Η ανάγκη φορολόγησης της ψηφιακής οικονομίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Της Μάρθας Παπασωτηρίου

Η ταχεία ανάπτυξη της ψηφιακής οικονομίας έχει προκαλέσει σημαντικές ανατροπές στα παραδοσιακά φορολογικά πλαίσια, τα οποία στηρίζονται κατά κύριο λόγο στη φυσική παρουσία επιχειρήσεων. Πολλές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα της παροχής ψηφιακών υπηρεσιών αποκομίζουν σημαντικά διασυνοριακά έσοδα, καταβάλλοντας, ωστόσο, αναλογικά χαμηλούς φόρους. Το γεγονός αυτό εγείρει εύλογες ανησυχίες σχετικά με τη φορολογική δικαιοσύνη, καθώς και με την απώλεια πολύτιμων δημοσίων εσόδων.

Η αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης τέθηκε ως προτεραιότητα πολιτικής για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 2018, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την καθιέρωση ενός Φόρου Ψηφιακών Υπηρεσιών (Digital Services Tax - DST), ο οποίος προβλέπει την επιβολή τέλους 3% σε συγκεκριμένα έσοδα από ψηφιακές υπηρεσίες. Ωστόσο, οι διεθνείς διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο του ΟΟΣΑ και του Πυλώνα 1 καθυστέρησαν την υιοθέτηση μιας κοινής ευρωπαϊκής λύσης, αφήνοντας την ΕΕ χωρίς ενιαία στρατηγική στον τομέα της φορολόγησης της ψηφιακής οικονομίας.

Από τότε, οι δημοσιονομικές ανάγκες της Ένωσης έχουν αυξηθεί εξαιτίας διαδοχικών παγκόσμιων κρίσεων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η εφαρμογή ενός DST με συντελεστή 5% θα μπορούσε να αποφέρει έως και 37,5 δισ. ευρώ το 2026, ποσό που αντιστοιχεί σχεδόν στο 19% του προϋπολογισμού της ΕΕ για το 2025. Αυτά τα δεδομένα καταδεικνύουν την ισχυρή δυναμική του DST ως εργαλείου ενίσχυσης των εσόδων σε περίοδο έντονης οικονομικής πίεσης.

Τι είναι ο Φόρος Ψηφιακών Υπηρεσιών (DST);

Ο Φόρος Ψηφιακών Υπηρεσιών είναι ένας φόρος που επιβάλλεται στα συνολικά έσοδα μιας πολυεθνικής επιχείρησης από συγκεκριμένες ψηφιακές υπηρεσίες που προσφέρει σε χρήστες εντός μιας χώρας. Συνήθως εφαρμόζεται ως ποσοστιαίο τέλος επί του κύκλου εργασιών που προέρχεται από δραστηριότητες όπως:
-Ψηφιακές διαφημίσεις
-Παροχή περιεχομένου
-Λειτουργία διαδικτυακών πλατφορμών
-Πώληση δεδομένων χρηστών

Η φορολογική υποχρέωση τίθεται σε εφαρμογή μόνον εφόσον πληρούνται συγκεκριμένα κατώτατα όρια εσόδων, τόσο σε εθνικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η ευρωπαϊκή πραγματικότητα

Αρκετά κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν ήδη προχωρήσει στην εφαρμογή ή πρόταση αντίστοιχων φόρων, με σκοπό να διασφαλίσουν ότι οι μεγάλες ψηφιακές επιχειρήσεις φορολογούνται ανάλογα με την οικονομική τους δραστηριότητα στην εκάστοτε χώρα. Οι φόροι αυτοί εστιάζουν κυρίως σε εταιρείες που υπερβαίνουν συγκεκριμένα έσοδα και δραστηριοποιούνται στους τομείς της διαδικτυακής διαφήμισης, των ψηφιακών διαμεσολαβήσεων και της εκμετάλλευσης δεδομένων χρηστών.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Ιταλία, η οποία έχει ενισχύσει το δικό της DST για να αυξήσει τα φορολογικά της έσοδα, στοχεύοντας εταιρείες όπως η Meta, η Google και η Amazon.

Η ελληνική θέση

Η Ελλάδα, μέχρι στιγμής, δεν έχει υιοθετήσει Φόρο Ψηφιακών Υπηρεσιών. Ωστόσο, σε ένα περιβάλλον εντεινόμενης ανάγκης για νέα δημοσιονομικά έσοδα, η εφαρμογή ενός DST θα μπορούσε να αποτελέσει μια ρεαλιστική βραχυπρόθεσμη λύση. Αυτό ήταν και το συμπέρασμα από την πρόσφατη επίσκεψη του Ολλανδού Επιτρόπου που επισκέφθηκε το Υπουργείο Οικονομικών και συνομίλησε με τον Έλληνα Υπουργό, καθώς, στο πεδίο της φορολογικής δικαιοσύνης, ανταλλάχθηκαν απόψεις για την υλοποίηση των Πυλώνων 1 και 2 της παγκόσμιας φορολογικής συμφωνίας του ΟΟΣΑ που αφορούν τη δίκαιη φορολόγηση των πολυεθνικών, στους οποίους περιλαμβάνεται και ο Φόρος Ψηφιακών Υπηρεσιών. 

Κατωτέρω παρατίθεται ένας πίνακας με τις χώρες που έχουν θεσπίσει ψηφιακό φόρο υπηρεσιών:

Η υιοθέτηση ενός ενιαίου ευρωπαϊκού DST θα μπορούσε να ενισχύσει τη φορολογική αυτονομία της ΕΕ και να διασφαλίσει ότι οι μεγάλες ψηφιακές επιχειρήσεις θα πληρώνουν το δίκαιο μερίδιό τους, χωρίς να προκαλούνται στρεβλώσεις στην εσωτερική αγορά.

Η Μάρθα Παπασωτηρίου είναι Partner - Head of Tax, Lawyer στην Andersen Tax Greece.