Τι συμβαίνει με την τριμερή ηλεκτρική σύνδεση Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ

Του Λέανδρου Ρακιντζή

Ένα σπουδαίο έργο με μεγάλα  οικονομικά και πολιτικά οφέλη για τις συνδεόμενες χώρες, αποτελεί η ηλεκτρική σύνδεση Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ, που ξεκινά από τις έρευνες  στο θαλάσσιο  βυθό για ποντιστεί στη συνέχεια το ηλεκτροφόρο καλώδιο, αλλά καθυστερεί  κατά το στάδιο των ερευνών στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου Πελάγους  εξ αιτίας του ότι διαχρονικά οι πολιτικές ηγεσίας της χώρας μας δεν μπόρεσαν να κατοχυρώσουν τα δικαιώματα που μας αναγνωρίζει το διεθνές δίκαιο της θάλασσας  και  της αδικαιολόγητης διστακτικότητας να αντιμετωπίσουν  σθεναρά  τις αντιδράσεις της Τουρκίας, ενώ προσπαθούν  να επιλύσουν  το πρόβλημα με διπλωματικά μέσα.

Πρόσφατα στα διεθνή ύδατα βορειοανατολικά της Κρήτης και σε  μικρή απόσταση  από τα χωρικά μας ύδατα έπλεαν τουρκικά πολεμικά πλοία και παρενοχλούσαν δια του ασυρμάτου  τα ερευνητικά πλοία Levoli Relume και NG Worker, που δραστηριοποιούνται ερευνητικά στα χωρικά  μας και διεθνή ύδατα στο πλαίσιο του έργου ηλεκτρικής σύνδεσης Ελλάδος-Κύπρου με συνέπεια τα ερευνητικά πλοία να διακόψουν  τις εργασίες και να επιστρέψουν στις χώρες τους, ενώ πέρσι στις αρχές του καλοκαιριού τούρκικα πολεμικά πλοία κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου εμπόδισαν ερευνητικό πλοίο να εκτελέσει το ίδιο έργο στα διεθνή ύδατα μεταξύ Κάσσου και Καρπάθου. Επικρατεί όμως κάποιος άνεμος αισιοδοξίας, ότι τελικά το έργο θα συνεχιστεί, γιατί κατόπιν διπλωματικών επαφών  η Τουρκία δεν θα παρεμβάλλει εμπόδια, αλλά δεν διευκρινίζεται βάση ποιου ανταλλάγματος, γιατί η Τουρκία δεν κάνει τίποτα χωρίς αντάλλαγμα.  Η Τουρκία με ανακοινώσεις της ισχυρίστηκε, ότι οι παρενοχλήσεις  έγιναν, γιατί παραβιάζονται τα συμφέροντά της, που δεν αναγνωρίζονται από το Δίκαιο της Θάλασσας.

Για την επίλυση των διαφορών μας με την Τουρκία διεξάγονται ατέρμονες συνομιλίες επί υψηλού επιπέδου, στις οποίες η γείτονα προσθέτει συνεχώς νέες διεκδικήσεις, ενώ εμείς εμμένομε στο δόγμα δεν διεκδικούμε τίποτα  και ότι   η μόνη μεταξύ μας  διαφορά  προς επίλυση    είναι η οριοθέτηση της ΑΟΖ., που εφόσον η Τουρκία δεν αποδέχεται  σημαίνει ότι αν εξαναγκαστούμε σε  συμβιβασμό, αυτός   θα γίνει σε βάρος μας. 

Μέχρι τώρα  με το τρόπο αυτό όλες οι πολιτικές κυβερνήσεις της χώρας μας  βάζανε την επίλυση των διαφορών με τη γείτονα και τις προκλήσεις κάτω από το χαλί προσπαθώντας να κερδίσουν χρόνο, ενώ ο χρόνος δούλευε υπέρ της γείτονας με τη δημιουργία σε βάρος μας   τετελεσμένων γεγονότων και γκρίζων ζωνών  τα οποία ανεχόμαστε  με τη φρούδη δικαιολογία για να μη διαταραχθούν τα ψευδεπίγραφα "ήρεμα νερά".

Η εποχή όμως των ψευδαισθήσεων πέρασε, γιατί με  την εκλογή όμως του Trump ως προέδρου των ΗΠΑ αναπτύχθηκε μια καινούργια κοσμοθεωρία στην παγκόσμια διακυβέρνηση και στις σχέσεις μεταξύ των κρατών με κυρίαρχο στοιχείο τη βούληση του πλανητάρχη και την ισχύ κάθε κράτους και των συμμάχων του να επιβάλλει τις απόψεις του και να υπερασπίσει τον εαυτό του με κάθε μέσο. Διεθνείς συνθήκες, Διεθνείς Οργανισμοί, συμμαχίες μεταξύ κρατών φαίνεται, ότι βρίσκονται σε αποδρομή. Άλλωστε  το άρθρο 5 της συνθήκης ΝΑΤΟ δεν ισχύει στις συρράξεις μεταξύ συμβαλλόμενων κρατών, ρήτρα που πιθανόν να ισχύσει για την ευρωπαϊκή άμυνα, που ετοιμάζεται με τη συμμετοχή της Τουρκίας.

Το εκκρεμές  όμως της ιστορίας θα διαγράψει την τροχιά του και στη νέα κατάσταση, που τελικά θα διαμορφωθεί και με βάση, ότι έχει επιζήσει από το παλιό, θα δημιουργηθούν καινούργιοι διεθνείς οργανισμοί, συμμαχίες και θα καταρτιστούν καινούργιες συνθήκες.

Σκόπιμο λοιπόν και αναγκαίο  είναι να περιγράψομε τι ισχύει σήμερα σύμφωνα με το  Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας με την ελπίδα, ότι η χώρα μας και οι άλλες ενδιαφερόμενες χώρες θα μπορέσουν με κοινή προσπάθεια και την προβολή της ισχύος τους να περισώσουν ένα κέλυφος διεθνών συνθηκών μεταξύ των οποίων και του δικαίου της θάλασσας.

Με πρωτοβουλία του ΟΗΕ κατόπιν σειράς διεθνών διασκέψεων καταρτίστηκε και υπογράφηκε στις 10-12-1982 στο Μοντίγκο Μπέι  της Τζαμάικας  η Διεθνής Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας ( UNCLOS) στην οποία έχουν προσχωρήσει   168   κράτη ήτοι πλέον των 2/3 των υπαρχόντων κρατών και επομένως έχει εφαρμογή ακόμα και για κράτη, που δεν την υπόγραψαν, όπως η Τουρκία.

Θα αναφερθούμε επιγραμματικά μόνο στα σημεία εκείνα της UNCLOS που αφορούν τις κύριες διαφορές μας με τη γείτονα:

α) Κάθε χώρα μπορεί να επεκτείνει  μονομερώς την αιγιαλίτιδα ζώνη άλλως χωρικά ύδατα μέχρι δώδεκα  ναυτικά μίλια. Λόγω της απειλής του casus belli  από τη γείτονα  δεν επεκτείναμε στο Αιγαίο τα χωρικά μας ύδατα, αλλά ούτε και στη Κρήτη, όπου δεν υπήρχε η απειλή του casus belli, μολονότι ο τότε  Υπουργός Εξωτερικών Ν.Δένδιας είχε εξαγγείλει την επέκταση τους στα νότια της Κρήτης, γεγονός που θα αδρανοποιούσε το Τουρκολυβικό σύμφωνο, το οποίο με το τρόπο αυτό αναγνωρίζομε.

β)Η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) ορίζεται η πέραν της αιγιαλίτιδας ζώνης περιοχή, το πλάτος της οποίας μπορεί να φθάσει τα 200 ναυτικά μίλια και εντός της οποίας το παράκτιο κράτος ασκεί αποκλειστικά κυριαρχικά δικαιώματα σε θέματα που έχουν σχέση, με την εξερεύνηση, την εκμετάλλευση, τη διατήρηση και τη διαχείριση των φυσικών πηγών των υδάτων, του βυθού και του υπεδάφους της θάλασσας καθώς και τα κυριαρχικά δικαιώματα, που αναφέρονται στην εξερεύνηση και την οικονομική εκμετάλλευση των ρευμάτων και των υπερκείμενων της θάλασσας ανέμων. Η μόνη διαφορά που αναγνωρίζομε, ότι υπάρχει με τη γείτονα, είναι η οριοθέτηση της μεταξύ μας ΑΟΖ  με κρίσιμο σημείο την παραδοχή εκ μέρους της Τουρκίας, που αρνείται,  ότι σύμφωνα με την UNCLOS τα νησιά μας  ιδίως το Καστελόριζο, έχουν δικιά τους ΑΟΖ, αλλά  επιμένει στην επίλυση  πακέτο όλων των κατά αυτή διαφορών μας  και συγκεκριμένα για  την οριοθέτηση της ΑΟΖ λύση  win-win  με συνυποσχετικό διαιτησίας ενώπιον Διεθνούς Δικαστηρίου, που σημαίνει ότι διεκδικεί το μισό Αιγαίο στα πλαίσια της "Γαλάζιας Πατρίδας".

Επειδή στη διεθνή σκηνή  με τον  τυφώνα Trump  τα πάντα αλλάζουν  και θα  επικρατήσει μόνο το δίκαιο του ισχυρότερου,  εκτός του εξοπλισμού της χώρας με την ανάπτυξη της δικιάς μας αμυντικής βιομηχανίας  και τη σύναψη με βάση το κοινό συμφέρον συμμαχιών με άλλες χώρες, γιατί ο εχθρός του φίλου είναι και δικός μου εχθρός, πρέπει  να υλοποιήσομε με κάθε θυσία όλα τα δικαιώματα και αρμοδιότητες που μας αναγνωρίζει η UNCLOS χωρίς να ζητήσομε την άδεια κανενός, γιατί η χώρα δεν έχει επικυρίαρχο  και αυτό πρέπει να γίνει από όλους κατανοητό.

*Ο Λέανδρος Τ.Ρακιντζής είναι Αρεοπαγίτης ε.τ.