Ηγεσία χωρίς βεβαιότητες

Του Ηλία Τσούνη*

Στον πυρήνα κάθε σημαντικής επιχειρηματικής απόφασης υπάρχει ένα ερώτημα που προηγείται του Excel: Το πιστεύεις αρκετά, ώστε να το ξεκινήσεις πριν φανεί ασφαλές; 

Όπως έγραψε και ο Simon Sinek στο βιβλίο Start with Why, "Οι άνθρωποι δεν αγοράζουν αυτό που κάνεις· αγοράζουν το γιατί το κάνεις". Η ηγεσία ξεκινά με ξεκάθαρο "γιατί” — αλλιώς καμία απόφαση δεν θα φανεί ποτέ αρκετά ασφαλής.

Σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται με ταχύτητα και ασυμμετρία, η έννοια της ηγεσίας επαναπροσδιορίζεται. Δεν αφορά μόνο την ικανότητα διαχείρισης — αφορά πρωτίστως στη διάθεση και την αποφασιστικότητα να αναλάβεις πρωτοβουλία εν μέσω ασάφειας. Με πίστη, διορατικότητα και ευθυγράμμιση στην κατεύθυνση, ακόμη κι όταν οι συνθήκες δεν προσφέρουν εγγυήσεις.

Συχνά στους οργανισμούς αναβάλλονται αποφάσεις με φράσεις όπως: "δεν είναι προτεραιότητα", "θα το δούμε στο επόμενο πλάνο", "λείπουν τα δεδομένα" και πολλές άλλες που στην ουσία καλύπτουν την αδράνεια πίσω από μια ψευδαίσθηση λογικής. Κοινός παρονομαστής τέτοιων αντιλήψεων —γιατί περί αντιλήψεων πρόκειται—; Η προσδοκία μιας μελλοντικής βεβαιότητας που θα καταστήσει την επιλογή μας ασφαλή. Αλλά και τελικά καθυστερημένη. 

Η καινοτομία δεν έρχεται όταν όλα είναι έτοιμα — έρχεται όταν κάποιος ξεκινά, ακόμη και χωρίς εγγυήσεις. Και κανένα brand δεν αναπτύσσεται τη στιγμή που όλα είναι έτοιμα και στρωμένα. Οι ηγέτες τραβούν τα brands όταν οι συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές. Τότε δοκιμάζονται οι άνθρωποι, οι στρατηγικές και τα εταιρικά οργανογράμματα. Όμως η ιστορία δείχνει ότι η αγορά —και μαζί της η ίδια η πράξη της ηγεσίας— ευνοεί εκείνους που βλέπουν μπροστά και ενεργούν νωρίς. Όχι βεβιασμένα, αλλά με στρατηγική αυτοπεποίθηση.

Η πίστη, σε αυτό το πλαίσιο, δεν είναι αφηρημένη. Είναι επιχειρησιακή πράξη. Η πίστη οδηγεί στην απόφαση· η απόφαση οδηγεί στη δράση.

Όπως έλεγε ο Joe Girard —γνωστός και ως "ο καλύτερος πωλητής αυτοκινήτων στον κόσμο" και συγγραφέας του βιβλίου How to Sell Anything to Anybody— "αν δεν πιστεύεις εσύ σε αυτό που προσφέρεις, κανείς δεν θα πιστέψει". Το ίδιο ισχύει και για την ηγεσία: πίστη χωρίς πράξη είναι ευσεβής πόθος. Και τελικά, το αποτύπωμα ενός ηγέτη δεν καταγράφεται στα λόγια ή τις υποσχέσεις του, αλλά στις πρωτοβουλίες που ανέλαβε και έθεσε σε κίνηση το σύστημα —ανθρώπων και δικτύων— όταν τίποτα δεν ήταν ακόμα δεδομένο. 

Η ίδια λογική στασιμότητας επανεμφανίζεται και στο εσωτερικό των οργανισμών. Πόσες φορές μια ιδέα απορρίπτεται επειδή "δεν την έχουν υλοποιήσει άλλοι", "δεν υπάρχουν benchmarks" ή "δεν προήλθε από το "κατάλληλο επίπεδο”"; Στην πράξη, όμως, πολλές από τις πιο διορατικές και άμεσα εφαρμόσιμες ιδέες προέρχονται από τις ίδιες τις ομάδες. Από ανθρώπους που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή — είναι μέσα στην αγορά, έχουν καθημερινή τριβή και πολύτιμη εμπειρία. Το κρίσιμο ερώτημα δεν είναι αν η ιδέα είναι ώριμη — αλλά αν υπάρχει ηγεσία που μπορεί να την αναγνωρίσει και να της δώσει χώρο, πριν επιβεβαιωθεί από τους αριθμούς.

Σε αυτό το περιβάλλον, η έννοια του brand leadership αποκτά νέο νόημα. Δεν αφορά πλέον μόνο την επικοινωνία μιας εταιρείας προς τα έξω, αλλά και τη δυνατότητα εσωτερικής κατεύθυνσης. Τη δημιουργία κουλτούρας ευθύνης, αποφασιστικότητας και προσαρμογής. Την ικανότητα να κινηθείς —και να εμπνεύσεις άλλους να κινηθούν— εκεί που οι υπόλοιποι περιμένουν εγκρίσεις, precedents ή consensus, εσύ να προχωράς μπροστά με βήμα σταθερό. 

Η πολυπλοκότητα, συχνά, λειτουργεί ως άμυνα. Όσο περισσότερα πρέπει να "κουμπώσουν" για να ξεκινήσει κάτι, τόσο ευκολότερα αναβάλλεται. Στην πράξη, σχεδόν όλα μπορούν να γίνουν. Το πραγματικό ερώτημα είναι πώς τα ιεραρχούμε — και αν συνοδεύουμε την απόφαση με ξεκάθαρες προτεραιότητες, θαρραλέες αποφάσεις και συνέπεια στο αποτέλεσμα. Όπως τεκμηρίωσαν ήδη από τη δεκαετία του 1960 οι Locke & Latham, οι σαφείς και φιλόδοξοι στόχοι —και όχι οι γενικές προθέσεις— είναι εκείνοι που κινητοποιούν τη δράση και ενισχύουν την απόδοση.

Η φράση "δεν γίνεται" συχνά εκφράζει τη δυσκολότερη στάση υπέρβασης στο σύγχρονο επιχειρηματικό περιβάλλον. Όχι γιατί όλα είναι δυνατά, αλλά γιατί πολλά περισσότερα είναι εφικτά από όσα νομίζουμε και επιτρέπουμε να δοκιμαστούν. Η ανασφάλεια δεν είναι εμπόδιο — είναι συνθήκη. Κι όταν δεν αναγνωρίζεται και δεν αντιμετωπίζεται, γίνεται συχνά συνταγή αποτυχίας. Ο ρόλος της ηγεσίας είναι να δρα εντός αυτής. Να την αναγνωρίζει και να την υπερβαίνει. Όχι στη θεωρία, στην πράξη. 

Η αγορά δεν περιμένει — ούτε ο ανταγωνισμός αναστέλλεται. Οι ευκαιρίες δεν περιμένουν να συγχρονιστούν με τον δικό μας ρυθμό. Στρατηγική ηγεσία δεν σημαίνει να έχεις όλες τις απαντήσεις πριν ξεκινήσεις — σημαίνει να έχεις καθαρή πρόθεση, να εμπιστεύεσαι το κριτήριό σου και να προχωράς, ακόμα και χωρίς απόλυτη βεβαιότητα.

Αλλά κάθε πραγματική ηγεσία —όσο λειτουργική ή μετρήσιμη κι αν είναι— κρίνεται τελικά αλλού.

Όταν κάποιος επιλέγει να περάσει από την ἀρχή στην πρᾶξιν, δεν παράγει απλώς αποτέλεσμα. Διαμορφώνει παρουσία. Δημιουργεί υπόσταση — ουσία, ρόλο και επιρροή. Όχι μόνο ως επαγγελματίας, αλλά ως φορέας ευθύνης, κατεύθυνσης και προοπτικής. 

Και τελικά, αυτό είναι το ζητούμενο κάθε πράξης με αξίωση ηγεσίας: Όχι απλώς να λειτουργείς εντός ρόλου, αλλά να αφήνεις ἔργον — χειροπιαστό, αναγνωρίσιμο, ουσιώδες — που να μιλά χωρίς εσένα. Σημασία δεν έχει μόνο η θέση· έχει σημασία το αποτύπωμα. Η περπατησιά σου μέσα στον χρόνο. Η παρακαταθήκη που μένει σε ανθρώπους, σε ομάδες, σε οργανισμούς.

Γιατί ηγεσία δεν είναι μια ιδιότητα που φέρεις — είναι το αποτέλεσμα πράξεων που επιμένουν στον χρόνο. Και η συνέπεια αυτή, αργά ή γρήγορα, γράφει το όνομά σου χωρίς ετικέτα ή υπογραφή. 

*Head of Public Relations, Kosmocar S.A. | Strategic & Communications Advisor | International Affairs Specialist