Huawei και τεχνολογική πρόοδος: Η δύση της Δύσης;

Του Γεωργίου Ι. Μάτσου*

Ήταν το 2019 όταν η πρώτη διοίκηση Τραμπ επέβαλε κυρώσεις στην κινεζική τεχνολογική εταιρία Huawei κατά της πρόσβασής της στην αμερικανική τεχνολογική αγορά, αλλά και παρεμποδίζοντας τη χρήση της ανώτερης τεχνολογίας κινητής συνδεσιμότητας 5G της Huawei. Το χτύπημα ήταν ισχυρό, όμως η εταιρία δεν κλονίστηκε. Μειώθηκαν προσωρινά οι πωλήσεις της και η κερδοφορία της, αλλά βασίστηκε στον εαυτό της για να αναπτύξει όσα τεχνολογικά αγαθά της είχαν απαγορεύσει οι Αμερικανοί: Η κινεζική εταιρία δαπανά το 20,8% των εσόδων της σε έρευνα και ανάπτυξη!

Το τελικό αποτέλεσμα ήταν μάλλον το αντίστροφο από αυτό που επεδίωκαν οι ΗΠΑ. Στα κινητά τηλέφωνα η Huawei κατόρθωσε να ξεπεράσει την απαγόρευση πρόσβασης σε αμερικανική τεχνολογία σχετικά γρήγορα. Κυρίως όμως, η Huawei ανταγωνίζεται πια ευθέως τις αμερικανικές εταιρίες – και μάλιστα την πιο προοδευμένη αυτών, Nvidia – ακόμη και στο σημαντικότερο πεδίο τεχνολογικής αιχμής: Την τεχνητή νοημοσύνη.

Ο ίδιος ο CEO της Nvidia Jensen Huang, (ταϊβανέζικης καταγωγής), ίσως ο δημοφιλέστερος σήμερα CEO τεχνολογικής εταιρίας, παραδέχθηκε προσφυώς και χωρίς ίχνος κομπλεξισμού ότι η Huawei είναι "μία από τις πιο εξαίρετες τεχνολογικές εταιρείες στον κόσμο" και ότι η κινεζική τεχνολογία είναι εν γένει "πολύ κοντά" σε αυτή των ΗΠΑ.

Τα πράγματα όμως φαίνεται ότι ίσως είναι ακόμη σοβαρότερα από ό,τι παραδέχθηκε ο Jensen Huang.

Ήδη σε χθεσινό τους δημοσίευμα με τίτλο "US warns against using Huawei chips ‘anywhere in the world" οι Financial Times αναφέρουν ότι οι ΗΠΑ προειδοποιούν άπαντες να μην χρησιμοποιούν τα τσιπάκια τεχνητής νοημοσύνης της Huawei, διότι αυτά ενδέχεται να παραβιάζουν εξαγωγικές απαγορεύσεις των ΗΠΑ σχετικά με τα δικά τους προϊόντα. Τούτο υπονοεί την τεχνολογία της Huawei ως "κλεμμένη" από τις ΗΠΑ. Η προειδοποίηση αφορά μάλιστα ποινικές κυρώσεις ("criminal penalties"), με κατήγορο το αμερικανικό Δημόσιο, κάτι που δεν μπορεί εύκολα να παραβλεφθεί από κανέναν.

Δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία για να αξιολογηθεί η αμερικανική προειδοποίηση στη νομική της ουσία, στο αν εάν και κατά πόσο δηλαδή οι ΗΠΑ έχουν δίκιο να κατηγορούν τη Huawei εμμέσως πλην σαφώς για κλοπή αμερικανικής τεχνολογίας. Αν η απάντηση είναι καταφατική, ίσως είναι πια αργά για τις ΗΠΑ για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα με κατασταλτικά μέτρα μόνον. Αν όμως η απάντηση είναι αρνητική και οι ΗΠΑ δεν έχουν δίκιο, η μεγάλη είδηση θα ήταν ότι οι ΗΠΑ αδυνατούν πλέον να ανταγωνιστούν την Κίνα σε τεχνολογικά πεδία στα οποία έως πρόσφατα υπερτερούσαν συντριπτικά. Σε κάθε περίπτωση είναι παράδοξο, η Huawei να κατηγορείται το 2025 για παραβίαση εξαγωγικών περιορισμών των ΗΠΑ, όταν η πρόσβαση στην αμερικανική τεχνολογία τής έχει απαγορευτεί από το 2019.

Είτε έτσι είτε αλλιώς, η ουσία δεν αλλάζει: Η Huawei είναι πλέον τόσο επίφοβος ανταγωνιστής των αμερικανικών εταιριών, που οι ΗΠΑ αναγκάζονται να απειλούν (δικαίως ή αδίκως) με ποινικές κυρώσεις όποιον αγοράζει τα προϊόντα της. Ιδίως μάλιστα όταν η συνέχεια του ρεπορτάζ των Financial Times αναφέρει ότι τα τσιπάκια της Huawei μεμονωμένα μεν το καθένα υστερούν σε απόδοση σε σχέση με αυτά της Nvidia, αν όμως μετρηθεί η απόδοσή τους σε clusters (συστάδες), τότε η απόδοση των τσιπ της Huawei φέρεται να υπερτερεί.

Πού οφείλεται όμως η κινεζική άνοδος; Στις απαρχές της ξέφρενης ανόδου της, η όχι αβάσιμη θεωρία ότι η Κίνα απλά αντιγράφει (ή και κλέβει) τη δυτική τεχνολογία εξηγούσε πολλά. Ήδη όμως η περίπτωση της Huawei δείχνει ότι δεν είναι μόνον αυτό: Ακόμη κι αν ευσταθούν οι αμερικανικές αιτιάσεις, δεν ξεπερνάς τον τεχνολογικό ηγέτη κλέβοντάς του μόνον την τεχνολογία του. Κάτι παραπάνω από αυτόν έχεις κάνει για να τον ξεπεράσεις.

Μήπως το θέμα είναι πολιτισμικό και η Δύση απλώς δεν μπορεί να παρακολουθήσει την ασιατική επέλαση; Ο ίδιος ο Jensen Huang της Nvidia, στην οποία βασίζεται κάθε πρόσφατη τεχνολογική πρόοδος, ζούσε μέχρι τα πέντε του χρόνια στην Ταϊβάν, που πολιτισμικά είναι Κίνα. Μέχρι τα δέκα του χρόνια που μετανάστευσε στις ΗΠΑ, έζησε στην Ταϊλάνδη. Πάρα πολλοί διακεκριμένοι επιστήμονες στις ΗΠΑ είναι πλέον ασιατικής καταγωγής, αλλά και ασιατικής ανατροφής, καθώς έχουν πάει σχολείο στις χώρες καταγωγής τους. Είναι κοινή παραδοχή ότι οι Ασιάτες κυριαρχούν πλέον αριθμητικά στα μεγαλύτερα αμερικανικά πανεπιστήμια.

Οι αιτίες του φαινομένου βρίσκονται ίσως στο εκπαιδευτικό σύστημα των Κινέζων και των λοιπών Ασιατών, καθώς και στην εκπαιδευτική τους νοοτροπία. Μένω άναυδος κάθε φορά που παρακολουθώ αυτό το βίντεο με παιδάκια του νηπιαγωγείου να συντονίζονται – όπως ούτε ενήλικες θα κατάφερναν – σε παιχνίδι με δύο μπάλες μπάσκετ ταυτόχρονα το καθένα τους, εναλλασσόμενοι μετά από τέσσερα χτυπήματα στη διπλανή τους θέση προς τα δεξιά τους. Πρόκειται για επίτευγμα πολύ δύσκολο ακόμη και για ενήλικες.

Το συγκεκριμένο επίτευγμα προϋποθέτει πολιτισμικό υπόβαθρο που δεν υπάρχει στη Δύση. Ίσως είναι και κατακριτέο στη σημερινή Δύση, καθώς ο βαθμός πειθαρχίας που απαιτείται είναι υπερβολικός για τα δυτικά δεδομένα, ενώ ο αναγκαίος συντονισμός δεν επιτρέπει καμία αποτυχία, κανένα λάθος. διότι ακόμη και ένα παιδάκι δεν εκτελέσει σωστά την άσκηση, αυτή θα αποτύχει για όλους.

Κατακριτέος επίσης θα θεωρούνταν και ο βαθμός ομοιομορφίας συμπεριφοράς που απαιτούν τέτοιες δεξιότητες. Στα δικά μας νηπιαγωγεία και σχολεία βλέπει κανείς τεράστιες διαφοροποιήσεις στον βαθμό πειθαρχίας κάθε παιδιού. Υπάρχει το "ζιζάνιο" που δεν μπορεί να σταθεί σε ένα σημείο, υπάρχει και το εντελώς πειθαρχημένο παιδί. 

Η Κίνα παραμένει έως σήμερα ένα ολοκληρωτικό καθεστώς, που υιοθετεί πλήρως τον μαρξισμό στο πολιτικό του σκέλος. Ας μην λησμονείται δε ότι η εμφύσηση σκληροτράχηλης πειθαρχίας και εργατικότητας αποτέλεσε τη βάση στην οποία αναπτύχθηκε, υλικά και ιδεολογικά, το καθεστώς του Χίτλερ στη ναζιστική Γερμανία.

Υπάρχει λοιπόν ηθικό και πολιτικό περιθώριο, σε συνθήκες γνήσιας ελευθερίας και δημοκρατίας να εμπεδωθούν κοινωνικές και προσωπικές δεξιότητες, καθώς και χαρακτηριολογικά γνωρίσματα αντίστοιχα με αυτά που αναπτύσσει η νεολαία τής Κίνας; Διότι είναι ολοφάνερα το πνεύμα πειθαρχίας και εργατικότητας που οδηγεί τους Κινέζους, από τη γενική υπανάπτυξη μιας αγροτικής κοινωνίας μόλις 50-60 χρόνια παλαιότερα, να ανταγωνίζονται σήμερα ευθέως την τεχνολογική ηγεμονία της Δύσης.

Αν δεν υπάρχει σήμερα τέτοιο περιθώριο, θα πρέπει να το βρούμε. Διότι ο αγώνας για τεχνολογική κυριαρχία δεν είναι μόνον για την οικονομία. Είναι και για την εθνική επιβίωση. Μόλις τις προηγούμενες ημέρες κινεζικής κατασκευής αεροσκάφος του Πακιστάν κατέρριψε τουλάχιστον ένα ινδικό Ραφάλ. Οι ίδιοι που πανηγυρίζαμε για την απόκτηση των Ραφάλ, πρέπει να προβληματιστούμε σήμερα, που μια χώρα πολύ φιλική προς την Τουρκία υπερέχει στην τεχνολογία του πολέμου με κινεζικά αεροσκάφη.

Το πρόβλημά είναι λοιπόν της τεχνολογικής ανάδυσης της Κίνας και της ασιατικής Ανατολής γενικότερα είναι πρόβλημα της "όλης" Δύσης. Αν δεν λυθεί, οι συνθήκες ελευθερίας στις οποίες έχουμε συνηθίσει να ζούμε, θα τεθούν υπό αμφισβήτηση. Η εκπαίδευσή των παιδιών μας μπορεί και πρέπει να παραγάγει πιο καταρτισμένους επιστήμονες και μεγαλύτερη ποσότητα αρετής στις ψυχές των ανθρώπων, χωρίς να θιγεί η καλώς νοούμενη ελευθερία. 

Πώς θα γίνει αυτό; Η ελληνικότητα, που γέννησε την ελευθερία, θα είχε πολλά να διδάξει επ’ αυτού στην "όλη" Δύση, πρωτίστως όμως στην ίδια τη σημερινή Ελλάδα. Οι ηθικές αρχές και η αρετή που κυριαρχούσαν στην αρχαιότητα και στον μεσαιωνικό Ελληνισμό και τις οποίες διδάσκονταν οι νέοι της εποχής και οι οποίες δεν επιβίωναν απλώς σε συνθήκες δημοκρατίας και ελευθερίας, αλλά και γέννησαν τη δημοκρατία και την ελευθερία, μπορούν να δώσουν και σήμερα την απάντηση που χρειαζόμαστε και εμείς και η "όλη" Δύση.

* Δ.Ν., Δικηγόρος