Απόσβεση υπεραξίας κτήσης καταστημάτων

Της Τατιάνας Ψαριανού

Η υπεραξία που καταβάλλεται για την απόκτηση περιουσιακών στοιχείων μιας οικονομικής οντότητας, αποτελεί πεδίο εφαρμογής Φορολογικών Διατάξεων, που η ερμηνεία τους, σε πολλές  περιπτώσεις, δημιουργεί αρκετά προβλήματα μεταξύ των Φορολογικών Αρχών και των φορολογουμένων, σχετικά με τον υπολογισμό του οφειλόμενου Φόρου Εισοδήματος, αλλά και του χρόνου Απόσβεσης της Υπεραξίας αυτής. 

Στο παρόν άρθρο θα ασχοληθούμε με την απόσβεση της Υπεραξίας κτήσης καταστημάτων και θα προσπαθήσουμε να τεκμηριώσουμε τις απόψεις μας με τις αντίστοιχες Φορολογικές Διατάξεις, οι οποίες, αν και είναι σαφείς κατά την ανάγνωσή τους, καθίσταται πολύπλοκη η ορθή χρήση τους, λόγω της διάσπαρτων αναφορών σε διάφορους νόμους. Έχουμε τονίσει, κατ’ επανάληψη, την αναγκαιότητα σύμπτυξης των Διατάξεων αυτών σε ενιαίο κείμενο, με τρόπο σαφή και απλό, ώστε να μην αφήνει κανένα περιθώριο παρερμηνείας και λάθους. Αυτό επιβάλλεται να γίνει με μια βαθιά μεταρρύθμιση του Φορολογικού Συστήματος, ειδικά, τώρα που Τεχνητή Νοημοσύνη απλώνεται παντού και η εφαρμογή της απαιτεί απόλυτη σαφήνεια και καθαρά πεδία στις βάσεις δεδομένων.  

Κατ’ αρχάς, να διευκρινίσουμε, ότι στην έννοια της Υπεραξίας περιλαμβάνεται το επιπλέον ποσό που καταβάλλεται για την απόκτηση μιας ολόκληρης επιχείρησης ή μέρους αυτής,  πέρα από την καθαρή αξία των πάγιων και εμπορεύσιμων στοιχείων της, δηλαδή για τη "φήμη και πελατεία" που έλεγαν παλιά και ισχύει πάντα, όπως είναι η θέση στην αγορά, τα εμπορικά σήματα κ.λπ.. Άρα, εδώ θα αναφερθούμε στη φορολογική αντιμετώπιση της απόσβεσης του επιπρόσθετου ποσού, το οποίο καταβάλλεται κατά την απόκτηση εμπορικών καταστημάτων (εγκαταστάσεις, εμπορεύματα, κ.λπ.).

Σύμφωνα με τους ορισμούς των ΕΛΠ (Ν.4308/18), "Υπεραξία (Goodwill)" είναι "Η διαφορά μεταξύ του τιμήματος για την απόκτηση μέρους ή του συνόλου μιας οντότητας και του αθροίσματος της εύλογης αξίας των εξατομικεύσιμων καθαρών περιουσιακών στοιχείων. Θετική υπεραξία αντιπροσωπεύει μελλοντικά οικονομικά οφέλη που προκύπτουν από περιουσιακά στοιχεία τα οποία δεν μπορούν να εξατομικευθούν και να αναγνωριστούν ξεχωριστά κατά την εξαγορά μιας οντότητας". 

Βάσει της παρ.1, του άρθρου 18, του Ν.4308/14, τα "…στα πάγια περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων: α) Η υπεραξία, ως άυλο στοιχείο".

Στην παράγραφο 18.3α.6 της Λογιστικής Οδηγίας των ΕΛΠ, αναφέρεται ότι "Η υπεραξία και τα άυλα πάγια στοιχεία θεωρείται ότι έχουν απεριόριστη ωφέλιμη οικονομική ζωή … όταν βάσει ανάλυσης όλων των σχετικών παραμέτρων προκύπτει ότι δεν μπορεί να προβλεφθεί χρονικό όριο για την περίοδο κατά την οποία αναμένεται εισροή οικονομικού οφέλους στην οντότητα από το στοιχείο. Σε κάθε άλλη περίπτωση θεωρείται ότι έχουν περιορισμένη ωφέλιμη οικονομική ζωή. Για παράδειγμα, η υπεραξία που προκύπτει κατά την απόκτηση μιας επιχείρησης, η οποία (επιχείρηση) είναι υγιής οικονομικά και παρουσιάζει ανάπτυξη ή σταθερή και επαρκή απόδοση, μπορεί να τεκμηριωθεί ότι δεν έχει περιορισμένη χρονικά ωφέλιμη οικονομική ζωή…". 

Επιπρόσθετα, στην παρ. 18.3α.8 της ίδιας Οδηγίας, προσδιορίζεται ότι "Σε περίπτωση που η ωφέλιμη οικονομική ζωή της υπεραξίας και των άυλων πάγιων στοιχείων, περιλαμβανομένων των δαπανών ανάπτυξης, δεν μπορεί να προσδιοριστεί αξιόπιστα, είτε αντικειμενικά, είτε επειδή ή ίδια η οντότητα δεν είναι διατεθειμένη να αναλάβει το κόστος τεκμηρίωσης, τα στοιχεία αυτά αποσβένονται σε δέκα έτη. Για παράδειγμα αν η επιχείρηση κατέχει ένα άυλο που δεν έχει νομικά ή οικονομικά ωφέλιμη οικονομική ζωή μικρότερη των 10 ετών, δηλαδή η επιχείρηση έχει το δικαίωμα να το χρησιμοποιεί χωρίς χρονικό περιορισμό, αλλά δεν μπορεί ή δεν προτίθεται (π.χ. λόγω κόστους) να στοιχειοθετήσει ότι έχει απεριόριστη ωφέλιμη οικονομική ζωή, το αποσβένει σε δέκα έτη".

Συνεπώς, η υπεραξία που καταβάλλεται κατά την απόκτηση των καταστημάτων (εξοπλισμός, εμπορεύματα, κ.λπ.) θεωρείται άυλο πάγιο περιουσιακό στοιχείο, το οποίο έχει περιορισμένη χρονικά ωφέλιμη οικονομική ζωή και αποσβένεται σε δέκα έτη.

*Αντιπρόεδρος της εταιρείας οικονομικών συμβούλων και ελεγκτών Γραφείο Ψαριανού Α.Ε.