Μια ανίερη ανθρωποθυσία: Η "διαχείριση" των μετρίων υφισταμένων από ανεπαρκείς μάνατζερ

Του Γιώργου Ι. Κωστούλα

Εισαγωγικά
Το τελευταίο που θα ήθελε ένας εργαζόμενος να ακούσει, είναι, τον προϊστάμενό του να λέει: "Τι να κάνω; Αυτούς έχω, μ’ αυτούς δουλεύω...". H αποθέωση της απαξίωσης, της περιφρόνησης. Το συνηθίζουν, δυστυχώς, αυτό πολλοί μάνατζερ, ως στιγμιαία, εύκολη αποφυγή ευθυνών.

Κεντρικό σημείο των θέσεων που αναπτύσσονται παρακάτω είναι η επισήμανση ότι: η Αποδοχή, την οποία τόσο διακαώς (και δικαίως) αποζητούν οι προϊστάμενοι από τους υφισταμένους τους, απουσιάζει πεισμόνως, ως ζητούμενο, ως ανάγκη, και των υφισταμένων εκ μέρους των προϊσταμένων τους.

Αντίθετα, οι τελευταίοι αρέσκονται, στις σχέσεις τους με τούς υφισταμένους τους, να χρησιμοποιούν, λέξεις όπως, ενθάρρυνση, υποστήριξη, εμψύχωση και βεβαίως παρακίνηση και υποκίνηση, αντί για τη λέξη Αποδοχή την οποία κρατούν, ως προνόμιο, για τον εαυτό τους.

Όμως, όλες αυτές οι λέξεις και ειδικότερα οι λέξεις-έννοιες, παρακίνηση και υποκίνηση, ως εξόχως χειραγωγικής εντάσεως σημαντικές, έχουν υποβαθμιστεί, εκ μέρους των εργαζομένων, λόγω του χρηστικού περιεχομένου που τούς προσδίδει η εργαλειακού χαρακτήρα χρησιμοποίησή τους από τους μάνατζερ.

Αποτέλεσμα, η φόρτισή τους με βαρύ, αρνητικό περιεχόμενο. Η αποδοχή ως έννοια, αντίθετα, με τα θετικά, ευγενή, ηθικά και ανταποδοτικά συναισθήματα, στα οποία παραπέμπει - θαυμασμό, εμπιστοσύνη, προσδοκία, αξιοπιστία - , ανοίγει δρόμους αμοιβαίας εμπιστοσύνης υψηλής ανταποκριτικής αξίας. Αυτά, για να καταλήξω στο ότι: μία υψηλή αλληλοαποδοχή στις σχέσεις προϊσταμένου-υφισταμένων, είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να συμβεί στη ζωή μιας ομάδας.

Η απόσταση που χωρίζει την (σεμιναριακής μορφής) Υποκίνηση από την (καθημερινά, πρακτικά δοκιμαζόμενη) Αποδοχή είναι η ίδια που χωρίζει την χειραγώγηση από την χειραφέτηση. Σημείο ισορροπίας, εν προκειμένω, η ασφαλής, θετική επίγνωση εκ μέρους των προϊσταμένων ότι: "O καλύτερος τρόπος για να διατηρήσουν τη δύναμη (εξουσία) που κατέχουν είναι να τη χαρίζουν".

Αυτά, ως εισαγωγή στο σημερινό τρίτο κείμενό μου με θέμα την πάντοτε επίκαιρη Αξιολόγηση (κυρίως των δημοσίων υπαλλήλων). Έχουν προηγηθεί τα κείμενά μου: Satisfactory underperformance: Δυο λέξεις-ακτινογραφία της δημοσιοϋπαλληλικής αξιολόγησης (28/03) και, Η "συμπαθής τάξη των συμπαθών” και η σεβαστή "τάξη" των μετρίων (25/04).

Οι Μέτριοι και οι Συμπαθείς

Ο λόγος σήμερα για το πολυπληθέστερο τμήμα κάθε ιεραρχίας, τους Μετρίους: Υγιέστατο, χρησιμότατο, ουσιαστικά ένα ορυχείο για την εκ των έσω ανάπτυξη και τον εμπλουτισμό των ανθρώπινων πόρων ενός οργανισμού. Αν βεβαίως εργοδότες και μάνατζερ ασχοληθούν και δεν αδιαφορήσουν, όπως συχνά συμβαίνει, γι’ αυτό.

Μια συνομοταξία, οι μέτριοι, οι οποίοι δεν έχουν, βεβαίως, καμία σχέση με τους συμπαθείς, μια μειοψηφία χωρίς προσόντα, χωρίς γνώσεις, χωρίς ταλέντο, χωρίς γνώμη, με μηδενική χρησιμότητα, οι οποίοι καταφέρνουν και επιζούν μέσα από την κολακεία, την επιδίωξη της γενικής συμπάθειας, την αποσιώπηση της αλήθειας και φυσικά με την προσφορά, προς πάσα κατεύθυνση και κυρίως προς τα επάνω, εύκολων και ταπεινωτικών υπηρεσιών, όπως εκδουλεύσεις, ξεσκονίσματα, χειροφιλήματα και …μεταφορά λαχανικών, όπως εύστοχα αναφέρει και ο Ε. Λεμπέσης στις μνημειώδεις μελέτες του (βλ..και το "Η τεράστια κοινωνική σημασία των βλακών εν τω συγχρόνω βίω”- Έξοχο κείμενο.

Μια παγίδα

Όλοι οι μάνατζερ μπορούν με ευκολία να διακρίνουν και να βαθμολογήσουν τους συνεργάτες τους εκείνους που ξεχωρίζουν, είτε στα υψηλά, είτε στα χαμηλά όρια της επάρκειας και της απόδοσης. Τι γίνεται όμως με την πληθώρα των συνεργατών που συνωστίζονται στο μεσαίο διάστρωμα, τους καλούμενους μέτριους;

Εδώ ξεχωρίζει ο καλός μάνατζερ, που θα θελήσει ν’ ασχοληθεί με τους συνεργάτες του αυτής της κατηγορίας και θα προσπαθήσει να τους διαφοροποιήσει, έστω και κατά λίγο, τον έναν από τον άλλον, ανασύροντάς τους έτσι από την ισοπεδωτική ομοιομορφία της μετριότητας τόσο της βαθμολογικής, όσο και της μισθολογικής. Είναι γνωστό, ότι η απογοήτευση εντείνει, όπου τη βρει, την κόπωση, ιδιαίτερα την ψυχολογική.

Αν αυτοί οι συνεργάτες εγκαταλειφθούν στην αφάνεια, θα απαξιώνονται, από χρόνο σε χρόνο όλο και περισσότερο, μέχρι την τελική και ολοκληρωτική αχρήστευσή τους.

Κάθε ασφαλής αποτίμηση ανθρώπων χρειάζεται χρόνο. Πολύ περισσότερο στην περίπτωσή μας.

Κι αυτό, όχι γιατί ο μάνατζερ δεν μπορεί σε σύντομο διάστημα να βγάλει τα συμπεράσματά του.

Αλλά γιατί ο χρόνος, η πίστωση χρόνου, είναι δικαίωμα του κάθε εργαζόμενου. Ο μάνατζερ οφείλει να εξασφαλίσει για όλους τους συνεργάτες του το κατάλληλο περιβάλλον και να τους προσφέρει τις ευκαιρίες για να δείξουν τις δυνατότητές τους. "Κάποιος που σκαρφάλωσε έναν τοίχο, είχε έναν τοίχο να σκαρφαλώσει...”. 

Η πιθανότητα να αναζωογονήσει έναν σημαντικό αριθμό απ’ αυτούς είναι μεγάλη. Και το κέρδος φυσικά πολύ υψηλό, κι από την καλή (για τον εργαζόμενο) κι από την ανάποδη (για την εταιρεία). Το βαρύτερο αμάρτημα που ένας μάνατζερ μπορεί να διαπράξει εις βάρος των συνεργατών του είναι να αδιαφορήσει γι’ αυτούς.

Επάρκεια και Εξελιξιμότητα

Η επαγγελματική επάρκεια, η τρέχουσα δηλαδή ικανότητα ενός εργαζόμενου να κάνει σωστά τη δουλειά του, από το ένα μέρος και οι μελλοντικές δυνατότητές του, η εξελιξιμότητά του, δηλαδή, από το άλλο, είναι οι δύο ουσιαστικότερες παράμετροι μέσω των οποίων μπορεί να μετρηθεί η σημαντικότητα ενός συνεργάτη μας. Χοντρικά: Άλλο είναι να κάνουν τα "πράγματα σωστά” και άλλο να κάνουν τα "σωστά πράγματα ”.

Συνήθως οι μάνατζερ, ευχαριστημένοι, αν όχι βολεμένοι, από την τρέχουσα (βραχυπρόθεσμη) απόδοση των συνεργατών τους δεν ασχολούνται καθόλου με την (μακροπρόθεσμη) εξελιξιμότητά τους. Έτσι, βασίζονται μόνο σε ορισμένους συνεργάτες τους, στους οποίους στηρίζουν την κατά κανόνα βραχυπρόθεσμη σκόπευση των αποτελεσμάτων τους, τα λεγόμενα αστέρια κάθε εργασιακού περιβάλλοντος. Κάτι που συμβαίνει και στις μαθητικές αίθουσες, όπου ο δάσκαλος ασχολείται και δουλεύει με τους ούτω καλούμενους καλούς μαθητές.

Εν ονόματι, λοιπόν, αυτής της βραχυπρόθεσμης, ευκαιριακής θεώρησης συντελείται μια μεγάλη ανθρωποθυσία. Μέγιστη μορφή ανηθικότητας, προϊόν ανίερης συμμαχίας μεταξύ των πολιτικών (αναφορικά με τον δημόσιο τομέα), και των μάνατζερ.

Με άλλα λόγια, η εξελιξιμότητα των συνεργατών παραβλέπεται, ελαφρά τη καρδία, για χάρη της (υποτιθέμενης) αποτελεσματικότητας του συστήματος, το οποίο "πολύ θα βολευόταν αν μπορούσε να έβαζε τους χοντρούς να ψαρεύουν, τους αδύνατους να κυνηγούν κ.λπ.” . Σε ερασιτεχνική εφαρμογή δηλαδή της (κυνικής) άποψης του Τurgot ότι: "Η ανισότητα είναι απαραίτητη ώστε να εξασφαλισθεί ο καταμερισμός της εργασίας...”.

*O κ. Κωστούλας είναι τέως γενικός διευθυντής εταιρειών του ευρύτερου χρηματοπιστωτικού

gcostoulas@gmail.com