Η μεγάλη παρεξήγηση γύρω από το AI στην Ελλάδα: Γιατί η ρύθμιση – και όχι η τεχνολογία – μπορεί να μας αφήσει πίσω

Του Γιώργου Λουτριανάκη

Έχω αρχίσει να παρατηρώ κάτι που με προβληματίζει πιο πολύ από την ίδια την τεχνητή νοημοσύνη: τον τρόπο που την αντιλαμβανόμαστε στην Ελλάδα. Όχι σε τεχνικό επίπεδο· εκεί τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Το AI εξελίσσεται γρήγορα, γίνεται εργαλείο για όλο και περισσότερους επαγγελματίες και, αν ξέρεις να το χρησιμοποιείς, σου πολλαπλασιάζει την παραγωγικότητα.

Το πρόβλημα είναι αλλού: στη μαζική παρεξήγηση γύρω από το πώς πρέπει να το ρυθμίσουμε.

Τις τελευταίες εβδομάδες, μιλώντας με επιχειρήσεις – από start-ups μέχρι μεγάλες ελληνικές εταιρείες – βλέπω το ίδιο μοτίβο: ο κόσμος ανησυχεί περισσότερο για το αν "επιτρέπεται" να χρησιμοποιήσει AI, παρά για το πως θα το αξιοποιήσει σωστά. Και αυτό δεν είναι τεχνικό ζήτημα. Είναι ψυχολογικό, οργανωτικό και, κυρίως, ρυθμιστικό.

Η Ελλάδα πάει να δώσει εξετάσεις για κάτι που δεν έχει καν ξεκινήσει

Το AI Act της ΕΕ μπήκε στη ζωή μας χωρίς να το έχουμε συνειδητοποιήσει. Στην Ελλάδα όμως, έχουμε μια ιδιαιτερότητα: προσπαθούμε να φτιάξουμε διαδικασίες συμμόρφωσης πριν αποκτήσουμε καν πραγματική χρήση του AI.

Σε μια από τις πρόσφατες συζητήσεις μου με ένα στέλεχος μεγάλης εταιρείας, μου είπε το εξής αποστομωτικό:

"Δεν φοβάμαι το AI. Φοβάμαι μην μπλέξω με τις ρυθμίσεις."

Αυτό από μόνο του δείχνει πόσο εύκολα μπορεί η ρύθμιση – ακόμη και με καλές προθέσεις – να γίνει τροχοπέδη. Όχι επειδή το AI είναι επικίνδυνο. Αλλά επειδή η γραφειοκρατία το αντιμετωπίζει σαν κάτι που χρειάζεται άδεια για να το αγγίξεις.

Η υπερ-ρύθμιση δημιουργεί "παγωμένες” εταιρείες

Είδα το φαινόμενο αυτό να συμβαίνει με τον GDPR. Ξαφνικά εταιρείες που δεν είχαν ποτέ ασχοληθεί με data governance πανικοβλήθηκαν. Και αντί να οργανωθούν, επέλεξαν την πιο ασφαλή λύση: να μην κάνουν τίποτα.

Φοβάμαι ότι το ίδιο θα συμβεί και με το AI.

Ήδη βλέπω στελέχη να συζητούν για "AI policies” χωρίς να έχουν καταλάβει τι πρέπει να ρυθμίσουν. Ακούω επιχειρήσεις να απαγορεύουν τη χρήση εργαλείων AI "μέχρι νεωτέρας". Μου έχει τύχει να συναντήσω ομάδα που ζητούσε νομική γνωμάτευση για το αν επιτρέπεται να γράψουν ένα prompt σε ένα μοντέλο που δεν χρησιμοποιεί προσωπικά δεδομένα. Η εικόνα μιλά από μόνη της.

Με αυτή τη νοοτροπία, δεν κινδυνεύουμε να μας "πάρει τη δουλειά" το AI. Κινδυνεύουμε να μείνουμε θεατές.

Η Ευρώπη ήδη παλεύει να μην μείνει πίσω σε σχέση με τις ΗΠΑ και την Ασία. Η Ελλάδα, με το δικό της μείγμα καχυποψίας και γραφειοκρατίας, κινδυνεύει να γίνει… θεατής στην πιο σημαντική τεχνολογική αλλαγή των τελευταίων δεκαετιών.

Αν μια ελληνική εταιρεία φοβάται να πειραματιστεί, ενώ μια ανταγωνίστρια στο εξωτερικό έχει ήδη αυτοματοποιήσει τις εσωτερικές της διαδικασίες, καταλαβαίνουμε ποιος θα χάσει το παιχνίδι.

Και μην γελιόμαστε: δεν μιλάμε για "περίπλοκα” συστήματα AI. Μιλάμε για καθημερινά εργαλεία που βοηθούν ομάδες να γίνουν πιο αποδοτικές. Από drafting κειμένων μέχρι κώδικα, από customer support μέχρι ανάλυση δεδομένων.

Ο πραγματικός κίνδυνος: να γίνουμε "AI consumers" αλλά ποτέ "AI producers"

Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν ελληνικές εταιρείες που έχουν υιοθετήσει AI μόνο σε επίπεδο "βοηθητικού εργαλείου". Αλλά ελάχιστες που προσπαθούν να χτίσουν προϊόντα πάνω στο AI, να το ενσωματώσουν στις υποδομές τους ή να αναπτύξουν δικά τους μοντέλα για τις ανάγκες τους.

Και ξέρω αρκετές που θα το ήθελαν, αλλά… φοβούνται.

Φοβούνται τη ρύθμιση. Φοβούνται μήπως "κάνουν λάθος". Φοβούνται τον τίτλο "high-risk". Φοβούνται τις κυρώσεις.

Αυτός είναι ο κίνδυνος. Όχι το AI.

Τι χρειαζόμαστε πραγματικά

Δεν χρειαζόμαστε λιγότερη ή περισσότερη ρύθμιση.

Χρειαζόμαστε κατανόηση.

– Να κατανοήσουμε τι σημαίνει high-risk και τι όχι.
– Να κατανοήσουμε ότι το AI Act δεν αφορά το 95% των χρήσεων στις ελληνικές εταιρείες.
– Να κατανοήσουμε ότι η καινοτομία δεν φτιάχνεται με φόβο.
– Να κατανοήσουμε ότι, αν κάτι πρέπει να φοβόμαστε, είναι η αδράνεια.

Η Ελλάδα μπορεί να πρωταγωνιστήσει στο AI. Έχουμε καλούς μηχανικούς, καλούς επιστήμονες, εξαιρετικές εταιρείες τεχνολογίας και μια γενιά νέων που δουλεύει ήδη με αυτά τα εργαλεία στο εξωτερικό.

Αλλά για να γίνει αυτό, πρέπει να αφήσουμε στην άκρη την παρεξήγηση ότι το AI είναι κάτι που πρώτα "ρυθμίζεις” και μετά "χρησιμοποιείς”.

Στην πραγματικότητα, είναι το αντίθετο: πρέπει πρώτα να το μάθεις, να το καταλάβεις και να το ενσωματώσεις — και μετά να το ρυθμίσεις σωστά.

Αλλιώς, ο κίνδυνος δεν είναι ότι θα μας πάρει τις δουλειές το AI.

Ο κίνδυνος είναι ότι δεν θα προλάβουμε καν να μπούμε στο παιχνίδι.

*Ο Γιώργος Λουτριανάκης είναι στέλεχος εταιρείας τεχνολογίας