Οι Έλληνες επιχειρηματίες εγκαταλείπουν τα επισφαλή σχήματα Κύπρου και Βουλγαρίας και στρέφονται σε ελληνικές εταιρείες holding

Του Γιώργου Δαλιάνη με τη συνεργασία του Διονύση Σαμόλη και του Παναγιώτη Παπασταύρου*

Η νέα εποχή για τις ελληνικές επιχειρήσεις χαρακτηρίζεται από μια σταθερή στροφή προς τη δημιουργία εταιρειών συμμετοχών (holding) με έδρα στην Ελλάδα. Η τάση αυτή ενισχύεται από τη νομοθετική ωρίμανση του ελληνικού πλαισίου, καθώς οι Ν.5162/2024 και Ν.4601/2019 επιτρέπουν πλέον ενδοκοινοτικές συγχωνεύσεις, απορροφήσεις και μεταφορές έδρας με πλήρη φορολογική ουδετερότητα. Με άλλα λόγια, οι επιχειρήσεις μπορούν να επαναφέρουν τις αλλοδαπές τους δομές στην Ελλάδα, χωρίς φορολογικό κόστος, αξιοποιώντας ένα περιβάλλον σταθερό, ασφαλές και διαφανές. Ταυτόχρονα, η αυξημένη εποπτεία και η αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών έχουν καταστήσει μη βιώσιμα τα παλαιά σχήματα σε χώρες όπως η Κύπρος και η Βουλγαρία.

1. Το πρόβλημα διατήρησης αλλοδαπών εταιρειών χωρίς πραγματική έδρα

Η φορολογική διοίκηση εξετάζει πλέον με αυστηρότητα κατά πόσο μια αλλοδαπή εταιρεία διαθέτει πραγματική έδρα στη χώρα εγκατάστασής της — δηλαδή εγκαταστάσεις, προσωπικό, διοίκηση και εμπορική δραστηριότητα. Αν λείπουν αυτά τα στοιχεία, η εταιρεία θεωρείται τεχνητή διευθέτηση κατά το άρθρο 38 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (Ν. 4174/2013). Η διοίκηση μπορεί να αγνοήσει τη νομική μορφή της και να φορολογήσει τα κέρδη της στην Ελλάδα, θεωρώντας ότι η δραστηριότητα ασκείται εδώ.

2. Το αυξημένο κόστος και οι δυσκολίες διατήρησης αλλοδαπών σχημάτων

Πέρα από τον φορολογικό κίνδυνο, η διατήρηση τέτοιων εταιρειών είναι πλέον οικονομικά ασύμφορη. Οι απαιτήσεις για λογιστική και νομική παρακολούθηση, οι δαπάνες λειτουργίας και οι διαδικασίες συμμόρφωσης (KYC, AML) στις τράπεζες καθιστούν δυσχερή τη λειτουργία τους. Επιπλέον, η αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών (CRS) σημαίνει ότι τα τραπεζικά δεδομένα των Ελλήνων φορολογουμένων αποστέλλονται πλέον ετησίως στην ΑΑΔΕ από όλες σχεδόν τις χώρες της Ε.Ε. και πολλές τρίτες χώρες, εξαλείφοντας κάθε περιθώριο αδιαφάνειας.

3. Το νομικό πλαίσιο των τεχνητών διευθετήσεων

Το άρθρο 38 του Ν. 4174/2013 θεσπίζει τον γενικό αντικαταχρηστικό κανόνα: η Φορολογική Διοίκηση μπορεί να αγνοεί κάθε ρύθμιση ή σειρά ρυθμίσεων που, αν και πληρούν τυπικά τη νομοθεσία, στερούνται πραγματικού οικονομικού σκοπού και έχουν ως αποκλειστικό αποτέλεσμα τη μείωση φόρου. Στην πράξη, ο έλεγχος εξετάζει τον τόπο λήψης αποφάσεων (άρθρο 4 §4 ΚΦΕ), την ύπαρξη εγκατάστασης και προσωπικού, και τη σχέση της αλλοδαπής εταιρείας με την ελληνική επιχείρηση. Η έλλειψη πραγματικής έδρας οδηγεί συνήθως σε αναπροσαρμογή των κερδών και φορολόγηση στην Ελλάδα.

4. Το άρθρο 66 του Ν. 4172/2013 – Ελεγχόμενες Αλλοδαπές Εταιρείες (CFC)

Το άρθρο 66 ΚΦΕ εφαρμόζεται στις περιπτώσεις όπου Έλληνας φορολογικός κάτοικος ελέγχει άμεσα ή έμμεσα αλλοδαπή εταιρεία που δεν διαθέτει πραγματική έδρα και δραστηριότητα, και εδρεύει σε χώρα χαμηλής φορολόγησης. Στις περιπτώσεις αυτές, τα κέρδη της αλλοδαπής εταιρείας προστίθενται στο φορολογητέο εισόδημα του Έλληνα μετόχου. Η ΠΟΛ. 1076/2014 διευκρίνισε ότι η απαλλαγή από τον κανόνα αυτόν προϋποθέτει αποδεδειγμένη ύπαρξη υποδομών, προσωπικού, τοπικής διοίκησης και εμπορικών συναλλαγών. Η απλή κατοχή συμμετοχών ή η έκδοση τιμολογίων χωρίς φυσική παρουσία στη χώρα ίδρυσης δεν επαρκούν.

5. Νομολογιακή εφαρμογή – ΔΕΔ Αθηνών 1413/2023

Η απόφαση ΔΕΔ Αθηνών 1413/2023 αφορά Έλληνα επιχειρηματία που είχε ιδρύσει εταιρεία στη Βουλγαρία για εμπορική δραστηριότητα. Ο έλεγχος διαπίστωσε ότι η εταιρεία δεν είχε εγκατάσταση, προσωπικό ή ανεξάρτητη διοίκηση, ενώ τα εμπορεύματα δεν μεταφέρονταν ποτέ στη Βουλγαρία. Η ΔΕΔ έκρινε ότι η εταιρεία στερείται πραγματικής έδρας και αποτελεί τεχνητή διευθέτηση. Ως αποτέλεσμα, τα κέρδη της εταιρείας φορολογήθηκαν στην Ελλάδα, ενώ οι δαπάνες απορρίφθηκαν. Παρόμοιο πνεύμα έχει και η ΔΕΔ Θεσσαλονίκης 1033/2019, η οποία τόνισε ότι το βάρος απόδειξης της πραγματικής λειτουργίας της αλλοδαπής εταιρείας φέρει ο φορολογούμενος.

6. Οι ελληνικές εταιρείες συμμετοχών (holding) ως νόμιμη και ασφαλής επιλογή

Η σύγχρονη ελληνική νομοθεσία δίνει τη δυνατότητα δημιουργίας εταιρειών συμμετοχών (holding) με σημαντικά φορολογικά πλεονεκτήματα: Απαλλαγή μερισμάτων (άρθρο 48 ΚΦΕ), απαλλαγή υπεραξίας μεταβίβασης συμμετοχών, ενδοκοινοτικές συγχωνεύσεις, απορροφήσεις και μεταφορές έδρας με φορολογική ουδετερότητα βάσει των Ν. 5162/2024 και Ν. 4601/2019. Οι ελληνικές holding εταιρείες παρέχουν πραγματική έδρα, τραπεζική σταθερότητα, διαφάνεια και ασφάλεια δικαίου, καθιστώντας περιττή τη σύσταση αλλοδαπών εταιρειών χωρίς επιχειρηματικό υπόβαθρο.

Συμπέρασμα

Η εποχή των αλλοδαπών εταιρικών σχημάτων χωρίς πραγματική έδρα ανήκει στο παρελθόν. Η ελληνική νομοθεσία, με τα άρθρα 38 ΚΦΔ και 66 ΚΦΕ, προσφέρει πλέον σαφές και ολοκληρωμένο πλαίσιο αντιμετώπισης τεχνητών διευθετήσεων, ενώ ταυτόχρονα παρέχει φορολογικά κίνητρα και εργαλεία για οργανωμένες εταιρικές δομές εντός Ελλάδος. Η ίδρυση ελληνικών holding αποτελεί σήμερα στρατηγική επιλογή για επιχειρηματίες που επιδιώκουν σταθερότητα, νομιμότητα και διεθνή αξιοπιστία.

* O Γιώργος Δαλιάνης είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Artion Α.Ε. & ιδρυτής του Ομίλου Artion, Οικονομολόγος Φοροτεχνικός.

Ο  Διονύσης Σαμόλης είναι Μέτοχος Δ.Σ. και Γενικός Διευθυντής της Artion. A.E.

O Παναγιώτης Παπασταύρου είναι Μέτοχος Δ.Σ. και Διευθυντής Επιμόρφωσης της Artion A.E.
 

Το ανωτέρω κείμενο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστά τις εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες.

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στην ARTION Α.Ε. (Πουρνάρα 9 Μαρούσι|+30 210 6009062| www.artion.gr).