Αλλαγές στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας

Του Λέανδρου Ρακιντζή

Αναρτήθηκε στο διαδίκτυο προς διαβούλευση το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης για τις νέες αλλαγές στο Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας με σκοπό την επιτάχυνση απονομής της Πολιτικής Δικαιοσύνης. Με το νέο νόμο συμπληρώνονται οι διατάξεις των ν.5134 και 5108/2024 με τους οποίους ενοποιήθηκε με τη κατάργηση των Ειρηνοδικείων ο πρώτος βαθμός διαδικασίας της Πολιτικής Δικαιοσύνης.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του ΥΔ στόχος των νέων αλλαγών στο ΚΠΔ είναι η έκδοση τελεσίδικης απόφασης σε 650 ημέρες αντί 1.492 ημέρες που είναι σήμερα, ο προέλεγχος της αγωγής από το δικαστή, η σύντμηση προθεσμιών ενεργείας δικονομικών πράξεων και εκδόσεων αποφάσεων, τροποποιήσεις στις δημοσιεύσεις των διαθηκών, στις ανακοπές κατά της εκτέλεσης και άλλες ρυθμίσεις  με σκοπό την επιτάχυνση της πολιτικής δικαιοσύνης.  

Σαφώς κατά τη διαβούλευση θα υποβληθούν προτάσεις αλλαγών των διατάξεων από άτομα ή συλλόγους με την ψευδεπίγραφη επίκληση της βελτιώσεως τους, γιατί η επιτάχυνση των διαδικασιών αλλάζει  τον μέχρι τώρα ρυθμό λειτουργίας δικηγόρων-δικαστών, που στηρίζονταν στο σύστημα πρωτοβουλίας των διαδίκων, πιστεύω, όμως, ότι επειδή οι κώδικες αποτελούν ενιαίο νομοθέτημα δεν πρέπει να αλλάζει η εσωτερική τους δομή  πλην ελαχίστων νομοτεχνικών βελτιώσεων. Ήδη η Ένωση Δικαστών Εισαγγελέων με δηλώσεις υποστηρίζει, ότι νομοσχέδιο υποβαθμίζει τη δικαιοσύνη χωρίς να διευκρινίζει πως και γιατί. Η ΕΔΕ κήρυξε στάσεις εργασίας των δικαστών, ενώ ρητά απαγορεύεται από το άρθρο 23παρ. 2 του Συντάγματος "η απεργία με οποιαδήποτε μορφή των δικαστικών λειτουργών".

Το νομοσχέδιο περιέχει σωρεία αλλαγών οι κυριότερες, που αναφέρονται στην επιτάχυνση των διαδικασιών και που ενδιαφέρουν όσους έχουν σχέση με δικαστήρια, είναι συνοπτικά οι εξής:

α)Η  αγωγή πρέπει να επιδίδεται εντός προθεσμίας 20 από τη κατάθεση της.

β) Οι δικάσιμοι θα προσδιορίζονται  7-8 μήνες από τη κατάθεση των αγωγών και για τους κατοίκους του εξωτερικού 9- 10 μήνες,

γ) Περιορίζονται κατά πολύ τα απαραίτητα στοιχεία της αγωγής, που απαιτούνται από το άρθρο 216 ΚΠΔ και σε συνδυασμό με το άρθρο 227ΚΠΔ, βάση του οποίου θα καλεί τον διάδικο να συμπληρώσει τις ελλείψεις της αγωγής  και  έτσι δεν θα απορρίπτονται τόσο εύκολα οι αγωγές σαν αόριστες κατά τη  μέχρι τώρα δικαστική  πρακτική.  

δ) Οι έγγραφες προτάσεις των διαδίκων θα κατατίθενται στην έδρα του δικαστηρίου και η προσθήκη αντίκρουση των προτάσεων εντός 5 ημερών.

ε)Τροποποιείται το άρθρο 307 ΚΠΔ, ώστε οι δικαστικές αποφάσεις να εκδίδονται με δεσμευτικές και όχι ενδεικτικές προθεσμίες, της τακτικής διαδικασίας εντός 6 μηνών ,της εκούσιας εντός 4 μηνών και των ασφαλιστικώς μέτρων  εντός ενός μηνός.

Αν ο δικαστής  διαπιστώσει, ότι δεν  μπορεί να τηρήσει τις προθεσμίες αυτές, τότε οφείλει να ενημερώσει τον προϊστάμενο του δικαστηρίου για τους λόγους της καθυστέρησης και το χρονικό διάστημα, που απαιτείται για την έκδοση της απόφασης, που δεν μπορεί να υπερβαίνει τους δύο μήνες για τη τακτική διαδικασία και ένα μήνα για τα ασφαλιστικά μέτρα, ο δε προϊστάμενος να διαβιβάσει την αναφορά στον Α.Π. και την επιθεώρηση των δικαστηρίων, που σημαίνει πειθαρχικό έλεγχο των δικαστών για ακραίες περιπτώσεις καθυστέρησης. Προφανώς η διάταξη αυτή είναι ο λόγος αντίθεσης  της ΕΔΕ στο νομοσχέδιο  με στάσεις εργασίας των δικαστών.

στ) Με τα άρθρα 227 και 237 ΚΠολΔ εισάγεται προδικαστικός έλεγχος για όλες τις διαδικασίες με τον οποίο επιδιώκεται η συμπλήρωση των τυπικών ελλείψεων και η συμπλήρωση της ποσοτικής αοριστίας των εισαγωγικών δικογράφων καθώς και η απόρριψη της αγωγής σε περίπτωση μη θεραπεύσιμης αοριστίας. Η ρύθμιση αυτή θυμίζει το ρόλο του εισηγητή δικαστή στη πολιτική δικονομία του 1968 (Ραμόνα) που δεν περπάτησε.

ζ) Το δικαστικό ένσημο πρέπει να κατατίθεται με τη προσθήκη των προτάσεων και η διαδικασία της διαμεσολάβησης δεν αναστέλλει τις διατάξεις των άρθρων 237 και 238ΚΠολΔ.

η)Το όριο για τις μικροδιαφορές  αυξάνεται σε 8.000 ευρώ και η μη παρουσία στο ακροατήριο δεν συνεπάγεται συνέπειες για τους διαδίκους εφόσον έχουν καταθέσει υπόμνημα και αποδεικτικά μέσα.

θ) Η αναβολή δικασίμου κατά το άρθρο 241 ΚΠΔ θα επιτρέπεται μόνο μία φορά στο πρώτο βαθμό για κατά  κρίση του δικαστηρίου σπουδαίο λόγο και στο δεύτερο βαθμό για λόγους ανώτερης βίας.

ι) Όλα  τα ένδικα μέσα ασκούνται με κατάθεση δικογράφου στο δικαστήριο του ένδικου μέσου και όχι στο εκδόν την απόφαση δικαστήριο. Η προθεσμία κλήτευσης είναι 30 ημέρες από τη κατάθεση του δικογράφου, από τη λήξη της οποίας αρχίζει η προθεσμία αντέφεσης και προσθέτων λόγων.

κ) Το όριο αρμοδιότητας των Πολυμελούς Πρωτοδικείου και Μονομελούς Εφετείου για εφέσεις αποφάσεων Μονομελούς Πρωτοδικείου αυξάνεται από 30.000 σε 80.000 και επί μισθώσεων από 800 σε 1.000 ευρώ.

Αυτές ήταν οι πλέον σημαντικές αλλαγές στο ΚΠολΔ που ως γενικές γνώσεις ενδιαφέρουν το μέσο αναγνώστη, η δε σωρεία των υπολοίπων αλλαγών ενδιαφέρουν τους νομικούς, που ξέρουν πως να τις αναζητήσουν. Σαφώς οι αλλαγές στο ΚΠολΔ, θα επιταχύνουν αρκετά  την απονομή  της πολιτικής δικαιοσύνης. 

Σημαντική όμως καινοτομία συνιστά η δημοσίευση των διαθηκών και η κήρυξη της ιδιόγραφης  διαθήκης ως κυρίας από συμβολαιογράφο μέσω πλατφόρμας του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου. Για την κήρυξη ιδιόγραφης διαθήκης ως κυρίας προβλέπεται παρουσία του αιτούντος μετά πληρεξουσίου δικηγόρου και εξέταση δύο μαρτύρων ενώπιον συμβολαιογράφου. Έτσι λύνεται μεν το οξύ πρόβλημα της καθυστέρησης δημοσίευσης των διαθηκών, παραμένει όμως το πρόβλημα της πλαστογραφίας των ιδιογράφων διαθηκών ιδίως των ακλήρων, γιατί μόνο οι δύο ένορκες βεβαιώσεις δεν παρέχουν επαρκή εχέγγυα για τη γνησιότητα τους.(Capital: Ιδιόγραφες διαθήκες ακλήρων).

Για να επιτύχει η πολιτική δικαιοσύνη τον θεσμικό της ρόλο απαιτείται όχι μόνο η ταχεία απονομή της, αλλά περισσότερο η ορθή απονομή της. Η δικαστική απόφαση εκδίδεται με βάση το δικανικό συλλογισμό με  μείζονα πρόταση τη νομική διάταξη, ελάσσονα πρόταση την εκτίμηση των αποδείξεων και συμπέρασμα το διατακτικό της απόφασης που εξάγεται από την εφαρμογή των αποδείξεων στο κανένα δικαίου. Συνεπώς αν υπάρχει έλλειμα στις αποδείξεις υπάρχει και έλλειμα στην ορθότητα των αποφάσεων. Βασικό αποδεικτικό μέσο διαχρονικά υπήρξαν οι ένορκες καταθέσεις των μαρτύρων ενώπιον του δικαστηρίου δηλαδή η ζωντανή απόδειξη, όπου υπήρχε η δυνατότητα ελέγχου των καταθέσεων από το δικαστήριο ή τους διαδίκους με ποινικές συνέπειες για ψευδορκία μάρτυρος.

Οι ενώπιον δικαστηρίου καταθέσεις των μαρτύρων  έχουν σταδιακά περιοριστεί σε ελάχιστες περιπτώσεις. Αντί αυτών έχουν θεσπιστεί οι ένορκες βεβαιώσεις μαρτύρων ενώπιον συμβολαιογράφου ή δικηγόρου, που αναπαράγουν τους ισχυρισμούς των διαδίκων χωρίς την εξεταστική βάσανο της αληθείας τους. Οι ένορκες βεβαιώσεις είναι πολυσέλιδες και σε κάθε δίκη κατατίθενται τουλάχιστον οκτώ, που κατά βάση δεν αποδεικνύουν τίποτα, γιατί αλληλοεξουδετερώνονται.΄Έτσι όμως δίδεται η ευκαιρία στο δικαστή να αποφασίσει κατά τη κρίση του χωρίς τη δέσμευση των αποδείξεων  με συνέπεια την έκδοση σε πρώτο βαθμό σωρείας εσφαλμένων αποφάσεων, που διορθώνονται στο Εφετείο κατόπιν ασκήσεως ενδίκου μέσου. Επομένως μόνο με την εκ νέου θέσπιση της ζωντανής απόδειξης και διαδικασίας θα εξασφαλιστεί κατά το μέτρο του δυνατού η ορθότητα κατά ουσία των δικαστικών αποφάσεων. Δεν γνωρίζω τους λόγους γιατί η Πολιτεία δεν επαναφέρει το ισχυρό αυτό αποδεικτικό μέσο ούτε γιατί οι δικαστικές και δικηγορικές ενώσεις δεν ζητούν την επαναφορά του.

*Αρεοπαγίτης ε.τ.