Το σχίσμα Τραμπ - Μασκ με φόντο τον Προϋπολογισμό

Του Νικήτα Σίμου

Καθώς ο Λευκός Οίκος προσπαθεί να μετριάσει το επίπεδο της σύγκρουσης Τραμπ και Μασκ, που έχει γίνει viral στις κοινωνικές πλατφόρμες με αποτέλεσμα την πτώση των μετοχών της Tesla κατά 14,3%, η προσοχή πολλών έχει μετατοπιστεί στο έργο του Κογκρέσου.

Η κατάρρευση της σχέσης μεταξύ του προέδρου και του συμβούλου-χρηματοδότη του, στην πραγματικότητα, θα μπορούσε να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην κυβερνητική ατζέντα.

Ο Μασκ αναδημοσίευσε δηλώσεις, όπου πριν από μερικά χρόνια, ο πρόεδρος της Βουλής Μάικ Τζόνσον και ο ηγέτης της Γερουσίας Τζον Θουν είχαν καταφερθεί εναντίον της αύξησης του ομοσπονδιακού χρέους, την οποία τώρα ετοιμάζονται να υποστηρίξουν. Και προειδοποίησε ότι, αν περάσει το νομοσχέδιο, όχι μόνο θα ματαιωθούν οι προσπάθειες του DOGE να εξοικονομήσει χρήματα από περικοπές στη δημόσια διοίκηση, αλλά θα χρεοκοπήσει την Αμερική, καλώντας τους Ρεπουμπλικανούς νομοθέτες να μην το περάσουν.

Το ερώτημα που κυκλοφορεί στην Ουάσινγκτον είναι αν η πρόσκλησή του Μασκ θα γίνει αποδεκτή, ενισχύοντας ένα ρήγμα εντός του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, το οποίο θα έθετε σε κίνδυνο την επικύρωση του νομοσχεδίου στη Γερουσία.

Στη Βουλή των Αντιπροσώπων, το νομοσχέδιο έχει ήδη περάσει με πλειοψηφία μίας μόλις ψήφου, και καμία θετική ψήφο από τους Δημοκρατικούς.

Το οικονομικό διακύβευμα

Ανεξάρτητοι αναλυτές σημείωσαν ότι η ψήφιση του νόμου —εκτός από τις σημαντικές περικοπές στο Medicaid και τα προγράμματα επισιτιστικής βοήθειας— θα προσθέσει ένα πρόσθετο βάρος μεταξύ $2,4 - $5 τρισεκατομμυρίων στο εθνικό χρέος των ΗΠΑ, το οποίο ανέρχεται ήδη σε $36,2 τρισεκατομμύρια.

Για πρώτη φορά από τον Ιανουάριο, ο Ντόναλντ Τραμπ βασίζεται στο Κογκρέσο για να εφαρμόσει μέρος της ατζέντας του. Είναι η Γερουσία που πρέπει τώρα να εγκρίνει το λεγόμενο "One Big Beautiful Bill”, μετά το πράσινο φως από τη Βουλή των Αντιπροσώπων.

Πρόκειται για νόμο που στοχεύει στην επέκταση των μεγάλων φορολογικών περικοπών της πρώτης θητείας Τραμπ, καθώς και στην αύξηση των δημόσιων δαπανών για την άμυνα και την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης. Μεταξύ των περικοπών περιλαμβάνονται η υγειονομική περίθαλψη και τα προγράμματα για την κλιματική αλλαγή.

Σύμφωνα με την ανάλυση της ανεξάρτητης δεξαμενής σκέψης Committee for a Responsible Federal Budget, οι φορολογικές εκπτώσεις εκτιμώνται σε σχεδόν $5 τρισεκατομμύρια από φέτος έως το 2034. Οι αυξημένες δαπάνες για την άμυνα ανέρχονται σε $144 δισεκ., ενώ για την καταπολέμηση της μετανάστευσης ο αριθμός θα φτάσει τα $67 δισεκ.

Από την πλευρά των περικοπών δαπανών:

• $800 δισεκ. θα εξοικονομηθούν από την υγειονομική περίθαλψη,

• $200 δισεκ. από την κατάργηση των προγραμμάτων Μπάιντεν για το κλίμα,

• $350 δισεκ. από την εκπαίδευση και τις εκπτώσεις χρέους των φοιτητών.

Λαμβάνοντας υπόψη και άλλες δευτερεύουσες περικοπές (σε γεωργία, μεταφορές κ.ά.), η διαφορά μεταξύ εσόδων και δαπανών υπολογίζεται σε έλλειμμα $2,5 τρισεκ. σε βάθος δεκαετίας, το οποίο, με πρόσθετους τόκους, θα φτάσει τα $3,1 τρισεκ.

Δημοσιονομικές προοπτικές και κίνδυνοι

Η πορεία του αμερικανικού δημοσίου χρέους –που ήδη τροφοδοτείται από ένα ετήσιο έλλειμμα υπερδιπλάσιο αυτού της Ευρώπης– φαίνεται να μην συγκρατείται.

Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, το λεγόμενο "ομοσπονδιακό χρέος το οποίο κατέχεται από το κοινό" θα υπερβεί το εθνικό εισόδημα μέχρι το 2026 και θα φτάσει το 117% του ΑΕΠ μέσα σε δέκα χρόνια. Αν όμως εγκριθεί το "One Big Beautiful Bill”, η σχέση χρέους/ΑΕΠ ενδέχεται να διαμορφωθεί στο 125%-130% έως το 2034, εάν τα μέτρα γίνουν μόνιμα.

Κάποιοι αναλυτές προειδοποιούν ότι, με αυτόν τον ρυθμό, ο λόγος χρέους/ΑΕΠ θα μπορούσε να φτάσει στο 180% μέχρι τα μέσα του αιώνα, ένα σενάριο που μοιάζει δυστοπικό αν το συγκρίνει κανείς με την προοπτική μηδενικού χρέους που είχε παρουσιάσει ο Μπιλ Κλίντον το 2000, για το 2013.

MAGA εναντίον Silicon Valley

Ενώ ο Μασκ εξετάζει τη δημιουργία ενός τρίτου μετριοπαθούς κόμματος, η βάση MAGA —ο σκληρός πυρήνας της υποστήριξης στον Τραμπ— χαιρέτησε την αποχώρησή του από την κυβέρνηση, θεωρώντας τον εκπρόσωπο ενός τεχνο-καπιταλισμού που δεν εμπιστεύτηκαν ποτέ.

Η σύγκρουση Τραμπ - Μασκ τροφοδοτήθηκε και από τις περικοπές επιδοτήσεων στη Tesla, μέσω του νέου προϋπολογισμού. "Ο Τραμπ είναι ήρωας, ο Έλον Μασκ δεν είναι", δήλωσε ο πρώην σύμβουλος του Τραμπ και γκουρού του MAGA, Στιβ Μπάνον, μετά το επεισόδιο Μασκ - Τραμπ. Πρόσθεσε επίσης: "Θα πρέπει να αρχίσει επίσημη έρευνα για το μεταναστευτικό καθεστώς του, επειδή πιστεύω ακράδαντα ότι είναι παράνομος μετανάστης και ότι πρέπει να απελαθεί αμέσως από τη χώρα".

Ο εμφύλιος πόλεμος μεταξύ παλαιών και νέων τραμπιστών εμπλουτίζεται με δηλώσεις και συνωμοσίες, εδραιώνοντας την αίσθηση πως η δύναμη που κρατούσε ενωμένες τις δύο πλευρές του κόμματος έχει πλέον εξασθενήσει.

Κατά πολλούς παρατηρητές, διαφαίνονται ρωγμές μεταξύ τεχνο-λαϊκιστών και αντι-μεταναστευτικών εθνικιστών. Και παρά τις καθησυχαστικές δηλώσεις του Λευκού Οίκου, δεν είναι βέβαιο ότι η διαμάχη αυτή πρόκειται να τελειώσει. Στην πραγματικότητα, μπορεί να είναι μόνο η αρχή. Όπως σχολίασε ο ακροδεξιός venture capitalist Μάικ Σολάν στο Χ, "και έτσι, όπως είχε προβλεφθεί, αρχίζει το μεγάλο σχίσμα μεταξύ της τεχνολογικής δεξιάς και της λαϊκιστικής δεξιάς του 2025".

Το φορολογικό νομοσχέδιο Τραμπ αναμένεται να δοκιμάσει την ιδιαιτερότητα της αμερικανικής οικονομίας και να απαιτήσει ακόμη περισσότερα εξωτερικά κεφάλαια για να στηρίξει το χρέος των ΗΠΑ και το δολάριο — σε μια περίοδο όπου η εμπιστοσύνη των επενδυτών στον Λευκό Οίκο είναι εύθραυστη.

Παράλληλα, ίσως δημιουργείται και ένα δυσμενές κλίμα για την υποστήριξη των τεχνολογικών κολοσσών —συμπεριλαμβανομένων των εταιρειών του Μασκ— προσθέτοντας αυξημένη αβεβαιότητα στο συνολικό κλίμα της αμερικανικής οικονομίας.

* Ο Νικήτας Σίμος είναι Οικονομολόγος, Γεωπολιτικός Αναλυτής