Σχηματισμός και διαχείριση αποθεματικών Ν.2601/98

Της Τατιάνας Ψαριανού*

Στο άρθρο μας που δημοσιεύτηκε στο CAPITAL, στις 24/10/2025, με τίτλο "Σχηματισμός και διανομή Τακτικού Αποθεματικού και Αποθεματικών του Ν. 1892/90", αναφέραμε: "Ο σχηματισμός και η διανομή των Αποθεματικών, Τακτικών και Έκτακτων, αποτελεί ένα σημαντικότατο κεφάλαιο της Λογιστικής και του Φορολογικού Δικαίου, αφού συναντάται σε όλες σχεδόν τις επιχειρήσεις - αν και όχι συχνά - και απαιτεί ειδικές γνώσεις. 

Ο σχηματισμός του Τακτικού Αποθεματικού, καθώς και η κεφαλαιοποίηση ή διανομή του, είναι απλούστερα θέματα, αφού διέπονται από γενικές Φορολογικές και άλλες Διατάξεις, ενώ, αντίθετα, τα Αποθεματικά που σχηματίζονται βάσει ειδικών Νόμων, παρουσιάζουν αρκετές δυσκολίες σε όλα τα στάδια της διαχείρισής τους".

Και, συγκεκριμένα, είχαμε αναφερθεί στο Τακτικό Αποθεματικό και το Αποθεματικό του Ν. 1892/90. 

Στο προηγούμενο άρθρο μας στο CAPITAL, στις 4/11/2025, με τίτλο "Αποθεματικά από έσοδα φορολογηθέντα κατ’ Ειδικό Τρόπο", αναφερθήκαμε στα Αποθεματικά που φορολογούνται με Ειδικό Τρόπο και στις  "ειδικές γνώσεις που απαιτούνται για τον ορθό χειρισμό τους. Επίσης, είχαμε επισημάνει την ιδιομορφία του θέματος αυτού, που ενώ συναντάται σε όλες σχεδόν τις επιχειρήσεις, ο χρόνος που θα κληθεί ο αρμόδιος υπάλληλος του Οικονομικού Τμήματος να το διαχειριστεί, μπορεί να είναι μακρύς, όπως συνήθως συμβαίνει. Δηλαδή, για να το πούμε πιο απλά, ίσως σε όλη την καριέρα του ένας λογιστής, όσο καλός και να είναι, να μη χρειαστεί να ασχοληθεί με ένα θέμα που άπτεται της διαχείρισης των Αποθεματικών, οπότε η πιθανότητα λαθών, και δικαιολογημένα, είναι αυξημένη".

Και στο άρθρο μας, που δημοσιεύτηκε στις  25/11/25, και αναφερόταν στα Αποθεματικά που σχηματίζονται και φορολογούνται βάσει των Διατάξεων του Ν.1828/89, τονίσαμε, ότι, "η Φορολογική Διοίκηση, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι "...  δεδομένου ότι οι διατάξεις του άρθρου 22 του ν.1828/1989 ως ειδικότερες, κατισχύουν των γενικών διατάξεων του ΚΦΕ, συνάγεται ότι κατά την κεφαλαιοποίηση (μετά την έναρξη ισχύος των διατάξεων του ν. 4172/2013) του ειδικού αφορολόγητου αποθεματικού του νόμου αυτού ... δεν οφείλεται φόρος εισοδήματος, κατά ρητή διατύπωση του εν λόγω νόμου. Οπότε, κατά την κεφαλαιοποίηση του Αφορολόγητου Αποθεματικού του Ν.1828/89, δεν οφείλεται φόρος εισοδήματος, αφού αυτό προβλέπεται από τις Διατάξεις που το διέπουν, οι οποίες ως ειδικές, υπερισχύουν σε σχέση με τις γενικές Διατάξεις της Φορολογίας εισοδήματος”.

Στο παρόν άρθρο μας, θα αναφερθούμε στα αποθεματικά του Ν.2601/98 και θα διευκρινίσουμε τις ισχύουσες διατάξεις, προκειμένου να διευκολύνουμε τους αρμόδιους και τις επιχειρήσεις στην εφαρμογή τους. 

Κατά τα οριζόμενα στην παρ.11, του Άρθρου 11, του Ν.2601/98, "Το αφορολόγητο αποθεματικό της απαλλαγής που σχηματίστηκε σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος προστίθεται στα κέρδη της επιχείρησης και φορολογείται στη διαχειριστική χρήση κατά την οποία: ... Θα γίνει διανομή ή ανάληψη του αντίστοιχου ποσού του αφορολόγητου αποθεματικού και για το ποσό που θα διανεμηθεί ή θα αναληφθεί".

Στην ΠΟΛ.1059/15, σημειώνεται ότι " ...  κεφαλαιοποιούμενα κέρδη, τα οποία δεν έχουν υπαχθεί σε φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων ..., περιλαμβάνονται στα κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα των προσώπων αυτών. Τα ίδια ισχύουν και σε περίπτωση διανομής αφορολόγητων αποθεματικών που έχουν σχηματιστεί με τις διατάξεις ... του ν. 2601/1998, ...".

Βάσει όμως, των προαναφερόμενων ευνοϊκών διατάξεων του άρθρου 71Γ, του Ν.4172/13, το εν λόγω Αφορολόγητο Αποθεματικό δύναται να κεφαλαιοποιηθεί αφού πρώτα φορολογηθεί με συντελεστή 5% και εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης από πλευράς Φορολογίας Εισοδήματος Φυσικών και Νομικού Προσώπου, εφόσον παραμείνουν στο Μετοχικό Κεφάλαιο της Εταιρίας για τουλάχιστον 5 έτη. Κατά την κεφαλαιοποίηση είτε θα αυξηθεί η ονομαστική αξία εκάστης μετοχής, είτε θα διανεμηθούν δωρεάν μετοχές στους μετόχους ανάλογα με το ποσοστό συμμετοχής τους.

*Αντιπρόεδρος της εταιρείας οικονομικών συμβούλων και ελεγκτών Γραφείο Ψαριανού Α.Ε."