβεί μόνον αν τα απελευθερώσουν και τα διοχετεύσουν προς στήριξη του Ουκρανικού λαού οι ΗΠΑ και οι Ευρωπαίοι που τα διακρατούν.

Αντίθετα, αν πάψουν όλες οι κυρώσεις προς τη Ρωσία και της αποδοθούν τα εδάφη της Ουκρανίας που κατέχει, τα χρήματα που είχε για χαμένα θα έρθουν μπόνους να επιβραβεύσουν την απόφασή της να επιτεθεί το 2014 και το 2022! Δεν ξέρουμε μάλιστα αν η Ρωσία θα μπορούσε να συνεχίζει να χρηματοδοτεί τον πόλεμο αυτό για 1 χρόνο, για 10 χρόνια ή για 20 χρόνια. Το βέβαιο είναι ότι οι Ουκρανοί που ζουν εκεί θα μπορούν να κάνουν χαμηλής έντασης ανταρτοπόλεμο για όσα χρόνια χρειάζεται, απλά διότι ζουν εκεί.

Δίνω ελάχιστες ως μηδενικές πιθανότητες, ο Ζελένσκι να υπογράψει τέτοιες βλαπτικές για τη χώρα του συμφωνίες, και ευνοϊκές για την Ρωσία, ακόμα και αν η εναλλακτική είναι να πάψει να λαμβάνει βοήθεια η Ουκρανία από παντού. Ως τότε θα παίζει κατενάτσιο περιμένοντας να εξασθενεί η Ρωσία, όσο πολύτιμος σύμμαχος των ΗΠΑ ενάντια στην Κίνα και αν είναι αυτή.

Αυτό που είναι σίγουρο πως θα υπογράψει και μάλιστα θα το ανακοινώσει ο Τραμπ στην σημερινή Ομιλία του για το State of the Union, είναι ανταλλαγή συνεκμετάλλευσης ορυκτών με τις ΗΠΑ, σε αντάλλαγμα Αμερικανικών εγγυήσεων ασφαλείας. Αυτό δεν αφορά σε κατάπαυση του πυρός προς τα Ρωσικά στρατεύματα, και του δίνει εναλλακτικά έσοδα που θα υποκαταστήσουν την εξωτερική βοήθεια των ΗΠΑ που λέγει ότι θα σταματήσει ο Τραμπ.

Ακόμα και αν ρωσοκινούμενοι αντιπολιτευόμενοι τον βρίζουν από το πρωί μέχρι το βράδυ, ακόμα και αν απελευθερωθούν τα απανταχού Ρωσικά δεσμευμένα χρήματα πίσω στην Ρωσία, δεν έχει αληθινό κίνητρο να υπογράψει ειρήνη και καράδοση εδαφών χωρίς Ρωσικές αποζημιώσεις, εκτός και αν ήδη ο Τραμπ έχει λάβει συμφωνία από τη Ρωσία τί θα πληρώσουν και πότε.

Πόσω μάλλον τώρα που ξέρει ότι η Ευρώπη δεν θα τον αφήσει τελείως στην μοίρα του, ενόσω μάλιστα η φον Ντερ Λάιεν ανακοίνωσε τη δημιουργία του ReARM Europe των €800 δισ. ευρώ.

Στην τελική, ακόμα δεν έχουμε ακούσει τι σκέφτεται η Κίνα για αυτό το σενάριο, που στο κάτω κάτω είναι ο κύριος αλλοδαπός ομολογιούχος Αμερικανικών ομολόγων πολλαπλάσιας αξίας από τα δάνεια των ΗΠΑ προς την Ουκρανία.

Δεν έχουμε δει την τελευταία πράξη αυτού το δράματος, και ίσως περάσουν χρόνια ώσπου να τη δούμε.

Ίσως βέβαια και κάποια πληροφορία να μου διαφεύγει, που ξέρει κάποιος άλλος πιο ενημερωμένος. 

Η λογική πάντως λέγει ότι στην παρούσα, ο Ζελένσκι θα υπογράψει συνεκμετάλλευση για τα ορυκτά που έτσι κι αλλιώς μόνη της η Ουκρανία δεν μπορεί να εξορύξει, αλλά για να βάλει υπογραφή ειρήνης για να χάσει 20% των εδαφών της και να πληρώσει η Ουκρανία τις ζημιές που προκάλεσε η Ρωσία στη χώρα, είναι μια α-πιθανότητα.

agissilaos@gmail.com