ESG μετά το "μαστίγιο–καρότο": Τι παραμένει ουσιώδες για τις επιχειρήσεις

Του Τάσου Νικολάου*

Το 2025 ήταν γεμάτο σκαμπανεβάσματα. Η χρονιά ξεκίνησε με αυστηρή καθοδήγηση και γρήγορη εφαρμογή του CSRD. Στη συνέχεια ήρθε η πολιτική αναδίπλωση: μηχανισμός stop-the-clock για τις περισσότερες εταιρείες και αύξηση των ορίων μεγέθους, ώστε ένα πολύ μικρό ποσοστό να παραμένει νομικά υπόχρεο. Από το "όλοι μέσα στο ESG" περάσαμε ξαφνικά στο "το ESG είναι κακή λέξη".

Αφήνοντας στην άκρη τα ιδεολογικά, δύο αλήθειες συνυπάρχουν: (1) το ρυθμιστικό πεδίο έχει παγώσει/στενέψει και η τελική μορφή είναι αβέβαιη· (2) αλυσίδα αξίας και τράπεζες συνεχίζουν να ζητούν ESG δεδομένα για να αξιολογούν προμηθευτές, να τιμολογούν τον κίνδυνο και να καλύπτουν τις δικές τους γνωστοποιήσεις. 

Έχει επιχειρηματικό νόημα το "ESG awareness";

Ναι—όταν αντιμετωπίζεται ως πληροφορία risk - reward, όχι ως βιτρίνα.

•Προστασία ανάπτυξης: Οι μεγάλοι πελάτες εξακολουθούν να δημοσιεύουν, άρα θα ζητήσουν και από μικρότερες εταιρείες κάποια δεδομένα για εκπομπές CO2, ανθρώπινα δικαιώματα κ.λπ. Είτε το επιβάλει ο νόμος ή όχι.

•Πρόσβαση σε χρηματοδότηση & κόστος κεφαλαίων: Τράπεζες/ασφαλιστικές ταξινομούν πελάτες με συγκρίσιμα KPIs βιώσιμης ανάπτυξης ⇒ προσφέροντας μεγαλύτερη διαφάνεια για τις αποφάσεις των credit committees και καλύτερους όρους.

•Λειτουργική ανθεκτικότητα: Ενέργεια, downtime safety, αξιοπιστία εφοδιαστικής αλυσίδας είναι cost drivers—η μέτρηση/αναφορά τα κάνει διαχειρίσιμα KPIs.

•Αντίδραση σε κρίση: Ένα έτοιμο data room και βασικοί έλεγχοι διακυβέρνησης μειώνουν τον χρόνο αντίδρασης από εβδομάδες σε ώρες.

"Voluntary" ESG reporting: πότε και πώς

Αν πρόκειται να προχωρήσετε σε δημοσίευση στοιχείων, μιλήστε τη γλώσσα που ήδη καταλαβαίνει η αγορά.

•Διαλέξτε πρότυπο, όχι σύνθημα: Για ευρωπαϊκές ΜΜΕ, το VSME (Basic ή Comprehensive) αντανακλά τη λογική ESRS χωρίς τη γραφειοκρατία.

Για παγκόσμιες αλυσίδες αξίας: Το GRI παραμένει το πιο αναγνωρίσιμο πλαίσιο προμηθευτών.

ESRS-lite για συγκρισιμότητα: Ακόμη κι εκτός πεδίου, επιμείνετε σε ESRS KPIs ώστε procurement, τράπεζες και auditors να καταλαβαίνουν τα νούμερα χωρίς μετάφραση.

Προσθέστε ότι είναι εμπορικά ουσιώδες: Υψηλού επιπέδου EU Taxonomy eligibility/alignment (όπου σχετικό), Scope 1–2 και τυχόν material Scope 3.

Assurance-ready, όχι assurance-heavy: Τεκμηρίωση πίσω από κάθε KPI· εσωτερικό traceability από την πρώτη μέρα.

Σύντομα & καθαρά: Ένας βασικός πίνακας στοιχείων + προαιρετικό πίνακα μεθοδολογίας ως annex. Οι συγκρίσιμοι αριθμοί κερδίζουν τη φλυαρία.

Το stop-the-clock καθυστερεί ημερομηνίες και προαναγγέλλει στενότερο scope, μέχρι το Omnibus να αναθεωρήσει το γενικό πλαίσιο. Δημοσιεύοντας τώρα βάσει ESRS/VSME/GRI παραμένετε bankable & procurement-ready ανεξαρτήτως πολιτικής κατάληξης.

Τι άλλαξε νομικά—και τι όχι

•Άλλαξε: Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μετέφερε το χρονοδιάγραμμα υποχρεωτικότητας των αναφορών, ενώ συζητάει το όριο πάνω από το οποίο θα επιβάλετε σε εταιρείες να δημοσιεύουν ESG στοιχεία με στενότερο πεδίο. 

•Δεν άλλαξε: Οι προσδοκίες της αγοράς. Οι αγοραστές χρειάζονται δεδομένα προμηθευτών για τις δικές τους γνωστοποιήσεις. Τράπεζες/ασφαλιστικές εξακολουθούν να τιμολογούν τον κίνδυνο και να ζητούν συγκρίσιμα KPIs. Τα ΔΣ των εταιρειών εξακολουθούν να απαιτούν ορατότητα σε βασικά δεδομένα ESG.

Η πρακτική στάση των ΜΜΕ

Δεν χρειάζονται 80+ σελίδες αλλά ένα τυποποιημένο αρχείο που μπορεί να επαναληφθεί, και αφαιρεί τριβές με πελάτες και τράπεζες.

•Διαλέξτε διαδρομή: VSME-Basic → VSME-Comprehensive → GRI → ESRS-aligned, ανάλογα με την ωρίμανση και απαιτήσεις των αντισυμβαλλομένων.

•Ετοιμάστε μια έκθεση και χρησιμοποιήστε την παντού: Το ίδιο πακέτο ικανοποιεί ερωτηματολόγια πελατών, ανανεώσεις Τραπεζικών ορίων και portals από rating agencies.

Δείξτε τάσεις, όχι προσποίηση: 2–3 έτη με σταθερά KPIs αξίζουν περισσότερο από "νέα λίστα" κάθε σεζόν.

•Εστίαση στον κίνδυνο: Μια σελίδα για physical/transition risks (περιουσιακά στοιχεία, κορυφαίοι κίνδυνοι, μετριασμοί) και βασικοί έλεγχοι διακυβέρνησης (ρόλοι, κλιμάκωση).

•Πειθαρχία κόστους: Η τυποποίηση μειώνει το κόστος συμβούλων / σχεδιασμού / πιστοποίησης και συντομεύει τους εμπορικούς κύκλους. Αυτό είναι το ROI.

Συμπέρασμα

Το γενικό πλαίσιο μπορεί να "πάγωσε". Η αλυσίδα αξίας σας όχι. Οι αμφιταλαντεύσεις του Omnibus απλώς υπογραμμίζουν το προφανές: η πολιτική μεταβάλλεται, η αγορά όχι. Αν θα κάνετε "voluntary" reporting, κάντε το bankable και procurement-proof—το VSME ή το GRI ικανοποιούν αυτόν τον σκοπό, το ESRS-lite σας κρατά future-ready.

Ο Τάσος Νικολάου είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Net Zero Analytics