Γαλλία 2025 όπως Ελλάδα 2009

Του Ηλία Ψυχογιού

Νιώθω λίγο περισσότερο ευρωπαίος αυτές τις μέρες, όχι υπό την έννοια του κατοίκου μίας ευρωπαϊκής χώρας αλλά υπό την έννοια ότι νιώθω συνδεόμενος με το πως οι άλλοι ευρωπαίοι πολίτες παρακολουθούσαν τις εξελίξεις στην Ελλάδα στο, όχι και τόσο, μακρινό 2009.

Βλέπετε σήμερα, η Γαλλία, ένας εκ των πυλώνων της ευρωπαϊκής οικονομίας και πολιτικής, βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πολυδιάστατη κρίση που απειλεί όχι μόνο την εσωτερική της σταθερότητα αλλά και την ίδια την συνοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με δημόσιο χρέος 3,23 τρισεκατομμυρίων ευρώ, που αντιστοιχεί στο 112,7% του ΑΕΠ, και δημοσιονομικό έλλειμμα στο 6% το 2024, η γαλλική οικονομία κλυδωνίζεται από ασθενή ανάπτυξη, χαμηλές εξαγωγές και βιομηχανική συρρίκνωση. Η αύξηση του ΑΕΠ περιορίστηκε μόλις στο 0,1% το πρώτο τρίμηνο του 2025, μετά από συρρίκνωση 0,1% το τελευταίο τρίμηνο του 2024, ενώ οι διεθνείς εμπορικές εντάσεις, όπως οι δασμοί που εξήγγειλε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, επιδεινώνουν την κατάσταση. Ταυτόχρονα, λόγω του πλαισίου δημοσιονομικής σταθερότητας που θεσπίστηκε εξαιτίας της κρίσης στην Ελλάδα, η Ευρωπαϊκή Ένωση κίνησε τη διαδικασία ελέγχου υπερβολικού ελλείμματος, πιέζοντας το Παρίσι να μειώσει το έλλειμμα στο 3% του ΑΕΠ έως το 2029, ενώ τα επιτόκια των γαλλικών ομολόγων παραμένουν υψηλότερα από τα γερμανικά, αντανακλώντας την ανησυχία των αγορών. Σε αυτό το τεταμένο οικονομικό περιβάλλον, ο πρωθυπουργός Φρανσουά Μπαϊρού, που ανέλαβε μετά την πτώση της κυβέρνησης Μπαρνιέ τον Δεκέμβριο του 2024, προωθεί έναν προϋπολογισμό λιτότητας για το 2026, ο οποίος ωστόσο συναντά σφοδρή αντίσταση.

Ο προϋπολογισμός του 2026, που παρουσιάστηκε στις 15 Ιουλίου 2025, στοχεύει στην εξοικονόμηση 43,8 δισεκατομμυρίων ευρώ μέσω σκληρών μέτρων: περικοπές δαπανών, πάγωμα κοινωνικών παροχών, κατάργηση 3.000-4.500 θέσεων δημοσίων υπαλλήλων, διπλασιασμός της συμμετοχής σε φάρμακα και αφαίρεση δύο εθνικών αργιών, της Δευτέρας του Πάσχα και της 8ης Μαΐου. Υπερασπιζόμενος αυτά τα μέτρα, ο Μπαϊρού προειδοποίησε: "Θυμηθείτε τι έπαθε η Ελλάδα", αναφερόμενος στην οδυνηρή δεκαπενταετία που βίωσε η χώρα μας μετά την κρίση του 2009, όταν η σπατάλη του κράτους και η καθυστέρηση στις μεταρρυθμίσεις οδήγησε σε χρεοκοπία, δραστικές περικοπές μισθών, συντάξεων και κοινωνικών υπηρεσιών, καθώς και σε κοινωνική αναταραχή. Η Ελλάδα τότε, υπό την πίεση της τρόικας, αναγκάστηκε να υιοθετήσει με καθυστέρηση επώδυνα μέτρα που έπρεπε να έχουν ληφθεί δεκαετίες πριν, με αποτέλεσμα να πληγεί βαθιά η κοινωνική συνοχή. Γνωρίζοντας αυτά, ο Μπαϊρού υποστηρίζει ότι η Γαλλία πρέπει να δράσει προληπτικά για να αποφύγει παρόμοια τύχη. Ωστόσο, η απουσία κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας καθιστά την εφαρμογή αυτών των μέτρων εξαιρετικά δύσκολη, καθώς η Εθνοσυνέλευση παραμένει κατακερματισμένη μετά τις εκλογές του 2024.

Η αντίσταση στα μέτρα λιτότητας προέρχεται κυρίως από τη Μαρίν Λεπέν της Εθνικής Συσπείρωσης και τον Ζαν-Λυκ Μελανσόν της Ανυπότακτης Γαλλίας, οι οποίοι απειλούν να ανατρέψουν την κυβέρνηση μέσω πρότασης μομφής. Η Λεπέν χαρακτήρισε τα μέτρα "πρόκληση" κατά της γαλλικής ταυτότητας, ενώ ο Μελανσόν τα αποκάλεσε "άδικα" και "καταστροφικά". Βέβαια, στην περίπτωση της Ελλάδας έλεγαν άλλα, αλλά ας το αφήσουμε προς το παρόν…

Αυτή η λαϊκιστική ρητορική, αν και ελκυστική σε ένα δυσαρεστημένο εκλογικό σώμα, κινδυνεύει να οδηγήσει τη Γαλλία σε οικονομικό και πολιτικό χάος. Με το χρέος όπως αναφέραμε στα 3,23 τρισεκατομμύρια ευρώ, μια κατάρρευση της γαλλικής οικονομίας θα μπορούσε να πυροδοτήσει ένα ντόμινο κρίσης, διαλύοντας την εμπιστοσύνη στο ευρώ και την ΕΕ. Η Γαλλία, ως δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης και βασικός παραγωγός υπερσύγχρονων οπλικών συστημάτων (ο κυριότερος προμηθευτής όπλων στην Ουκρανία από την εκλογή Τραμπ έως σήμερα), αποτελεί κρίσιμο πυλώνα της ευρωπαϊκής άμυνας. Σε μια εποχή γεωπολιτικών αναταράξεων, με τον πόλεμο στην Ουκρανία, τις συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή, την απρόβλεπτη πολιτική Τραμπ και τις φιλοδοξίες του Πούτιν, η σταθερότητα της Γαλλίας είναι απαραίτητη για την ευρωπαϊκή ενότητα και την αντίσταση στη ρωσική επιρροή.

Και αυτό το τελευταίο δεν πρέπει να αγνοείται. Οι φιλορωσικές τάσεις της Λεπέν και του Μελανσόν εντείνουν την ανησυχία. Η μεν πρώτη έχει δεχθεί χρηματοδότηση από ρωσικές τράπεζες, ενώ ο δεύτερος αντιτίθεται στη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία. Μια αποσταθεροποιημένη Γαλλία θα αποδυναμώσει τη στήριξη της ΕΕ προς το Κίεβο, δίνοντας στον Πούτιν στρατηγικό πλεονέκτημα. 

Δυστυχώς, η απειλή του λαϊκισμού δεν περιορίζεται στη Γαλλία. Στη Γερμανία, η ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) κερδίζει έδαφος, με δημοσκοπήσεις να δείχνουν τα ποσοστά της να βρίσκονται κοντά στο 20%. Εάν λαϊκιστικές δυνάμεις κυριαρχήσουν στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες της ΕΕ, η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση κινδυνεύει να καταρρεύσει, αφήνοντας την ήπειρο ευάλωτη σε εξωτερικές απειλές και εσωτερική διάσπαση.

Η άνοδος του λαϊκισμού, ωστόσο, δεν είναι αποκλειστικά αποτέλεσμα εσωτερικών παραγόντων. Η γραφειοκρατία των Βρυξελλών, με την υπερπαραγωγή κανονισμών και την απομάκρυνσή της από τις ανάγκες των πολιτών, έχει αποξενώσει κοινωνίες των χωρών από το ευρωπαϊκό όραμα. Παράλληλα, η εμμονή της ΕΕ με την πολυπολιτισμικότητα, που προωθήθηκε χωρίς επαρκή διαβούλευση με τους πολίτες, έχει οδηγήσει στη δημιουργία γκέτο σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, όπου οι γηγενείς πληθυσμοί αισθάνονται αποκλεισμένοι και ανασφαλείς. Αυτές οι περιοχές, όπου η "ενσωμάτωση" έχει αποτύχει και πολιτισμικά πρότυπα ασύμβατα με την Ευρώπη επιβάλλονται χωρίς διάθεση προσαρμογής, έχουν τροφοδοτήσει την αντισυστημική ψήφο και την ακροδεξιά. Η αποτυχία της ΕΕ να αντιμετωπίσει τη λαθρομετανάστευση και να προωθήσει πολιτικές που ενισχύουν την κοινωνική συνοχή έχει εντείνει τη δυσαρέσκεια, δίνοντας έδαφος σε πολιτικές δυνάμεις όπως η Λεπέν και ο Μελανσόν.

Η Ευρώπη χρειάζεται μια σταθερή Γαλλία για να αντιμετωπίσει τις γεωπολιτικές προκλήσεις διατηρώντας την ενότητά της. Ταυτόχρονα, οι φίλοι Γάλλοι πρέπει να αντλήσουν μαθήματα από την ελληνική κρίση, όπου η καθυστέρηση στις μεταρρυθμίσεις οδήγησε στη συνέχεια σε καταστροφικά μέτρα και κοινωνική κατάρρευση. Τα μέτρα λιτότητας του Μπαϊρού, αν και επώδυνα, ίσως να αποτελούν αναγκαίο βήμα για την αποτροπή μιας μεγαλύτερης κρίσης. 

Παράλληλα, η Ευρώπη πρέπει να αντιμετωπίσει το ζήτημα της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης και της αποτυχίας ενσωμάτωσης των πληθυσμών που έχουν ήδη έρθει. Η επιβολή ξένων προς την Ευρώπη πολιτισμικών προτύπων, που έρχονται σε σύγκρουση με τις ευρωπαϊκές αξίες, δεν μπορεί να γίνει ανεκτή και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις οφείλουν να υπερασπιστούν πρώτα τους πολίτες τους υιοθετώντας τις αντίστοιχες πολιτικές, αποκαθιστώντας την εμπιστοσύνη των πολιτών στο ευρωπαϊκό όραμα, χωρίς να υποκύπτουν σε λαϊκιστικές υπερβολές. 

Συνεπώς, μια ισχυρή Γαλλία, που θα δράσει αποφασιστικά τώρα, θα στηρίξει την επιβίωση της Ευρώπης σε έναν κόσμο γεμάτο προκλήσεις.

ilpsychogios@gmail.com