Υπερπλεόνασμα φόρων και έλλειμμα εκπροσώπησης

Του Γεωργίου Ι. Μάτσου*

Αφορμή για το άρθρο, η σπουδή της κυβέρνησης να μοιράσει το υπερπλεόνασμα του 2024 σε επιδόματα. Πυρήνας του, το βίντεο που ανήρτησε ο "Aristeos" στο άρθρο του κ. Κράλογλου της 24ης Απριλίου, που ξεκινά με μια εκπληκτική ρήση της Θάτσερ.

Ήταν 27 Ιουνίου 2023. Η κοινωνία μόλις είχε δώσει τη σφαλιάρα του 17,84% στον ΣΥΡΙΖΑ των υπερπλεονασμάτων και των επιδομάτων και είχε εγκρίνει πανηγυρικά, για δεύτερη φορά (ή έτσι νόμιζε τουλάχιστον), τη "συμφωνία αλήθειας" λιγότερων φόρων που είχε από το 2019 με τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Υπερφορολόγηση είχε προηγηθεί όχι μόνον την περίοδο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και την περίοδο 2010-2011 (συν την κατάργηση του αφορολογήτου των αυτοαπασχολούμενων το 2013). Τη "συμφωνία αλήθειας" είχε επαναλάβει ο πρωθυπουργός και προ των εκλογών του Μαΐου 2023. Δεν ανευρίσκεται όμως αντίστοιχη υπόσχεση μεταξύ Μαΐου και Ιουνίου 2023. Γιατί;

Διότι αίφνης, στις 27 Ιουνίου 2023 ο νέος τότε υπουργός Οικονομικών Κ. Χατζηδάκης έθετε αιφνιδιαστικά (στην τελετή παραλαβής του υπουργείου) την "πάταξη της φοροδιαφυγής" ως προϋπόθεση νέων μειώσεων φόρων. Εξαγγελία αντάξια ενός ΓΑΠ ή πάντως μιας σοσιαλιστικής κυβέρνησης, που παραβίαζε όμως τη "συμφωνία αλήθειας".

Η με ευλογοφανές πρόσχημα υπαναχώρηση του πρωθυπουργού από τη "συμφωνία αλήθειας" με την οποία εξελέγη, έδειχνε ότι για την κυβέρνηση ήταν πια πολιτικώς περιττή η μείωση της ονομαστικής φορολογίας σε επίπεδα προμνημονιακά και ακόμη χαμηλότερα, ώστε να απελευθερωθεί το εγχώριο δυναμικό ανάπτυξης. Προξενούσε δε υποψίες, μήπως η β΄ κυβέρνηση Μητσοτάκη, μεθυσμένη από το διπλό 41%, θα ασκούσε πολιτική επιδομάτων εντονότερη από της πρώτης τετραετίας, επιδιώκοντας να δρέπει στην κάλπη τους καρπούς της πελατειακής γενναιοδωρίας της.

Την Τρίτη, 22 Απριλίου 2025 απαντήθηκε καταφατικά το ερώτημα της 27ης Ιουνίου 2023. Ναι, έχουμε πλήρη και συνολική "Συριζοποίηση" της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Θηριώδη πλεονάσματα και επιδόματα προς τους – εντός και εκτός εισαγωγικών – "ασθενέστερους".

"Μα αυτό το πλεόνασμα 4,8% δεν οφείλεται σε υπερφορολόγηση, αλλά σε πάταξη της φοροδιαφυγής", αντιτείνει ο επικοινωνιακός μηχανισμός της κυβέρνησης, επίσημος και ανεπίσημος, αλλά οικονομικά αναλφάβητος: Διότι ακόμη κι έτσι, είτε διά υποεισπραττόμενων υψηλότερων ονομαστικών φόρων, είτε δια εισπραττόμενων χαμηλότερων ονομαστικών φόρων, τα υπερπλεονάσματα αφαιρούν εξίσου οικονομική δύναμη από τους πολίτες και την παραγωγική οικονομία. Οικονομικώς, το καθαρά νομικό σκέλος δεν έχει καμία σημασία: Το από πού δηλαδή προέρχονται οι φόροι. Το πλεόνασμα ως ποσοστό επί του ΑΕΠ αφαιρεί αυτή τη συγκεκριμένη οικονομική ισχύ από την κοινωνία και τέλος.

Αν μάλιστα το υπερπλεόνασμα προέρχεται από "πάταξη φοροδιαφυγής", τούτο σημαίνει ότι το ονομαστικό επίπεδο των φόρων είναι υπερβολικά υψηλό και πρέπει να μειωθεί άμεσα και επειγόντως.

Η κυβέρνηση είπε ψέματα ακόμη και σε σχέση με τα όσα έλεγε στις 27 Ιουνίου 2023. Η φερόμενη "πάταξη φοροδιαφυγής" δεν οδήγησε σε άμεσες (και απολύτως αναγκαίες, λόγω της υπερεπιβάρυνσης) μειώσεις φόρων, αλλά σε παροχή επιδομάτων. "Επιστρέφεται", είπαν, "ένα ενοίκιο το χρόνο" σε μόνιμη βάση, στους ενοικιαστές. Τι σημαίνει "επιστρέφεται"; Είχε πάρει η κυβέρνηση ένα ενοίκιο από τους ενοικιαστές και τους το χρωστούσε; Όχι βέβαια. Μόνο από τους φορολογουμένους παίρνει χρήματα η κυβέρνηση. Αυτοί όμως έχουν πάψει να είναι προτεραιότητα της παρούσας κυβέρνησης. Προτεραιότητα είναι τα επιδόματα, που τα ονομάζουμε και "επιστροφή", ώστε να παραπλανούμε επικοινωνιακά ότι τάχα δίνουμε άμεσα "πίσω" ένα μέρος των υπερβολικών φόρων.

Τα ίδια ισχύουν πολύ περισσότερο, στον βαθμό που το υπερπλεόνασμα δεν προέρχεται από "πάταξη φοροδιαφυγής". Ενώ όντως συνεχίζεται η μείωση της φοροδιαφυγής λόγω των αυξανόμενων ηλεκτρονικών συναλλαγών, το 2024 είδαμε τουλάχιστον τρεις εμφανείς και μία αφανή αύξηση φόρων:
-Το ελάχιστο τεκμαιρόμενο εισόδημα των αυτοαπασχολουμένων.
-Την αύξηση του ΦΠΑ στα σερβιριζόμενα ροφήματα από 13% σε 24%.
-Τη θηριώδη αύξηση του τέλους διανυκτέρευσης. Και:
-Την αφανή αύξηση του φόρου εισοδήματος από τη μη τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας, παρά τον διαρκώς υψηλό πληθωρισμό από το 2022.

Είναι τελικά αβάσταχτη η γοητεία της "συριζοποίησης" της οικονομικής πολιτικής: "Μοιράζω επιδόματα για να με ψηφίζουν", αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις στην οικονομία. Η κατάσταση σήμερα είναι μάλιστα χειρότερη από την περίοδο ΣΥΡΙΖΑ. Διότι τότε τα επιδόματα ήταν ετήσια. Το μήνυμα Τσίπρα ήταν: "Να με ψηφίζετε για να συνεχίσω να σας δίνω". Σήμερα συμβαίνει κάτι χειρότερο: Η μόνιμη (όπως εξαγγέλθηκε) παροχή επιδομάτων ναρκοθετεί πολιτικά κάθε τυχόν μελλοντική βούληση άλλης κυβέρνησης για άλλη πολιτική. Ποιος θα εξαγγείλει κατάργηση της "επιστροφής ενοικίου"; Ποιος θα ακυρώσει το "προχριστουγεννιάτικο" επίδομα στους συνταξιούχους; Ουδείς.

Προτεραιοποιώντας λοιπόν αφενός την παροχή επιδομάτων για φέτος, συμβολικά (και πανηγυρικά) εξαγγελλόμενων ταυτόχρονα με το υπερπλεόνασμα και μεταθέτοντας αφετέρου την εξαγγελία μείωσης φόρων για τον Σεπτέμβριο, με ισχύ από το 2026 (για δε τους εισοδηματίες και τους αυτοαπασχολούμενους από τη φορολογική δήλωση έτους 2027), η κυβέρνηση υιοθετεί την ακριβώς αντίθετη πολιτική από αυτή για την οποία εξελέγη.

Αλλά ακόμη και το σαββατιάτικο ρεπορτάζ του Capital, αν εξαιρέσουμε την "πιθανή" κατάργηση του ΕΝΦΙΑ, δεν υπάρχει η είδηση εκείνη που θα έδειχνε διάθεση πραγματικής ελάφρυνσης: Εξακολουθεί να "ποινικοποιείται" ο δήθεν "πλουτισμός" με μικτό εισόδημα άνω των 40.000 ευρώ το χρόνο.

Εντέλει, το μήνυμα της κάλπης του 2023 ελήφθη από τον ΣΥΡΙΖΑ, που έφερε έναν "δεξιό" (Κασσελάκη) για αρχηγό (άλλο ότι δεν μπόρεσε να τον κρατήσει), αλλά δεν ελήφθη από τη ΝΔ: Θα έχει λοιπόν η ΝΔ την πολιτική τύχη του ΣΥΡΙΖΑ; Ίσως. Πάντως, όπως τα επιδόματα από υπερπλεονάσματα δεν έσωσαν τον Τσίπρα, άλλο τόσο δεν θα σώσουν τον Μητσοτάκη. Απορεί κανείς, πώς νομίζουν οι άνθρωποι ότι το ίδιο ακριβώς πράγμα θα έχει διαφορετικό αποτέλεσμα. Η επικοινωνιακή ομοβροντία ότι τάχα "δεν είναι το ίδιο", καταφέρνει μόνον να εξοργίζει κι άλλο τους απογοητευμένους του "41%".

Το πρόβλημα της κοινωνίας σήμερα είναι σοβαρότερο από το 2019. Τότε ελπίζαμε στον Μητσοτάκη. Τώρα δεν ελπίζουμε πουθενά. Το πολιτικό σύστημα αλλοτριώνει συνολικά την κοινωνία προς το πελατειακότερο. Διαφθείρει κι άλλο τη δημιουργικότητα. Δεν θέλει στήριξη από υγιείς δυνάμεις. Δεν θέλει γνήσια οικονομική ανάπτυξη. Θέλει καχεκτικά λαϊκά στρώματα, εξαρτημένα από επιδόματα, που εντυπωσιάζονται από τους λαγούς του πρωθυπουργικού καπέλου και ψηφίζουν πειθήνια.

Το δραματικό έλλειμμα εκπροσώπησης της παραγωγικής κοινωνίας αναδεικνύεται από την αναφερθείσα στην αρχή του παρόντος ρήση της Θάτσερ, που παραθέτουμε αμετάφραστη. Δεν εκπροσωπούνται στην Ελλάδα όσοι πιστεύουν ότι ο πραγματικός κίνδυνος για την οικονομική και πολιτική ελευθερία του ατόμου είναι η υπερβολική εξουσία των κυβερνήσεων, αυτή την οποία καλείται να περιορίζει το Σύνταγμα. Φαίνεται βέβαια ότι ακόμη και η Σιδηρά Κυρία, δεν φανταζόταν ότι ο κυβερνητικός καθεστωτισμός εκφράζεται όχι μόνον με θέσεις εργασίας και εξουσίας, αλλά και με επιδόματα και υπερφορολόγηση:

"You do have to fight to keep freedom. Because there are always people who say ‘Oh, give a little bit more power to government’ and then a little bit more and a little bit more. Then one day, you’ve got so many people employed by government that they have a vested interest in keeping more and more power in hands of the government and less in hands of people. No! It shall not be!".

Όπως ηττήθηκε ο σοσιαλισμός το 1989, έτσι θα ηττηθεί και τώρα. Το μόνο ερώτημα είναι, πόσα συντρίμμια θα αφήσει πίσω του αυτή τη φορά.

*Δ.Ν., Δικηγόρος