Η διπλή κίνηση του Τραμπ, δασμοί και συνομιλίες με τον Πούτιν

Του Νικήτα Σίμου

Η ταυτόχρονη αναγγελία των δασμών και της συνάντησης με τον Πούτιν δεν είναι τυχαία. Ο Αμερικανός πρόεδρος χρησιμοποιεί την πολιτική των δασμών για διπλωματική και προσωπική μόχλευση, ώστε να προσέλθει στις συνομιλίες με αυξημένο κύρος και ισχύ. Η τακτική αυτή όμως συνεπάγεται μεγάλο κόστος για τον μέσο Αμερικανό.

Έντονες επιπτώσεις στο εσωτερικό

Ένας αυξανόμενος αριθμός εισαγωγέων στις ΗΠΑ αρχίζει να αγωνίζεται με το αυξανόμενο κόστος των ξένων εξαρτημάτων (38%), ενώ οι τιμές έχουν αρχίσει να αυξάνονται π.χ. κατά 40% για τα υποδήματα.

Οι οικιακές συσκευές, τα ρούχα και τα έπιπλα έχουν γίνει ακριβότερα και η αγορά εργασίας έχει επίσης μειωθεί, με απότομη επιβράδυνση των προσλήψεων τον Ιούνιο και τον Ιούλιο. Σύμφωνα με το Budget Lab του Yale (1/8/2025), εκτιμάται, ότι η ανεργία θα αυξηθεί κατά 0,3% στο τέλος του 2025 και 0,7% στο τέλος του 2026.

Οι νέοι δασμοί εκτιμάται, ότι διαμορφώνουν τον μέσο πραγματικό δασμολογικό συντελεστή των ΗΠΑ σε περισσότερο από 17,3%, στο υψηλότερο επίπεδο από το 1934.

Για τα αμερικανικά νοικοκυριά, αυτό μεταφράζεται σε υψηλότερες τιμές, με μέση ετήσια απώλεια $2,400 κατά μέσο όρο ανά νοικοκυριό για το 2025.

Για την οικονομία γενικότερα, οι δασμοί θα μπορούσαν να μεταφραστούν σε μείωση της παραγωγής, με μείωση της ανάπτυξης κατά μισή ποσοστιαία μονάδα για  το 2025 και το 2026. 

Τιμωρητικοί δασμοί

Οι δασμοί που επιβλήθηκαν 7/8/2025 κυμαίνονται μεταξύ 15% και 41% και αντικαθιστούν τους δασμούς 10% που ίσχυαν από τον Απρίλιο, για σχεδόν όλα τα προϊόντα που εισέρχονται στις ΗΠΑ.

Ο Τραμπ επέβαλε υψηλούς τιμωρητικούς δασμούς, για πολιτικούς λόγους, όπως το 50%, σε ορισμένα αγαθά από τη Βραζιλία. Το χαρακτήρισε τιμωρία, για την απόφαση της Βραζιλίας να ασκήσει ποινική δίωξη στον πρώην (2022) υπερ-συντηρητικό πρέδρο της χώρας Ζαΐρ Μπολσονάρου,  ο οποίος κατηγορείται για υποκίνηση εξέγερσης.  

Επίσης, ο Τραμπ επέβαλε δασμό 35% σε αγαθά από τον Καναδά, τα οποία δεν καλύπτονται από την τρέχουσα εμπορική συμφωνία μεταξύ των ΗΠΑ, Μεξικού, Καναδά. Εξίσου υψηλά ποσοστά έχουν απειληθεί για το Μεξικό, αλλά επί του παρόντος έχουν ανασταλεί, ενώ οι δύο πλευρές συνεχίζουν να συνομιλούν. Οι δασμοί για τα κινεζικά προϊόντα παραμένουν στο 30%, βάσει συμφωνίας που διαπραγματεύτηκαν οι υπερδυνάμεις φέτος, και πρόσφατων συνομιλιών.

Χαμηλότεροι δασμοί, 15%, επηρεάζουν χώρες όπως η Βολιβία, ο Ισημερινός, η Ισλανδία, η Νιγηρία και 20% την Ταϊβάν, ενώ άλλοι έχουν αποφύγει τους υπερβολικούς δασμούς μετά τη σύναψη συμφωνιών  με τον Λευκό Οίκο. Αυτές οι περιπτώσεις περιλαμβάνουν τα 27 μέλη της ΕΕ, καθώς και την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και το Βιετνάμ.

Οι αντίστοιχες κυβερνήσεις των χωρών αυτών έχουν υποσχεθεί να ανοίξουν τις αγορά τους στα αμερικανικά προϊόντα και, σε ορισμένες περιπτώσεις, έχουν δεσμευτεί να επενδύσουν δισεκατομμύρια δολάρια (π.χ. $600 δισ. η ΕΕ) σε αμερικανικές βιομηχανίες. Αλλά οι ακριβείς όροι αυτών των συμφωνιών παραμένουν ασαφείς.

Ημιαγωγοί ο επόμενος στόχος

Οι δασμοί που τέθηκαν σε ισχύ την Πέμπτη 7/8/2025 πιθανότατα  δεν αντιπροσωπεύουν το τελευταίο κεφάλαιο του κλιμακούμενου εμπορικού πολέμου του Τραμπ.

Ο πρόεδρος δεν φαίνεται διατεθειμένος να υποχωρήσει και ανακοίνωσε προ ημερών, ότι οι επόμενοι δασμοί θα επιβληθούν στους εισαγόμενους ημιαγωγούς. Το επίπεδο των δασμών αυτών δεν έχει ακόμη ανακοινωθεί επίσημα, εκτιμάται όμως ότι θα μπορούσε να  οριστεί στο 100%.

Ο πρόεδρος μοιράστηκε τις σκέψεις του αυτές, κατά τη διάρκεια εκδήλωσης στον Λευκό Οίκο, με τον Τιμ Κουκ, διευθύνοντα σύμβουλο της Apple, ο οποίος έχει δεσμευτεί να επενδύσει επί πλέον $100 δισ. στις Ηνωμένες Πολιτείες, αυξάνοντας έτσι τη συνολική δέσμευσή του στα $600 δισ. τα επόμενα τέσσερα χρόνια

Η Apple βρισκόταν στο στόχαστρο του Τραμπ, ο οποίος συχνά δήλωνε "απογοητευμένος" από την κινεζική αλυσίδα εφοδιασμού της εταιρείας.  Παρά τους δασμούς, από τους οποίους εξαιρέθηκαν τα κινητά τηλέφωνα, για να αποφευχθεί η συντριβή της επιχείρησης, η Apple ήταν μεταξύ των αμερικανικών εταιρειών οι οποίες ήταν περισσότερο εκτεθειμένες σε φόρους εισαγωγής υλικών και εξαρτημάτων. Για το λόγο αυτό, πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν, ότι η κίνηση αυτή αποδεικνύει, για ακόμη μια φορά, ότι ο μεγιστάνας χρησιμοποιεί την πολιτική των δασμών για διπλωματική και προσωπική μόχλευση.

Όμως η παγκόσμια εμπορική τάξη έχει ραγίσει και είναι δύσκολο να φανταστεί κάποιος, ότι μπορεί να επιστρέψει στην προηγούμενη δυναμική της.

Συνάντηση με τον Πούτιν

Την ημέρα που τέθηκαν σε ισχύ οι δασμοί, ο Λευκός Οίκος και το Κρεμλίνο ανακοίνωσαν ότι είχαν καταλήξει σε συμφωνία για μια συνάντηση μεταξύ του Βλαντιμίρ Πούτιν και του Ντόναλντ Τραμπ , η οποία τελικά ορίσθηκε για την 15η Αυγούστου στην Αλάσκα.

Ο Ντόναλντ Τραμπ είχε δηλώσει διαθέσιμος να συναντηθεί με τον Βλαντιμίρ Πούτιν και, αργότερα, επίσης με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Το ενδεχόμενο συζητήθηκε σε τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ των ηγετών των ΗΠΑ και του Κιέβου, στην οποία, σύμφωνα με υψηλόβαθμη ουκρανική πηγή, συμμετείχαν επίσης ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε και οι ηγέτες της Βρετανίας, της Γερμανίας και της Φινλανδίας. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν,  είχε "ενημερωθεί" για το περιεχόμενο της συνομιλίας.

Ο Ουκρανός πρόεδρος καλεί την Ευρώπη να συμμετάσχει επίσημα στις ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, ενώ 26 ηγέτες  της ΕΕ, πλην του Όρμπαν, σε κοινή ανακοίνωσή τους (11/8) τονίζουν, ότι ο δρόμος προς την ειρήνη δεν είναι εφικτός χωρίς την συμμετοχή της Ουκρανίας στις διαβουλεύσεις. Είναι ενδεχόμενο, μετά την συνάντηση Τραμπ και Πούτιν να κληθεί σε συνομιλίες και ο πρόεδρος Ζελένσκι.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, ότι οι συνομιλίες της Αλάσκας δεν θα αποτρέψουν τη Ρωσία από τις άμεσες κυρώσεις που απειλούνται τις τελευταίες ημέρες, σύμφωνα με δήλωση του Τραμπ. Επί πλέον,  οι ΗΠΑ θα ενεργοποιήσουν και δευτερεύοντες δασμούς εις βάρος χωρών, οι οποίες αγοράζουν ρωσικά προϊόντα, χωρίς να ευθυγραμμίζονται με τις αποφάσεις της Ουάσινγκτον.

Χαρακτηριστικά, αυτή είναι η περίπτωση της Ινδίας, οι δασμοί για την οποία έχουν αυξηθεί στο 25%, αλλά ενδέχεται να διπλασιαστούν μέχρι το τέλος του τρέχοντα μήνα, καθώς ο Τραμπ ανακοίνωσε μια επί πλέον σειρά δασμών, επειδή η χώρα προμηθεύεται ρωσικό πετρέλαιο - προς το παρόν, η Ινδία δηλώνει, ότι θα συνεχίσει τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου.

Η τακτική του Τραμπ είναι προφανής. Απειλεί την Ρωσία διττά, τόσο με άμεσες κυρώσεις προς την ίδια, όσο και με δασμούς προς χώρες που εισάγουν προϊόντα της έμμεσα, προκειμένου να συναντήσει τον Ρώσο πρόεδρο από θέση ισχύος.  

Το ατυχές είναι, ότι οι τακτισμοί αυτοί του Τραμπ επιβαρύνουν ιδιαίτερα τους τρίτους συνεταίρους της υπερδύναμης, οι οποίοι ως ένα βαθμό υποχρεώνονται σε μια παθητικότητα.

Η ΕΕ διατηρεί μια εφεκτική στάση, δίνοντας την εντύπωση αποδοχής του 15% δασμών των εξαγωγών της προς τις ΗΠΑ, αν και 50% στον χάλυβα και 25% στο αλουμίνιο.

Παραμένει να αποσαφηνισθεί η ευρωπαϊκή θέση στο ουκρανικό θέμα, δηλ. κατά πόσον οι ευρωπαϊκές χώρες πιστεύουν, ότι η Ρωσία αποτελεί απειλή, ή ότι το 5% αύξησης των στρατιωτικών δαπανών δεν είναι παρά ένας πολλαπλασιαστής κεϋνσιανής άσκησης, όπως ορισμένοι υποστηρίζουν.

Θα μπορούσε να θεωρηθεί, ότι και οι ΗΠΑ αντιλαμβάνονται την ρωσική απειλή ως γεωπολιτικά υπαρκτή, αν κρίνουμε από την σημειολογία της συνάντησης, η οποία θα πραγματοποιηθεί στην Αλάσκα, με βάθος ορίζοντα γεωγραφικά και πολιτικά τον Αρκτικό κύκλο και την πλοήγησή του.

* Ο Νικήτας Σίμος είναι Οικονομολόγος, Γεωπολιτικός Αναλυτής