Καλή χρονιά! Για κάποιους με ευρώ, για άλλους με πρόστιμα

Του Γεωργίου Ι. Μάτσου*

Η σημερινή είσοδος της Βουλγαρίας στο ευρώ  αντιμετωπίζεται στο ελληνικό διαδίκτυο με κυρίαρχη την αίσθηση ότι "την πάτησαν κι αυτοί". Πλήρης η αντίθεση με τον ενθουσιασμό της Πρωτοχρονιάς του 2002, όταν ο Σημίτης ‘έβγαζε’ live από το ATM το πρώτο εικοσάευρο.

Είχα καθηγητή οικονομικών στις Βρυξέλλες τον μέγα οικονομολόγο Peter Praet, μετέπειτα Chief Economist της ΕΚΤ. Στο μάθημα για το ευρώ (χειμερινό εξάμηνο 1995-96), ο Praet μιλούσε σχεδόν αποκλειστικά για τα μειονεκτήματα και τους κινδύνους του ευρώ. Έκλεισε δε τη δίωρη παράδοση με τη φράση: "Το ευρώ είναι καλό, αλλά ριψοκίνδυνο". Μέχρι τα Μνημόνια είχα μείνει με την απορία: "Τι εννοούσε ‘καλό’, αφού όλο για κινδύνους μας μιλούσε;".

Ο Praet όμως είχε δίκιο: Είναι καλό το ευρώ, αρκεί να ξέρεις να το διαχειριστείς. Στη Βουλγαρία πρόσφατα έπεσε η κυβέρνηση, διότι ο λαός ξεσηκώθηκε εναντίον του κυβερνητικού σχεδίου αύξησης φόρων και ασφαλιστικών εισφορών. Η Βουλγαρία δεν έχει οργανωμένο κοινωνικό (άρα ούτε ευρύ πελατειακό) κράτος, αλλά θα επιβιώσει και θα αναπτυχθεί μέσα στο ευρώ, διότι η κοινωνία της προστατεύει το οικονομικό της περιβάλλον.

Όχι τυχαία, η μόνη χώρα που δεν επηρεάστηκε στο παραμικρό η ανάπτυξή της εντός του ευρώ, ήταν η ‘βασίλισσα’ των σταθερά χαμηλών φόρων, Ιρλανδία, που ακόμη και μέσα στο δικό της Μνημόνιο, αρνήθηκε επίμονα να αυξήσει τους φόρους της.

Αλλά και στις κάποτε τμήματα ενιαίας χώρας, Τσεχία και Σλοβακία, η μη υιοθέτηση του ευρώ από την πρώτη και η υιοθέτηση του ευρώ από τη δεύτερη έπαιξε ελάχιστο ρόλο στην οικονομική τους ανάπτυξη. Μέσω του ΟΠΑΠ βιώνουμε στην Ελλάδα την τσεχική επιχειρηματική αρετή, ο δε γερμανικός στρατός εγκαταλείπει τα γερμανικής κατασκευής πιστόλια, χάριν τσεχικών. Η, ανέκαθεν λιγότερο ανεπτυγμένη από την Τσεχία, Σλοβακία πηγαίνει εξίσου καλά μέσα στο ευρώ. Φυσικά, έχει ξεπεράσει προ πολλού το ελληνικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ μετά τα εντελώς αχρείαστα (αντί μιας αυτοδύναμης εξυγίανσης των δημοσίων οικονομικών μας) Μνημόνια.

Και η Βουλγαρία θα επιβιώσει θαυμάσια μέσα στο ευρώ. Η αγοραστική τους δύναμη θα υποστεί κάποιο σοκ ανάλογο της Γερμανίας (το λέβα ανταλλάσσεται με το ευρώ στην ίδια ακριβώς ισοτιμία με την οποία αντηλλάγη το μάρκο), όμως θα ξεπεραστεί συντομότερα: Η βουλγαρική οικονομία και κοινωνία είναι ήδη επαρκώς εξοικειωμένη με το ευρώ. Δεν θα είναι για αυτούς κάτι καινούργιο.

Αντιθέτως στην Ελλάδα, η νέα χρονιά ξεκινάει με τα πρωτοφανή διεθνώς πρόστιμα του ΓΕΜΗ, που καταλαμβάνουν από σοβαρές μέχρι αστείες παραβάσεις.

Τολμήστε π.χ. να αργήσετε μία ημέρα να δημοσιεύσετε οικονομικές καταστάσεις. Έχετε πρόστιμο από 1.000 έως 100.000 (εκατό χιλιάδες) ευρώ, αναλόγως τη μορφή και το μέγεθός της εταιρίας σας. Το ίδιο ακριβώς πρόστιμο, εάν αργήσατε μία ημέρα ή εάν δεν δημοσιεύσατε καθόλου. Στο ίδιο ακριβώς ύψος, εάν κάτι απρόοπτο έτυχε και αργήσατε ή εάν είστε λαμόγιο περιωπής και κρύβετε σκοπίμως πράγματα, οπότε ένα ‘εισιτήριο’ ακόμη και 100.000 ευρώ για την παρανομία σας, ‘αντέχεται’ έναντι όσων κερδίσετε παρανόμως.

Τολμήστε π.χ. να μην αναγράψετε τον αριθμό ΓΕΜΗ της εταιρείας σας στο e-mail που στείλατε στον πελάτη σας. Πρόστιμο 100 έως 500 ευρώ. Δεν θέλω να σκεφτώ πώς θα ερμηνευθεί το άρθρο 6 της ΚΥΑ αν, στέλνοντας π.χ. το εταιρικό newsletter σε 10.000 αποδέκτες χωρίς τον αριθμό ΓΕΜΗ της εταιρείας, μήπως πληρώσετε  πρόστιμο για κάθε e-mail, δηλαδή 10.000 επί 100 έως 500 (από ένα έως πέντε εκατομμύρια) ευρώ.

Κανένα άλλο κράτος στον πλανήτη δεν έχει τέτοιο μίσος για τον ιδιωτικό τομέα. Πουθενά αλλού δεν εκδηλώνουν θεσμικά τέτοιο μίσος οι ιθύνοντες εναντίον όποιου έχει το ‘θράσος’ να δραστηριοποιείται επιχειρηματικά. Ας μην εξαιρούμε τους εαυτούς μας από φορείς τέτοιου μίσους. Είναι συλλογικό ελάττωμα. Όλοι κινδυνεύουμε να το αποκτήσουμε, εάν βρεθούμε στην ‘κατάλληλη’ θέση, όσον δεν έχουμε επίγνωση του συλλογικού εαυτού μας.

Όταν, σύντομα, πάρουμε στα χέρια μας τα βουλγαρικά ευρώ, θα διαπιστώσουμε ότι το κέρμα του ενός ευρώ φέρει τη μορφή του Αγίου Ιωάννη της Ρίλας (8ος-9ος αιώνας), ενώ το κέρμα των δύο ευρώ τη μορφή του νεώτερου Αγίου Παϊσίου Χιλανδαρινού (19ος αιώνας). Πέρα από την έκπληξη που μια τέτοια επιλογή αναπόφευκτα προξενεί σε εμάς τους "φωταδισμένους" Νεοέλληνες, που νομίζουμε με το σύνηθες κόμπλεξ κατωτερότητας ότι κάναμε τάχα κάτι σπουδαίο δίνοντας στην Ευρώπη το όνομά της (κέρμα των δύο ευρώ), το κέρμα μας του ενός ευρώ με τη ‘σκέτη’ κουκουβάγια-σοφία δείχνει ότι εμείς βρισκόμαστε στον ηθικό αντίποδα: Έχουμε λησμονήσει εντελώς τη ρήση του Πλάτωνα ότι "Πᾶσά τε ἐπιστήμη, χωριζομένη δικαιοσύνης καὶ πάσης ἄλλης ἀρετῆς, πανουργία τις, καὶ οὐ σοφία φαίνεται". Νομίζοντας ότι η σκέτη γνώση, χωρίς ηθικό περιεχόμενο, αρκεί για την επιτυχία, εντέλει απεμπολούμε ακόμη και τη σκέτη, ανήθικη έστω, γνώση. Μας αρκεί η πανουργία.

Η επιλογή των Βουλγάρων να αναδείξουν Ορθοδόξους Αγίους, φορείς αξιών που εμείς τους διδάξαμε, λαμβάνει σαφές ηθικο-κοινωνικό περιεχόμενο, διαβάζοντας τις συμβουλές του Αγίου Ιωάννη της Ρίλας (κέρμα του ενός ευρώ) προς τον τότε βασιλιά των Βουλγάρων, Πέτρο. Ο τελευταίος έγραφε προς τον Άγιο: "Ἡ ματαία δόξα τοῦ κόσμου τούτου, αἱ ἡδοναὶ καὶ ὁ πλοῦτος, αὐτὰ καταποντίζουσιν ἡμᾶς ὡσὰν κύματα τῆς θαλάσσης καὶ σκοτιζόμενοι ἀπὸ τὰς ταραχὰς καὶ φροντίδας, δὲν δυνάμεθα νὰ ἐνατενίσωμεν εἰς τὸ φῶς τῆς καθαρᾶς μετανοίας […], διότι γνωστὸν εἶναι, τίμιε Πάτερ, εἰς τὴν ἁγιωσύνην σου, πόσος χειμὼν [χειμώνας] πειρασμῶν καὶ πόσαι ταραχαὶ καταβυθίζουσι τὰς καρδίας τῶν βασιλέων"!
    Θαυμάστε αυτοκριτική διάθεση του ηγέτη.
    Θαυμάστε γνήσια ταπείνωση.
    Θαυμάστε πρότυπα που επιλέγει η Βουλγαρία.
    Πώς να μην ‘πέφτουν’ μετά από τη λαϊκή αντίδραση οι κυβερνήσεις που θέλουν αύξηση φόρων;

Ο δε Άγιος Ιωάννης απάντησε στον βασιλιά μεταξύ άλλων τα εξής:

"Γενοῦ πρᾶος καὶ εὐπλησίαστος εἰς τοὺς ὑπηκόους σου, ἔχων τὰς βασιλικὰς ταύτας ἀρετάς, ἤτοι τὴν συμπάθειαν καὶ τὸ ἔλεος· [...], ἵνα χαροποιῇ ὅλους ὅσους εἰσέρχονται καὶ ἐξέρχονται ἀπὸ τὸ παλάτιον τῆς σῆς γαληνότητος.
Φεῦγε τὰς ἀδικίας καὶ ἁρπαγάς. 
Ἔχε τὴν μὲν μνήμην τοῦ θανάτου ὡς σύζυγον, τοὺς δὲ στεναγμοὺς καὶ τὰ δάκρυα ὡς φίλτατα τέκνα".

Όταν εμείς απεμπολούμε κάθε ηθικό πρότυπο, ιδίως τα τόσο αναγκαία ηγετικά πρότυπα, φυσιολογικά γεμίζει μετά η ‘πολιτική’ ψυχή μας από το μίσος εκείνο που κρατά ψηλά τους φόρους και επιβάλλει αδιακρίτως πρόστιμα αγνώστου τελικού ύψους, επειδή μια επιχείρηση θα ξεχάσει να αναγράψει έναν διοικητικό αριθμό στα e-mail της.

Καλή χρονιά και καλή φώτιση σε όλους.

*Δ.Ν., Δικηγόρος