Μπορεί ο Τσίπρας να αναστήσει την κεντροαριστερά;

Του Γεωργίου Ι. Μάτσου*

Ο Αλ. Τσίπρας είναι ο πρώτος πολιτικός αρχηγός μετά το 1977 και τον Γ. Μαύρο της Ένωσης Κέντρου, που οδήγησε το κόμμα του σε κατάρρευση ενώ ήταν στην αντιπολίτευση. Η αποτυχία Τσίπρα είναι μάλιστα ηχηρότερη, διότι η Ένωση Κέντρου κατέρρευσε προς όφελος πολιτικώς όμορου κόμματος προερχόμενου από την ίδια και με επικεφαλής τον γιο του ιδρυτή της.

Δεν προκύπτει λοιπόν, ότι ο Τσίπρας θα μπορούσε σήμερα να ηγηθεί της αριστεράς και της κεντροαριστεράς. Ο χώρος έχει μεν έλλειμμα εκπροσώπησης. Όμως το έλλειμμα αυτό γεννήθηκε ακριβώς επειδή το 2023 αποδείχθηκε ότι δεν ήταν σε θέση να εκπροσωπήσει τον χώρο αυτόν ο ίδιος. Έχει αλλάξει κάτι έκτοτε;

Το μόνο που έχει αλλάξει είναι ότι ο Κυρ. Μητσοτάκης δεν είναι πια κυρίαρχος. Τύποις από τις ευρωεκλογές, στην πραγματικότητα δε από την ψήφιση του ελάχιστου τεκμαιρόμενου εισοδήματος, ο Μητσοτάκης έπαψε να είναι ο εκλεκτός της μεσαίας τάξης.

Για να φύγει όμως από τον Μητσοτάκη ο κόσμος και να προτιμήσει τον Τσίπρα, πρέπει να θέλει να επιστρέψει σε αυτό που εκπροσωπεί ο τελευταίος. Ισχύει κάτι τέτοιο;

Το ερώτημα έχει απαντήσει ο ίδιος αρνητικά, όταν λάνσαρε το περίφημο "re-branding" του πολιτικού του προφίλ. Το ότι χρησιμοποίησε τέτοια έκφραση, σημαίνει ότι και αυτός παραδέχεται ότι το πολιτικό του προφίλ της κυβερνητικής περιόδου 2015-2019 δεν άφησε θετικό αποτύπωμα στην κοινωνία και του χρειάζεται, συνεπώς, ένα καινούργιο.

Στην πρόσφατη πολιτική ιστορία μόνον ένας πολιτικός επανήλθε μετά από εκλογική ήττα: Ο Ανδρέας Παπανδρέου το 1993. Φαινόταν από το 2019 ότι ο Τσίπρας επιχειρούσε να επανέλθει όπως ο Ανδρέας. Το ότι απέτυχε, δεν τον προβλημάτισε. Ούτε ότι ο Ανδρέας κανένα re-branding δεν χρειάστηκε. Οι Έλληνες ξαναψήφισαν πράσινο ήλιο και τον ίδιο ακριβώς Ανδρέα, με ποσοστό παρόμοιο με του 1981 και με σχεδόν ίδιο ενθουσιασμό.

Στον αντίποδα της πορείας Ανδρέα, ένας πολιτικός που έχει ήδη προσπαθήσει και αποτύχει να επανέλθει στην εξουσία, δεν μπορεί με ένα απλό "re-branding", να πετύχει ό,τι δεν πέτυχε πριν από δύο χρόνια.

Σε αντίθεση με αυτό που φαίνεται να πιστεύει αφήνοντας διαρρέοντας δημιουργία νέου κόμματος, το πρόβλημα με το προσωπικό του "brand" δεν είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ο ίδιος: Η υπερφορολόγηση, τα υπερπλεονάσματα, τα επιδόματα χωρίς αύριο, η διάλυσης της μεσαίας τάξης, η λυσσαλέα προσπάθεια ελέγχου των "αρμών της εξουσίας", η ευνόηση της λαθρομετανάστευσης, ο δικαιωματισμός ως αυτοσκοπός, ο γενικός και υπερήφανος υποχωρητισμός σε καθετί με εθνικό χρώμα και εθνικό συμφέρον, η αποθρησκειοποίηση, όλα αυτά είναι ταυτισμένα πρωτίστως με τον ίδιο.

Re-branding στην πράξη σημαίνει όχι μόνον "θα τους πω ότι άλλαξα" αλλά και ότι "αυτοί θα με πιστέψουν". Πολλά μπορεί να πιστέψει ένας λαός, όμως όλα έχουν όριο. Αυτό που επιδιώκει ο Τσίπρας βρίσκεται έξω από το όριο.

Το στρατηγικό πρόβλημα του Τσίπρα είναι μάλιστα ακόμη χειρότερο. Διότι η πολιτική του υπόσταση, αυτή που δεν θα αλλάξει με κανένα re-branding, δεν έρχεται μόνον από το παρελθόν. Έρχεται και από το παρόν. Από ένα παρόν που αποδοκιμάζει συνολικά το εκλογικό σώμα και που εκπροσωπείται σήμερα από την παρούσα κυβέρνηση και τον Κυρ. Μητσοτάκη. 

Ο τελευταίος υλοποιεί όλη την ατζέντα Τσίπρα και μάλιστα πολύ πιο επιδέξια: Π.χ. η ξεκάθαρη ευνόηση της λαθρομετανάστευσης γίνεται με σκληρή ρητορική εναντίον της. Ο έλεγχος των "αρμών της εξουσίας", με στυλ που δεν προσβάλει τον αποδέκτη του ελέγχου. Η υπερφορολόγηση και τα επιδόματα έχουν "φιλελευθερισμό" ως αλατοπίπερο. Οι ατελείωτες εθνικές σφαλιάρες εμφανίζονται τάχα ως επιτυχίες από το πανίσχυρο επικοινωνιακό σύστημα της παρούσας κυβέρνησης.

Καθώς λοιπόν το "brand" Τσίπρας είναι όμοιο με το μετεκλογικό "brand" Μητσοτάκη, ο πρώτος αδυνατεί να προσφέρει την αναγκαία εναλλακτική έναντι του δεύτερου.

Επιπλέον, το "41%" δεν ήταν απλά ένα εκλογικό ποσοστό στο οποίο έκτισε τη μετεκλογική της αλαζονεία η κυβέρνηση. Ήταν ένα πολιτικό κίνημα που ζητούσε όσα αισθάνθηκε ότι ξεκίνησε να ικανοποιεί ο Μητσοτάκης στην πρώτη τετραετία. Το πολιτικό αυτό κίνημα βρέθηκε ακέφαλο την επομένη της ψήφισης του ελάχιστου τεκμαιρόμενου εισοδήματος. Έκτοτε εξακολουθεί να ζητά εκπροσώπηση. Ο Τσίπρας αδυνατεί να το εκπροσωπήσει, πρωτίστως διότι στρεφόταν εναντίον του.

Εξίσου αδυνατεί να εκπροσωπήσει και το νεώτερο πολιτικό κίνημα των Τεμπών, όντας ο πολιτικός που πρώτος αποπειράθηκε τον "έλεγχο των αρμών της εξουσίας", δηλαδή κυρίως της Δικαιοσύνης.

Έτσι, ο Τσίπρας δεν εκπροσωπεί σήμερα τίποτε. Ούτε την "αριστερή" ανάγκη της κοινωνίας για Δικαιοσύνη, ούτε την "δεξιά" ανάγκη της κοινωνίας να συνεχίσουν όσα φαίνονταν να είχαν ξεκινήσει το 2019-23.

Εκτός δε από τα παραπάνω προβλήματα στρατηγικής, ο κ. Τσίπρας έχει και προβλήματα τακτικής.

Ο "εισοδισμός" Κασσελάκη στον ΣΥΡΙΖΑ ερμηνεύθηκε από τα αριστερά στελέχη που αργότερα ίδρυσαν τη Νέα Αριστερά ως (επιτυχής) απόπειρα του Τσίπρα να απαλλαγεί από αυτούς. Γιατί σήμερα αυτοί να στηρίξουν ένα κόμμα Τσίπρα;

Ο Τσίπρας προσπάθησε στη συνέχεια να απαλλαγεί από τον διάδοχό του. Τον Φεβρουάριο του 2024 απέτυχε. Τα κατάφερε τον Σεπτέμβριο, με λάθη του ίδιου του μη έχοντος εσωκομματική εμπειρία Κασσελάκη, καθώς και με άρση στήριξης στον τελευταίο από άλλα στελέχη. Η δεύτερη μετεκλογική διάσπαση με υπογραφή Τσίπρα, οδήγησε στην απώλεια κι άλλου σημαντικού ποσοτικώς και ποιοτικώς στελεχιακού δυναμικού. Θα στοιχηθούν σήμερα αυτοί οι άνθρωποι με τον Τσίπρα;

Τα εναπομείναντα στον ΣΥΡΙΖΑ στελέχη βλέπουν ένα κόμμα Τσίπρα με δυσθυμία. Οι περισσότεροι αρνούνται να τους "καπελώσει" ο απελθείς προ δύο ετών αρχηγός. Βλέπουν σε αρχηγικό ρόλο τους ίδιους, όχι τον Τσίπρα.

Ποιοι λοιπόν θα στελεχώσουν και θα υπερψηφίσουν ένα κόμμα Τσίπρα; Όχι πάντως οι απηυδισμένοι από μηχανορραφίες και διασπάσεις σύντροφοί του. Όχι από το ΠΑΣΟΚ, όπου ο "εισοδισμός" του Χ. Δούκα με φερόμενο απώτερο σκοπό την επαναφορά Τσίπρα απέτυχε, ενώ μάλιστα σε αντίθεση με τον Τσίπρα, το ΠΑΣΟΚ έχει απήχηση σε ψηφοφόρους Μητσοτάκη. Όχι από την Κωνσταντοπούλου, οι ψηφοφόροι της οποίας είναι ριζοσπαστικοποιημένοι απέναντι στον Τσίπρα και όχι δίπλα του.

Η προϊούσα πολιτική αδυναμία Τσίπρα σημαίνει ότι δεν θα χρησιμεύσει ούτε σε αυτόν που του προωθεί προθύμως τα σχέδια: Τη σημερινή κυβέρνηση, που αναζητεί σκιάχτρο για επαναπατρισμό ψηφοφόρων. 

Δεν απομένει τελικά κανένας χώρος που θα στήριζε σε πραγματικές συνθήκες και όχι σε ασκήσεις επί χάρτου ένα κόμμα Τσίπρα, πέρα από έναν στενό προσωποπαγή πυρήνα.

Η κοινωνική πλειοψηφία, που το 2023 έστειλε τη μεταπολιτευτική κυριαρχία της αριστεράς στα αρχεία της πολιτικής ιστορίας, δεν αποζητά αυτόν που έδιωξε. Ζητά ουσιωδώς λιγότερους φόρους. Παύση δίωξης της "μικρής" οικονομίας. Παραγωγική ανασυγκρότηση. Παιδεία. Ανάταξη πορείας στα εθνικά. Περισσότερο χρήμα στην οικονομία. Τύπο ανεξάρτητο. Δικαιοσύνη ανεξάρτητη, που να ξεχωρίζει το σωστό από το λάθος. Προάσπιση της εθνικής ταυτότητας. Ανάσχεση της λαθρομετανάστευσης. Λύση του δημογραφικού.

Μπορεί ο Τσίπρας να επαγγελθεί κάτι από αυτά; Την απάντηση τη γνωρίζουν όλοι.

*Δ.Ν., Δικηγόρος