Το χρηματοδοτικό αδιέξοδο του πολέμου στην Ουκρανία

Του Γεωργίου Ι. Μάτσου*

Στον Βίσμαρκ αποδίδεται η ρήση ότι τα μεγαλύτερα ψέματα λέγονται πριν τις εκλογές, στη διάρκεια του πολέμου και μετά το κυνήγι.

Αν τα ψέματα μετά το κυνήγι μοιάζουν αθώα και τα ψέματα πριν τις εκλογές φυσιολογικά, τα "ψέματα", εντός και εκτός εισαγωγικών, στους πολέμους είναι απολύτως αναγκαία για τη διεξαγωγή τους. Διότι το σημαντικό σε μια πολεμική προσπάθεια, είναι να πετύχει.

Το επιτυχέστερο πολεμικό "ψέμα" της ιστορίας ήταν ίσως ο μεσαιωνικός Ισπανός στρατηγός Ελ Σιντ, δεμένος νεκρός πάνω στο άλογό του, να οδηγεί τους στρατιώτες του σε νίκη κατά των Αράβων.

Στη σημερινή δημοκρατική εποχή, η ενημέρωση της κοινής γνώμης στις προηγμένες χώρες υποτάσσεται αυτοβούλως στις πολεμικές προσπάθειες. Αυτό ισχύει τόσο περισσότερο, όσο πιο εναργής είναι ο σεβασμός στην ελευθερία του λόγου. Ιδίως στις ΗΠΑ τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης, είτε συμφωνούν είτε όχι με τις πολεμικές επιλογές της εκάστοτε ηγεσίας, σέβονται το καταρχήν δικαίωμα της τελευταίας να επιλέγει ποιους πολέμους θα διεξάγει.

Η αυτόβουλη υποταγή του τύπου των προηγμένων χωρών στις ανάγκες μιας (δίκαιης ή άδικης δεν έχει σημασία) πολεμικής προσπάθειας ίσως μάλιστα δεν πλήττει μακροπρόθεσμα την ορθή ενημέρωση, όπως απέδειξαν οι πόλεμοι στο Βιετνάμ και στο Ιράκ.

Στην εποχή του διαδικτύου, η αφθονία πληροφοριών ματαιώνει τη δυνατότητα των κυβερνήσεων να χειραγωγούν πλήρως την πολεμική ενημέρωση. Ζητούμενο παραμένει εκεί η αξιοπιστία των πληροφοριών.

Σήμερα ο δυτικός κόσμος βρίσκεται σε υβριδικό πόλεμο με τη Ρωσία. Στην καθαυτό αναμέτρηση συμμετέχουν σήμερα μόνον Ουκρανοί. Ο πόλεμος με τη Ρωσία φαίνεται όμως ότι θα συνεχιστεί, ακόμη κι αν ηττηθεί στο πεδίο η Ουκρανία. Πώς και με ποιες χώρες, δεν γνωρίζουμε ακόμη. Όμως η Δύση, με ή χωρίς τον Τραμπ, προετοιμάζεται εμφανώς για μακροχρόνια πολεμική αντιπαράθεση με τη Ρωσία.

Με την Ελλάδα να αποτελεί μέρος της Δύσης και υιοθετώντας το παραπάνω πλαίσιο ενημερωτικού αυτοπεριορισμού, η στήλη προσπαθεί να μην σχολιάζει εξελίξεις στο ουκρανικό μέτωπο. Έχουμε εκφράσει την άποψη ότι στον υβριδικό αυτό πόλεμο, εμείς πρέπει να τασσόμαστε καταρχήν στο πλευρό των ΗΠΑ, στον βαθμό που συμμετέχουν οι ΗΠΑ. Διότι εξαρτώμεθα κυρίως από αυτές για την άμυνά μας απέναντι στον δικό μας εχθρό, έχοντας διαρκώς το βλέμμα στραμμένο στα δικά μας συμφέροντα.

Σήμερα θα κάνουμε μια εξαίρεση, θεωρώντας αναγκαίο να επισημανθεί ότι οι δημοσίως διαθέσιμες πληροφορίες δείχνουν πια προς πού θα κινηθεί το εκκρεμές του πολέμου. Όχι διότι οι κυρώσεις κατά ρωσικών ενεργειακών εταιριών αδυνατούν να εκτελεστούν εναντίον της Κίνας λόγω της μονοετούς εμπορικής τους ανακωχής με τις ΗΠΑ. Αλλά διότι συγκεκριμένες ειδήσεις δείχνουν ότι πολύ ζωτικότερο χρηματοδοτικό πρόβλημα αντιμετωπίζει όχι η ρωσική, αλλά η ουκρανική πλευρά.

Το χρηματοδοτικό πρόβλημα της τελευταίας ξεκίνησε, όταν ο Τραμπ διέκοψε την παροχή δωρεάν όπλων προς την Ουκρανία, αυξάνοντας δραματικά την ανάγκη χρηματοδότησής της από την Ε.Ε.

Η Ε.Ε. όμως, παρά τα μεγάλα λόγια, δεν δείχνει διάθεση να βάλει το χέρι στην τσέπη όσο βαθιά χρειάζεται. Φαίνεται συνεπώς ότι βρίσκει χρήματα για την Ουκρανία μόνον δια της νομικώς αμφιλεγόμενης αξιοποίησης 140 δις ευρώ εκ των ευρισκόμενων στην Ε.Ε. παγωμένων ρωσικών assets.

Πώς όμως θα αξιοποιηθούν αυτά τα χρήματα, όταν μια τέτοια χρηματοδότηση βρίσκει κάθετα αντίθετο τον χρηματοπιστωτικό οργανισμό που κυρίως κατέχει αυτά τα χρήματα: Τη με βελγική έδρα και διεθνή ιδιωτική ιδιοκτησία Euroclear, που στηρίζεται μάλιστα από τη βελγική κυβέρνηση και, ίσως, άλλους αφανείς συμμάχους.

Σε εκτενή συνέντευξή της στη γαλλική εφημερίδα Le Monde η επικεφαλής της Euroclear, Valérie Urbain, εκφράζει έντονες αντιρρήσεις σε οτιδήποτε μπορεί να μοιάζει, έστω και απομακρυσμένα ("even remotely resembles"), με κατάσχεση των ρωσικών assets που κατέχει η Euroclear.

Η συνέντευξη αυτή αξίζει να διαβαστεί ολόκληρη. Η κα. Urbain αναφέρει μεταξύ άλλων ότι βρίσκεται σε επικοινωνία με την επικεφαλής της ΕΚΤ, Christine Lagarde, υπονοώντας πιθανή στήριξη της τελευταίας (παρά τις αντίθετες δημόσιες δηλώσεις της).

Αντιθέτως, δεν έχει επικοινωνία με τον Γερμανό Καγκελάριο Μέρτς, ιδέα του οποίου ήταν η αξιοποίηση των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων.

Υπογραμμίζει ότι ύψιστη προτεραιότητα για αυτήν είναι η διατήρηση της αξιοπιστίας της εταιρίας της, που διαχειρίζεται 42,5 τρις ευρώ καταθέσεων (44% του παγκόσμιου ΑΕΠ!) κυρίως από κεντρικές τράπεζες.

Θεωρεί ότι η αξιοπιστία της εταιρίας της θα βλαφθεί σοβαρά ιδίως έναντι Αράβων και Κινέζων πελατών, αν κατασχεθούν ρωσικά assets. 

Διαμαρτύρεται διότι ουδείς συζητά κατάσχεση ρωσικών assets που βρίσκονται σε άλλες χώρες.

Και δεν αποκλείει ακόμη και νομικές ενέργειες κατά της Ε.Ε., εάν η τελευταία αποφασίσει να αξιοποιήσει ρωσικά assets πλήττοντας την αξιοπιστία της Euroclear.

Παρότι η συνέντευξη Urbain δόθηκε σε αξιόπιστο μέσο και δημοσιεύθηκε το Σάββατο, 15-11-2025, εντούτοις έχει λάβει πολύ μικρή δημοσιότητα στον υπόλοιπο διεθνή τύπο. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Η αποσιώπηση της συνέντευξης αποτελεί (θεμιτώς, κατά τη γνώμη της στήλης) κατευθυνόμενη πολεμική ενημέρωση, καθώς η Δύση επιθυμεί να συνεχίσει για όσο είναι εφικτό τον πόλεμο στην Ουκρανία. Η συνέντευξη Urbain δείχνει όμως ότι αυτό δεν θα είναι εφικτό για πολύ ακόμη.

Γιατί; Διότι ενώ ο Τραμπ συνεχίζει να απειλεί λεκτικά με δασμούς 500% όποιον αγοράζει ρωσικά προϊόντα, στην πράξη αυτός έχει προκαλέσει, μέσω της παύσης χρηματοδότησης της Ουκρανίας, την αλληλουχία γεγονότων που φέρνει την Ουκρανία να χρειάζεται (και να μην βρίσκει)… ρωσικά χρήματα για να συνεχίσει τον πόλεμο.

Δεν είναι λεπτομερώς προβλέψιμες οι επιπτώσεις ενός τέτοιου χρηματοδοτικού αδιεξόδου στο πεδίο των μαχών. Αν όμως το αδιέξοδο επιβεβαιωθεί στην πράξη, θα είναι εντέλει αναπόφευκτο, η γενναία αυτή χώρα να οδεύσει σύντομα προς οδυνηρή ήττα. Μαζί της, και η Δύση συνολικά.

Για τη μεν Ουκρανία θα σβήσει το όνειρο του εκδυτικισμού. Για τη Δύση όμως οι μακροπρόθεσμες συνέπειες από μια τέτοια εξέλιξη θα είναι καταλυτικότερες. Διότι θα ανατρέψει την τάξη πραγμάτων που είχε φέρει στις σχέσεις με τη Ρωσία τα τελευταία σχεδόν 200 χρόνια ο νικηφόρος για τη Δύση πόλεμος της Κριμαίας.

Όπως γράφηκε παραπάνω, κατά την άποψη της στήλης ο υβριδικός πόλεμος με τη Ρωσία δεν θα τελειώσει στις ουκρανικές στέπες, αλλά θα συνεχιστεί με άλλον πρωταγωνιστή. Τα μέσα που θα χρησιμοποιήσει τότε πια η Δύση κατά της Ρωσίας θα είναι, ευλόγως, πολύ πιο ισχυρά.

Μέχρι τότε, η Δύση θα επιδιώκει να κερδίζει δια της Ουκρανίας όσο μακρότερο χρόνο προετοιμασίας μπορεί. Αν όμως δεν αρθεί το χρηματοδοτικό αδιέξοδο, η μοίρα της ίδιας της Ουκρανίας είναι προδιαγεγραμμένη.

*Δ.Ν., Δικηγόρος