Εμπορικοί Πόλεμοι, Δασμοί και Βιωσιμότητα: Πώς οι Ελληνικές επιχειρήσεις μπορούν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις

Της Χαράς Στρατή*

Η εκλογή του Ντόναλντ Τράμπ ως Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών συνοδεύτηκε από την επιβολή δασμών και προστατευτικών μέτρων, αναζωπυρώνοντας τις παγκόσμιες εμπορικές εντάσεις. Οι πρόσφατες αποφάσεις της κυβέρνησης των ΗΠΑ να επιβάλουν νέους δασμούς σε προϊόντα όπως ο χάλυβας και το αλουμίνιο αλλά και οι ανακοινώσεις Τράμπ ότι πρόκειται να επεκτείνει την επιβολή δασμών και σε πολλά ακόμη προϊόντα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, δημιουργούν ένα αβέβαιο επιχειρηματικό περιβάλλον και ενδέχεται να επηρεάσουν και ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε τομείς όπως η μεταλλουργία και οι εξαγωγές βιομηχανικών προϊόντων.  

Κύριες Προκλήσεις για τις Ελληνικές Επιχειρήσεις

Αύξηση του Κόστους Εξαγωγών: Άμεση συνέπεια των δασμών που έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή είναι η αύξηση του κόστους των επηρεαζόμενων προϊόντων για τους αγοραστές των ελληνικών επιχειρήσεων στις ΗΠΑ, καθιστώντας τα εκεί εισαγόμενα προϊόντα λιγότερο ανταγωνιστικά. 

Πιθανές Ανατιμήσεις στις Πρώτες Ύλες: Η ανακατανομή αγορών και η πίεση στις εφοδιαστικές αλυσίδες λόγω των δασμών που ήδη επιβλήθηκαν από τις ΗΠΑ, ή και αυτών που αναμένεται να επιβληθούν από την ΕΕ σε απάντηση αυτής της πολιτικής, ενδέχεται να οδηγήσει σε ανατιμήσεις πρώτων υλών με ευρύτερο αντίκτυπο.

Διαταραχή στις Εφοδιαστικές Αλυσίδες: Ο προστατευτισμός στις ΗΠΑ και τα αναμενόμενα εμπορικά αντίμετρα από την ΕΕ ενδέχεται να δημιουργήσουν αναταράξεις στις διεθνείς εφοδιαστικές αλυσίδες, επηρεάζοντας ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο διασυνοριακό εμπόριο.

Η Αντίδραση της ΕΕ και ο Μηχανισμός Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM)

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έχει δηλώσει ότι η ΕΕ ότι δεν θα μείνει άπραγη απέναντι στους δασμούς των ΗΠΑ, ενώ έχει ήδη δρομολογηθεί η διαδικασία για την επιβολή επιπλέον δασμών σε προϊόντα ΗΠΑ όπως, μεταξύ άλλων, προϊόντα χάλυβα και αλουμινίου, οικιακές συσκευές, οικιακά εργαλεία, πλαστικά και διάφορα γεωργικά προϊόντα.

Παράλληλα, στην ΕΕ ισχύει ήδη ο Μηχανισμός Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM), ο οποίος στοχεύει στην εξίσωση των όρων ανταγωνισμού μεταξύ των εισαγόμενων και των εγχώριων προϊόντων με βάση περιβαλλοντικά κριτήρια. Ειδικότερα, από το 2026 (ή το αργότερο το 2027 κατόπιν παράτασης που αναμένεται να δοθεί), ο CBAM πρόκειται να οδηγήσει σε οικονομικές επιβαρύνσεις τις επιχειρήσεις που εισάγουν προϊόντα όπως το αλουμίνιο και ο χάλυβας από τρίτες χώρες, με γνώμονα τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που προέρχονται από την παραγωγή τους.   

Στρατηγικές Προσαρμογής για τις Ελληνικές Επιχειρήσεις

Παρόλο που οι εμπορικοί πόλεμοι και η επιβολή μέτρων όπως το CBAM δεν είναι στη σφαίρα ελέγχου των Ελληνικών επιχειρήσεων, υπάρχει η δυνατότητα αξιοποίησης στρατηγικών που θα μετριάσουν τις συνέπειες τέτοιων μέτρων. Ειδικότερα:

Εξωστρέφεια και αξιοποίηση ειδικών διαδικασιών αναστολής και απαλλαγής από δασμούς και φόρους στα εισαγόμενα προϊόντα: Η Ευρωπαϊκή νομοθεσία παρέχει μια σειρά ειδικών καθεστώτων και διαδικασιών που επιτρέπουν την αναστολή ή και την πλήρη απαλλαγή από δασμούς και φόρους, ιδίως για εξωστρεφείς επιχειρήσεις που εμπλέκονται στο διασυνοριακό εμπόριο. Παράλληλα, προτιμησιακές συμφωνίες και Συμφωνίες Ελεύθερου Εμπορίου επιτρέπουν την αποφυγή δασμών. Η αξιοποίηση των εργαλείων αυτών μπορεί να συμβάλλει στην αντιστάθμιση των επιπτώσεων από τους νέους δασμούς, μέσω της μείωσης του κόστους των πρώτων υλών για τους Έλληνες εξαγωγείς.

Επαναξιολόγηση Εφοδιαστικών Αλυσίδων: Οι επιχειρήσεις πρέπει να επανεξετάσουν τους προμηθευτές και τις στρατηγικές εφοδιασμού τους για να μειώσουν την έκθεση σε δασμούς και διακυμάνσεις τιμών.

Επένδυση σε Βιωσιμότητα και Πράσινη Τεχνολογία: Οι επιχειρήσεις που εστιάζουν στη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα από τα προϊόντα που προμηθεύονται αναμένεται ότι θα ωφεληθούν από τα κίνητρα που παρέχει η ΕΕ και θα εξασφαλίσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στο πλαίσιο του CBAM. 

Συνοψίζοντας, η αξιοποίηση εργαλείων που παρέχονται από την τελωνειακή νομοθεσία και η επαναξιολόγηση της εφοδιαστικής αλυσίδας γίνεται πιο επίκαιρη από ποτέ. Ειδικές γνώσεις πάνω σε θέματα όπως τα τελωνειακά καθεστώτα, η καταγωγή και η δασμολογική κατάταξη θα γίνουν αναπόσπαστα εργαλεία για τις ελληνικές επιχειρήσεις που ασχολούνται με το διεθνές εμπόριο. Η εις βάθος κατανόηση αυτών των θεμάτων θα τους επιτρέψει να κινηθούν στρατηγικά και να παραμείνουν ανταγωνιστικές σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον.

*Επικεφαλής θεμάτων έμμεσης φορολογίας και τελωνειακών της PwC