Του Ηλία Ψυχογιού
Η δολοφονία του Charlie Kirk στις 10 Σεπτεμβρίου 2025 στο Utah Valley University δεν είναι απλώς ένα αμερικανικού ενδιαφέροντος γεγονός. Είναι ένα παγκόσμιο πλήγμα στον δημόσιο διάλογο, στη δημοκρατική ανοχή και στην ίδια την έννοια της ελευθερίας του λόγου. Κάθε φορά που μια σφαίρα σιωπά μια φωνή, ανεξάρτητα από το πόσο αμφιλεγόμενη ή ενοχλητική μπορεί να ήταν, η κοινωνία μας κάνει ένα βήμα προς την οπισθοδρόμηση.
Ο Kirk ήταν από τους πιο αναγνωρίσιμους εκφραστές του αμερικανικού συντηρητισμού. Οι απόψεις του, συχνά οξείες, προκαλούσαν έντονες αντιδράσεις: από την υπεράσπιση της θρησκευτικής πίστης στον δημόσιο χώρο και την αντίθεση στις πολιτικές έμφυλης ταυτότητας, μέχρι τη σκληρή του στάση απέναντι στην παράνομη μετανάστευση. Σε μια κοινωνία που ήδη πάσχει από βαθύτατη πόλωση, ο λόγος του συχνά κατηγορήθηκε ως διχαστικός. Ωστόσο, το αν συμφωνεί ή διαφωνεί κανείς με τον Kirk δεν είναι το κρίσιμο ζήτημα· το κρίσιμο ζήτημα είναι αν η κοινωνία μπορεί να αντέξει και να αντέχει την ύπαρξη φωνών που δεν της αρέσουν.
Η διάσημη ρήση που αποδόθηκε στον Βολταίρο (αν και δεν ειπώθηκε αυτολεξεί από τον ίδιο) —"Διαφωνώ με αυτό που λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες"— δεν είναι απλώς μια ευγενική φράση αλλά το θεμέλιο κάθε δημοκρατικής κοινωνίας. Κι όμως, σήμερα, τμήματα της ριζοσπαστικής αριστεράς ανά τον κόσμο πανηγυρίζουν για τον θάνατο του Kirk. Αυτό το φαινόμενο θυμίζει τις δεκαετίες όπου στην Ελλάδα μερίδα της αριστεράς επιδοκίμαζε ή σιωπηρά νομιμοποιούσε τις δολοφονίες της τρομοκρατικής οργάνωσης "17 Νοέμβρη”, παρουσιάζοντάς τες ως "αντίσταση" απέναντι σε μια "άδικη εξουσία". Ακόμη και σήμερα, δεν λείπουν φωνές που δικαιολογούν εκείνο το εγκληματικό φαινόμενο.
Ο πολιτικός φανατισμός —είτε από τα δεξιά είτε από τα αριστερά— έχει κοινά χαρακτηριστικά: περιφρόνηση στη δημοκρατική ανεκτικότητα, αποθέωση της βίας ως "μέσο απελευθέρωσης", και μια σχεδόν θρησκευτικού τύπου πεποίθηση ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Αυτό είναι το μονοπάτι που οδηγεί στην καταστροφή.
Η ιστορία προσφέρει πολύτιμα διδάγματα. Ο Malcolm X, ηγετική μορφή των Αφροαμερικανών, ξεκίνησε από μια ακραία, διχαστική ιδεολογία. Υποστήριζε ότι λευκοί και μαύροι δεν μπορούν να συνυπάρξουν, προέβαλε το "Έθνος του Ισλάμ" ως όχημα πολιτικής χειραφέτησης, και συχνά χρησιμοποιούσε λόγο που φόβιζε ακόμη και συμμάχους του. Όμως, σταδιακά, εξελίχθηκε. Έγινε σουνίτης μουσουλμάνος, αποκήρυξε τον ρατσισμό και αναγνώρισε τη δυνατότητα συνεργασίας με τους λευκούς.
Η μεταστροφή του δεν έγινε αποδεκτή από όλους. Δολοφονήθηκε από πρώην συντρόφους του στο "Έθνος του Ισλάμ" το 1965, ακριβώς επειδή τόλμησε να αμφισβητήσει τη θρησκευτικοπολιτική ορθοδοξία τους. Το αποτέλεσμα; Ο αγώνας για τα πολιτικά δικαιώματα στιγματίστηκε, η εξέλιξη του κινήματος καθυστέρησε, και η βία έδωσε επιχειρήματα σε όσους ήδη ήθελαν να απαξιώσουν το αίτημα για ισότητα μεταξύ όλων των πολιτών στις ΗΠΑ.
Η περίπτωση του Charlie Kirk δεν είναι ίδια όμως η αναλογία είναι σαφής. Ο Kirk, με τις όποιες σκληρές και συχνά διχαστικές του απόψεις, υπήρξε σύμβολο μιας Αμερικής που αντιστέκεται στην ακραία αριστερά. Η δολοφονία του, ανεξάρτητα από την ιδεολογία του δολοφόνου του, αντί να περιορίσει αυτή τη φωνή, είναι βέβαιο ότι θα την ενισχύσει. Η συντηρητική Αμερική δεν θα δει σε αυτόν έναν "αιρετικό" ομιλητή, αλλά έναν "μάρτυρα” που έπεσε θύμα πολιτικού φανατισμού. Το αποτέλεσμα θα είναι μια συσπείρωση γύρω από τη συντηρητική ατζέντα, ακριβώς το αντίθετο από αυτό που νομίζουν όσοι πανηγυρίζουν για τη δολοφονία του.
Κι αν επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες ότι ο δολοφόνος του, αν και προερχόμενος από συντηρητική οικογένεια, τον δολοφόνησε γιατί "διέσπειρε υπερβολικά πολύ μίσος”, ενώ το τελευταίο έτος "άρχισε να κλίνει πολιτικά περισσότερο προς τα αριστερά, προσανατολισμένος περισσότερο υπέρ των ομοφυλόφιλων και των τρανς” (τα εισαγωγικά μπήκαν γιατί οι πληροφορίες αναφέρουν πως είναι όσα είπαν οι γονείς του στην αστυνομία), ο διχασμός που θα ακολουθήσει τη δολοφονία του, θα είναι ακόμα μεγαλύτερος.
Η ιστορική εμπειρία δείχνει ότι καμία ιδέα δεν εξαφανίστηκε με τη βία. Από τον Χριστό και τον Malcolm X μέχρι τον Τσε Γκεβάρα και τον Kirk (χωρίς ο τελευταίος να θεωρείται ίδιου μεγέθους με τους υπολοίπους), κάθε δολοφονία πολιτικού προσώπου (για τους δολοφόνους του, ο Χριστός ήταν πολιτικό πρόσωπο που ήθελε αλλαγή του καθεστώτος) είχε το αντίθετο αποτέλεσμα: οι ιδέες τους βρήκαν μεγαλύτερη απήχηση, το κοινό τους συσπειρώθηκε, οι αντίπαλοι τους εκτέθηκαν ως φανατικοί.
Η δημοκρατία έχει ένα μόνο όπλο: τον λόγο. Ο Kirk έπρεπε να αντιμετωπιστεί με επιχειρήματα, με κριτική, με πολιτική αντιπαράθεση. Όπως και ο Malcolm X έπρεπε να αφεθεί να συνεχίσει την πορεία της ωρίμανσής του — γιατί μόνον ο διάλογος δίνει τη δυνατότητα αλλαγής, αυτοκριτικής και μετασχηματισμού.
Η ελληνική εμπειρία με την 17Ν είναι χαρακτηριστική. Οι δολοφονίες επιχειρηματιών, διπλωματών, πολιτικών και απλών πολιτών, δεν έφεραν καμία "κοινωνική δικαιοσύνη". Έφεραν μόνο αίμα, φόβο και στιγματισμό. Η ελληνική αριστερά με τις ιδεολογικές της παλινωδίες, δεν έχει καταφέρει ακόμα να αποτινάξει το στίγμα ότι μέλη της κοινωνικής της βάσης ανέχονταν ή και θαύμαζαν την τρομοκρατία. Το ίδιο ακριβώς θα συμβεί και σήμερα με όσους χαίρονται για τον θάνατο του Kirk: θα βρεθούν πολιτικά εκτεθειμένοι, ηθικά ακάλυπτοι, και ιστορικά υπόλογοι.
Η δολοφονία του είναι μια προειδοποίηση. Όχι μόνο για την Αμερική, αλλά για όλες τις δημοκρατίες. Ο λόγος, όσο κι αν ενοχλεί, πρέπει να αντιμετωπίζεται με λόγο. Η ανοχή είναι το πιο δύσκολο, αλλά και το πιο αναγκαίο θεμέλιο της ελευθερίας. Και κάθε φορά που η βία εισβάλλει στην πολιτική και ιδεολογική αντιπαράθεση, το αποτέλεσμα είναι να δυναμώνει τις ίδιες τις ιδέες που θέλησε να φιμώσει.
Οι ιδέες πολεμιούνται με ιδέες, όχι με σφαίρες.
Εκεί που περίμενα να ακούσω το στρατηγικό όραμα του πρωθυπουργού για τη χώρα, άκουσα μόνο εξαγγελίες ταυτιζόμενες απολύτως με την παρωχημένη ΔΕΘ.
Ένας λάθος υπολογισμός θα μπορούσε οδηγήσει σε ανοιχτή σύγκρουση, αν και η βασική επιδίωξη του Κρεμλίνου είναι η αποσύνδεση ΗΠΑ-ΕΕ.
Δύο αντικρουόμενοι νόμοι δημιουργούν πρόβλημα στην αγορά του βιβλίου, υπονομεύοντας την ενιαία τιμή του βιβλίου.
Αν δεν βιώσεις εκ του σύνεγγυς ένα φαινόμενο δεν είσαι σε θέση να έχεις πλήρη εικόνα του συνόλου των εκφάνσεων και των παραμέτρων του.
Το 2100 ο πλανήτης θα διοικείται από τέσσερις αυτοκρατορίες: την κινεζική, τη ρωσική, την ισλαμική και την αμερικανική.
Γιατί ξεκινούν οι πολλοί, τα βασικά τους λάθη, η νέα πραγματικότητα, οι λίγοι που κερδίζουν, οι λύσεις και το δύσκολο "αύριο".
Κατά την αυστηρώς προσωπική εκτίμησή μου, ο λόγος που ο Σαμαράς διστάζει να προχωρήσει στη δημιουργία κόμματος έχει ονοματεπώνυμο: Κώστας Καραμανλής.
Υπάρχει μια φράση του Θουκυδίδη - κόκκινο πανί για τους απανταχού βολεψιματίες της ήσσονος προσπάθειας.
Όπως γράφτηκε σε ΜΜΕ κάποια μέλη της Κρητικής Μαφίας κατά τη σύλληψη τους εκφράσανε την έκπληξη τους. Νόμιζαν ότι δεν τους ακουμπάει κανείς!
Όταν η αγορά δεν συγχωρεί την αδράνεια, η ηγεσία ξεκινά χωρίς βεβαιότητες.
Ο Νέος Αναπτυξιακός Νόμος 4887/2022 αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία για την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων στην χώρα μας.
