Η "Μέθοδος του Σωκράτη" στη διακυβέρνηση της χώρας

Του Θοδωρή Γιάνναρου

Αλήθεια, πότε ένας Έλληνας πολιτικός του ανωτάτου επιπέδου, π.χ. ένας πρωθυπουργός όπως ο δικός μας - ο σημερινός - επέτρεψε σε κάποιον υπουργό, βουλευτή του κόμματος του, στέλεχος της παράταξης ή κάποιον ελεγχόμενο από το κράτος, να αμφισβητήσει την πολιτική του και μάλιστα πάνω σε δημόσια συζήτηση; Μάλλον ποτέ και όσοι το διανοήθηκαν, απλά τέθηκαν εκτός κόμματος, ή ακόμα και υποβιβάστηκαν ή στην χειρότερη περίπτωση, έχασαν τη δουλειά τους αν ήταν απλοί δημόσιοι λειτουργοί! Υποθέτω, πως κανένας δεν θα βρεθεί που θα έχει και θα υποστηρίξει κάποια διαφορετική άποψη.

Η Μέθοδος του Σωκράτη, γνωστή και ως "Μέθοδος Ελέγχου” ή "Σωκρατικός Διάλογος”, είναι μια μορφή ομαδικού ή και δημόσιου διαλόγου και επιχειρημάτων μεταξύ ανθρώπων, που βασίζεται σε ερωτήσεις και απαντήσεις, ώστε να καταστεί εφικτό, να δοθεί το ερέθισμα για κριτική σκέψη,  να προσποριστούν οι συμμετέχοντες απόψεις και υποθέσεις με την μέθοδο της εκμαίευσης. Πρόκειται για μια διαλεκτική μέθοδο, που περιλαμβάνει συζήτηση κατά τη διάρκεια της οποίας αμφισβητείται η υπεράσπιση μιας άποψης, καθώς κάποιος εκ των συμμετεχόντων θα μπορούσε να αντικρούσει κάποιον άλλον και συνεπώς να αποδυναμώσει την άποψη του.

Όλοι μας κάποια στιγμή έχουμε διαφωνήσει με φίλους, συνεργάτες ή ακόμα και με κάποιο πολιτικό ον. Τις πιο πολλές φορές, ανάβουν τα αίματα και λέγονται πράγματα σκληρά και ίσως περιττά. Το μόνο σίγουρο είναι, πως όλα αυτά που συνέβησαν κατά τη διάρκεια μιας έντονης διαφωνίας, θα μπορούσαν ενδεχομένως να είχαν αποφευχθεί. Αντί  λοιπόν να πετάγονται επιχειρήματα στα μούτρα του συνομιλητή, με σκοπό να αναγκαστεί να καταλάβει αυτά που του λένε, τι θα λέγατε να γίνονταν προσπάθεια να χρησιμοποιηθεί η "Μέθοδος του Σωκράτη”;  Τι θα λέγατε αν ήσασταν πολιτικός, αντί να χρησιμοποιείτε ξύλινο λόγο που δεν επιδέχεται αμφισβήτησης… αντί να κουνάτε συνεχώς το δάκτυλο μπροστά στα πρόσωπα των συνομιλητών σας, να δοκιμάζατε την αλάνθαστη  "Σωκρατική Μέθοδο”;

Κάπου δύο χιλιάδες χρόνια πίσω, ο ανεπανάληπτος αρχαίος φιλόσοφος Σωκράτης, συνήθιζε να περπατά παρέα με μαθητές, έχοντας εφεύρει μια απλή μέθοδο να προσεγγίζει την αλήθεια, κάτι που όλοι σε εκείνη την εποχή θαύμαζαν σε αυτόν  -ακόμα και οι φιλόσοφοι αντίπαλοί του. Συνήθιζε να ρωτά, μέχρις ότου ο συνομιλητής του να πέσει σε αντιφάσεις σε σχέση με αυτά που υποστήριζε στην αρχή, και τελικά να αποδειχθεί λανθασμένη η αρχική του άποψη. Η Μέθοδος του Σωκράτη δεν είναι τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο από ερωτήσεις που οδηγούν τους άλλους να αντιληφθούν,  πως η αρχική τους άποψη είναι λάθος. Είναι βέβαιο, πως η χρήση αυτής της εξαιρετικής μεθόδου βοηθά κάποιον να ωθήσει τους συνομιλητές του να καταλάβουν την άποψη του χωρίς να υπάρξει σύγκρουση… Πρόκειται για ένα εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προσεγγίσει μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων σε μια συζήτηση, και στη δημόσια αυτή συζήτηση θα χρησιμοποιηθούν ανακριτικές ερωτήσεις με σκοπό την είσοδο στο επίκεντρο του θέματος. Αυτή η μέθοδος κάλλιστα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από μια μεγάλη ομάδα πολιτών απέναντι σε έναν πολιτικό, που είναι διατεθειμένος να εμπλακεί σε μια ανοικτή συζήτηση, πχ σε ένα αμφιθέατρο.

Για παράδειγμα, η κυβέρνηση σε όλους τους τόνους διαφημίζει, ότι σύμφωνα με την Agenda 2030, η Ελλάδα δημιουργεί τον στρατό, την αεροπορία και το ναυτικό του μέλλοντος! Είναι όμως έτσι, ή μήπως υπάρχουν προβλήματα, που αν γίνουν κατανοητά, ίσως και να γίνει εφικτή η δημιουργία αποτελεσματικών ως προς την αποτροπή ελληνικών ενόπλων δυνάμεων!

Κανένας δεν μπορεί ν’ αμφισβητήσει, πως στην έως τώρα διακυβέρνηση Μητσοτάκη, έχουν γίνει εξαιρετικά βήματα ως προς την αμυντική θωράκιση της χώρας, αλλά ακόμα βρισκόμαστε μακριά από την επίτευξη μιας καθ’ όλα αποτρεπτικής αμυντικής επάρκειας της Ελλάδος!

Αν συζητούσαμε σε έναν ελεύθερο και ειλικρινή διάλογο με τον πρωθυπουργό της Ελλάδος, χρησιμοποιώντας την "Μέθοδο του Σωκράτη”, πιθανότατα κάτι καλό θα προέκυπτε ως προς τις ελλείψεις της Agenda 2030… 

Ας πάρουμε λοιπόν το ένστολο προσωπικό των ενόπλων μας δυνάμεων και ας εντοπίσουμε πιθανά προβλήματα, που μας απομακρύνουν από την επιτυχία του κομβικού αυτού εγχειρήματος! Ποιο είναι λοιπόν το μεγάλο πρόβλημα που αγνοεί η Agenda 2030;

Αυτό ο εξαιρετικά φιλόδοξος σχεδιασμός για την αναδιοργάνωση των Ενόπλων Δυνάμεων, έχει δυστυχώς μια πλευρά, με την οποία ελάχιστοι ουσιαστικά έχουν καταπιαστεί. Αυτή του έμψυχου υλικού των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων.

Αν κάποιος δει το θέμα αυτό από κοντά, θα ανακαλύψει, πως ο αριθμός των νέων που εμφανίζονται για επαγγελματική καριέρα στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, ολοένα και μειώνεται και οι παραιτήσεις των μονίμων στελεχών, αξιωματικών και υπαξιωματικών, ολοένα και αυξάνονται, γίνεται πλέον αυταπόδεικτο ότι το έμψυχο δυναμικό αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα, που με την πάροδο του χρόνου θα γίνουν σοβαρότερα, αλλά παρ’ όλα αυτά, το πρόβλημα αυτό, για το υπουργείο άμυνας, θεωρείται ως μη υφιστάμενο και αντιμετωπίζεται… ανάλογα!

Στην Ελλάδα οι μισθοί των στελεχών των ενόπλων δυνάμεων,  ακόμη και μετά τις τελευταίας αναπροσαρμογές είναι πολύ χαμηλότεροι από ότι στην Τουρκία και ακόμη και από ότι στις χώρες της αραβικής χερσονήσου. 

Μέχρι το έτος 2030 θα έχουμε από τον θεσμό στρατιωτών μακράς θητείας λιγότερο κατά τουλάχιστον 10.000 άνδρες ως ευδοκίμως τερματίσαντες τη θητεία τους και μαζί με αποστρατείες και παραιτήσεις, ο αριθμός θα φθάσει τις 20-25.000, κάτι που σημαίνει σημαντική συρρίκνωση!

Στην Σχολή Ευελπίδων το 2014 εισέρχονταν 300 και υπήρχαν και 300 επιλαχόντες. Το 2024 εισήλθαν μόνο 77, παραιτήθηκαν 30 και δεν υπήρξαν επιλαχόντες παρά την υπερβολική πτώση των μορίων! Για πρώτη φορά η Σχολή Ικάρων έχει πολλές κενές θέσεις, χωρίς να έχει καν γνωστοποιηθεί ο αριθμός των παραιτήσεων.

Και ένα τελευταίο σχόλιο: οι παραιτήσεις-αποστρατείες τον τελευταίο χρόνο είναι περίπου 1500, συνολικά. Κατά τα άλλα και σύμφωνα με την περίφημη Agenda 2030– η Ελλάδα δημιουργεί ένα στρατό, "φόβητρο” για το μέλλον!

Σε μια συζήτηση με τον αξιότιμο κ. Πρωθυπουργό με τη "Μέθοδο του Σωκράτη”, που θα άπτονταν αυτών των θεμάτων, σε ερωτήσεις απλών πολιτών, θα απαντούσε με στερεότυπα του τύπου…

"φταίνε τα μνημόνια που μας έφεραν πίσω, αυτά που επέβαλαν σε όλες τις στρατιωτικές υποδομές της χώρας την πλήρη εξαθλίωση…”

… αλλά θα ακούγαμε και πολλά βαρύγδουπα "ΘΑ”… χωρίς αντίκρισμα! 

* Ο κ. Θοδωρής Γιάνναρος είναι μοριακός βιολόγος - γενετιστής