Τουρισμός: Πληγή ή ευλογία για τη χώρα μας;

Του Παύλου Παπαδάτου 

Ακούω και ξανακούω ότι ο τουρισμός είναι η "βαριά βιομηχανία" της Ελλάδας. Κυβέρνηση και διάφοροι θεσμικοί φορείς περιχαρείς αναφέρονται στα εκατομμύρια τουριστών που ετησίως επισκέπτονται τη χώρα μας, χωρίς να διερωτώνται μήπως η έλευση όλων αυτών των τουριστών θα έπρεπε να μας προβληματίζει αντί να μας ενθουσιάζει…  

Το 2000 είχαν επισκεφθεί την Ελλάδα 12.400.000 τουρίστες και είχαμε έσοδα 10.1 δις ευρώ. Το 2024 είχαμε 40.100.000 τουρίστες και τα έσοδα ήταν 21.6 δις ευρώ, δηλαδή 538 ευρώ ανά τουρίστα!Αν λάβει κάποιος υπόψη το γεγονός ότι ο πληθωρισμός στη χώρα μας από το 2000 έως το 2024 ανέβηκε στο 80%,τα 10.1 δις ευρώ που άφησαν οι τουρίστες στη χώρα μας το 2000, το 2024 ισοδυναμούν με 18.160.000.000 ευρώ, δηλαδή 1.465 ευρώ ανά τουρίστα! Και το ερώτημα είναι απλό.Συμφέρει τη χώρα μας να έχει 12.4 εκατομμύρια τουρίστες που μας αφήνουν 18.16 δις ή 40.100.000 τουρίστες που αφήνουν 21.6 δις ευρώ; Η απάντηση βγαίνει αβίαστα από μόνη της. Δυστυχώς φθηνές πτήσεις, φθηνές κρουαζιέρες, φθηνά καταλύματα και φθηνές υπηρεσίες φέρνουν και φθηνό τουρισμό. 

Μία σύγκριση της ποιότητας του ελληνικού τουρισμού με τον αντίστοιχο της Ισπανίας, της Τουρκίας και της Πορτογαλίας αποδεικνύει ότι η Ελλάδα υστερεί αφάνταστα σε ποιοτικό τουρισμό. Η Τουρκία το 2024 είχε 61 εκατομμύρια τουρίστες και έσοδα 52.9 δις ευρώ. Δηλαδή 867 ευρώ έσοδο ανά τουρίστα, ενώ η συμμετοχή των τουριστικών εσόδων στο ΑΕΠ της ήταν μόλις 4.6%! Η Ισπανία είχε αντιστοίχως 93.8 εκατομμύρια διεθνείς τουρίστες και έσοδα 126.5 δις ευρώ, δηλαδή έσοδο ανά τουρίστα 1.349 ευρώ. Εξάλλου, η Πορτογαλία είχε 31.6 εκατομμύρια τουρίστες και έσοδα 27.8 δις ευρώ. Δηλαδή 880 ευρώ ανά τουρίστα, ενώ όπως προαναφέραμε το αντίστοιχο έσοδο της χώρας μας ανά τουρίστα ήταν μόλις 538 ευρώ!!! Και σύμφωνα με το INSETE multiplier effect,η συμμετοχή του multiplier effect του τουρισμού στο ΑΕΠ της χώρας μας εκτιμάται ότι είναι 66.5 – 80.1 δις ευρώ. Δηλαδή περίπου 28% έως 33,7% του ΑΕΠ. Σκέτη καταστροφή. Η Ελλάδα βουλιάζει από τουρίστες και μαζί βουλιάζει και η οικονομία της. 

Κάθε μονάδα αύξησης της συμμετοχής των τουριστικών εσόδων στο ΑΕΠ μιας χώρας, μειώνει αντιστοίχως και το ποσοστό συμμετοχής άλλων παραγωγικών επενδύσεων. Καμία πλούσια χώρα δεν έγινε πλούσια από τον τουρισμό. Ο τουρισμός απαιτεί ένταση κεφαλαίου και εργασίας χωρίς ιδιαίτερες γνώσεις ή δεξιοτεχνία. Δεν θα ήταν υπερβολή να πει κάποιος ότι η "τουριστική τέχνη" δεν έχει αλλάξει για χιλιάδες χρόνια και ούτε πρόκειται να αλλάξει. Ένα δωμάτιο, ένα κρεβάτι, ένα φαγητό, μία τουαλέτα και κάποια παρελκόμενα…Η Ελλάδα θα μπορούσε να γίνει το χρηματοοικονομικό κέντρο της Νοτιανατολικής Ευρώπης ή έστω των Βαλκανίων και αντ’ αυτού υπερηφανευόμαστε ότι κατορθώσαμε να βρούμε αγοραστή για το χρηματιστήριό μας!  Αυτό θα πει επιτελικό κράτος. Οι πλούσιες χώρες είναι πλούσιες γιατί βασίζονται στη βιομηχανία τους, στην τεχνολογική τους ανωτερότητα και στις χρηματοοικονομικές τους δραστηριότητες και όχι στον τουρισμό τους. (Δυστυχώς σύντομα μας τελειώνει και το ταμείο ανάκαμψης…)

Για την κατάφωρη πτώση του ποιοτικού τουρισμού της χώρας μας αλλά και του ευτελισμού του τουριστικού μας προϊόντος, φέρουν ακεραία την ευθύνη η κυβέρνηση, το υπουργείο τουρισμού και φυσικά η πλεονεξία μεγάλου μέρους των επιχειρηματιών του τουρισμού. Το μεν υπουργείο τουρισμού δίνει πρωτίστως σημασία στον αριθμό των τουριστών που έρχονται στη χώρα και όχι στην ποιότητά τους και για τον λόγο αυτό δίνει αφειδώς άδειες σε θλιβερά τουριστικά καταλύματα, που μόνο τριτοκοσμικούς τουρίστες μπορούν να φιλοξενήσουν. Συγχρόνως η κυβέρνηση μέσω ΕΣΠΑ χρηματοδοτεί συνεχώς τη δημιουργία μικρών,άσχημων ξενοδοχειακών μονάδων ή δήθεν βιλών, την εκμετάλλευση των οποίων αναλαμβάνουν άνθρωποι που είναι εντελώς άσχετοι με τον τουρισμό.Για τα περισσότερα, βέβαια, από τα υποτιθέμενα χρηματοδοτούμενα καταλύματα με 50% από το κράτος, ουσιαστικά η χρηματοδότηση καταλήγει να είναι 70-80%!

Τα airbnb πληθαίνουν κατά χιλιάδες, με αποτέλεσμα να κάνουν τεράστια ζημιά στα σοβαρά ξενοδοχειακά συγκροτήματα, να αυξάνουν τα ενοίκια και να μένουν χωρίς στέγη χιλιάδες Έλληνες πολίτες. 

Υπάρχουν βέβαια και κάποιοι μεγαλο-ξενοδόχοι οι οποίοι παραπονούνται ότι δεν υπάρχουν στην Ελλάδα εργατικά χέρια και μας κουβαλούν Αιθίοπες και Πακιστανούς, γιατί έχουν την απαίτηση να απασχολούν ανθρώπους στα ξενοδοχεία τους για 3-4  καλοκαιρινούς μήνες με βασικό μισθό, χωρίς να αντιλαμβάνονται πως οι ίδιοι ευτελίζουν τις προσφερόμενες υπηρεσίες και άρα το τουριστικό μας προϊόν. Οι ίδιοι βέβαια οι ξενοδόχοι θέλουν μέσα σε 3-4 μήνες να βγάλουν τα κέρδη όλης της χρονιάς! (Εμείς να στέλνουμε γιατρούς και νεολαίους στο εξωτερικό και να εισάγουμε Αιθίοπες και Πακιστανούς στη θέση τους)! 

Έτσι, στον βωμό του εύκολου τουριστικού κέρδους, βλέπουμε να καταστρέφονται με βάρβαρο τρόπο, πανέμορφες πευκόφυτες περιοχές, πανέμορφοι αγροί, παραλίες να ιδιωτικοποιούνται, βουνοπλαγιές να "βιάζονται" για να ξεφυτρώσουν άσχημα κτίσματα, χωρίς κανείς να ενδιαφέρεται για την καταστροφή του περιβάλλοντος. Μάλιστα, κάποιων η ασυδοσία έχει επεκταθεί και στην καταστροφή πανέμορφων θαλάσσιων κόλπων, όπως αυτός του Αργοστολίου.

Ο τουρισμός στη χώρα έχει πλέον φθάσει σε κατακόρυφη φθίνουσα απόδοση. Πολλά από τα νησιά μας το καλοκαίρι δεν μπορούν να τα πλησιάσουν Έλληνες, αν και είναι οι πλέον καλύτεροι πελάτες. Και είναι να διερωτάται κανείς γιατί δεν αναπτύσσουμε στρατηγική που να στέλνει τουρίστες και στην ενδοχώρα, ακόμη και με προσφορά κινήτρων, όπως δωρεάν επίσκεψη στα μουσεία, φθηνά εισιτήρια συναυλιών, κ.α.ή να κάνουμε επέκταση της τουριστικής σεζόν, αφού και το κλίμα το επιτρέπει και είναι και της μόδας διεθνώς. Πώς είναι δυνατόν το υπουργείο τουρισμού να βλέπει ότι η Σαντορίνη με 14.000 κατοίκους δέχεται πέντε εκατομμύρια τουρίστες που ποδοπατούνται μεταξύ τους και να μην κάνει τίποτε; Ακόμη και τα 20 ευρώ ανά τουρίστα κρουαζιέρας είναι χαμηλό ποσό για την καταστροφή που αυτοί οι επισκέπτες προκαλούν. Δυστυχώς, ενώ ο τουρισμός θα μπορούσε να είναι ευλογία για τη χώρα μας, τον έχουμε καταντήσει πληγή. 

Σημείωση

Ο περίφημος κόλπος Αργοστολίου-Ληξουρίου έχει μετατραπεί σε μία απέραντη νεκρή λασποθάλασσα. Χάθηκαν τα πετρόψαρα, χάθηκαν οι αχινοί, χάθηκαν οι πλατομαντήλες, χάθηκαν οι θαλάσσιοι λαγοί, χάθηκαν οι πετάλες, ψοφήσαν οι πίνες, χάθηκε το περίφημο λαβηθόχορτο, χάθηκαν οι πανέμορφοι γιγάντιοι αστερίες και οι κάτασπρες παραλίες γέμισαν με καφετιά λάσπη και γλίτσα και είναι σίγουρα ακατάλληλες για κολύμβηση. Και όλα αυτά στον βωμό του κέρδους. Θα πρέπει τώρα να μπει τέλος στην ανοχή μας.

* Ο Παύλος Παπαδάτος είναι Επικοινωνιολόγος - Οικονομολόγος