Τι παίζεται στη Σαουδική Αραβία;

Του Θοδωρή Γιάνναρου

Για την Ουκρανία και όχι μόνον, η εβδομάδα αυτή που διανύουμε, αναμένεται να αποβεί εξαιρετικά καθοριστική, ενώ από την άλλη, ήδη, οι συνομιλίες μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας στη πρωτεύουσα του Βασιλείου της Σαουδικής Αραβίας - Ριάντ, έχουν ξεκινήσει πίσω από ερμητικά κλειστές πόρτες! Εκεί Αμερικανοί και Ρώσοι συναντιούνται, για τις πιο κρίσιμες ίσως συνομιλίες μεταξύ των δύο χωρών με θέμα την εξεύρεση πιθανών τρόπων για να δοθεί τέλος στις ανθρωποκτόνες μάχες της Ουκρανίας, αλλά κυρίως, προκειμένου να αποκατασταθούν οι τεταμένες σχέσεις μεταξύ Αμερικής και Ρωσίας, ώστε να επέλθει επιτέλους η πολυπόθητη νηνεμία στον πλανήτη - τουλάχιστον προσωρινά.

Οι συνομιλίες στο Ριάντ έρχονται μία ημέρα αφού οι Ευρωπαίοι ηγέτες συναντήθηκαν στο Παρίσι, για μια έκτακτη μη προγραμματισμένη, άτυπη συνάντηση, προκειμένου να συμφωνήσουν σε μια κοινή στρατηγική κάτι που δυστυχώς δεν κατέστη εφικτό μετά από σχεδόν τρεισήμισι ώρες άκαρπων συζητήσεων και βολιδοσκοπήσεων… Η Ευρώπη όπως όλοι μας πλέον αντιλαμβανόμαστε, είναι ενωμένη μόνο στα χαρτιά… υπηρετώντας τα συμφέροντα των πλούσιων κρατών!

Το ερώτημα που βέβαια τίθεται είναι, το τι επιζητούν άραγε να αποκομίσουν οι βασικοί παίκτες-πρωταγωνιστές αυτής της αιματοβαμμένης θεατρικής παράστασης της απόλυτης παράνοιας; Για να δούμε λοιπόν τι θέλουν;

-Οι ΗΠΑ εν πρώτοις, είναι η φωνή που έχει τον πρώτο λόγο στο τραπέζι των συνομιλιών και παρά τις δημόσιες δεσμεύσεις του Τραμπ τις τελευταίες ημέρες, είναι σαφές ότι οι διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία για την τύχη της Ουκρανίας είναι στο επίκεντρο, καθαρά όμως στα παρασκήνια και μακριά από αδιάκριτα αυτιά και μάτια - παίζονται βλέπετε πολλά σε αυτή την παρτίδα και οι δύο "μεγάλοι", τα θέλουν όλα για τους εαυτούς τους. Ο βραχυπρόθεσμος στόχος του Τραμπ είναι να σταματήσει τις μάχες στην Ουκρανία - μακροπρόθεσμα όμως, φαίνεται πως επιθυμεί πολύ πιο περιορισμένη αμερικανική στρατιωτική συμμετοχή στην ευρωπαϊκή ήπειρο, έχοντας ως δεδομένο, πως η Αμερική έχει ήδη προσφέρει όπλα αξίας δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων στην εμπόλεμη Ουκρανία, πιέζοντας από την άλλη, για πρόσβαση στα σπάνια ορυκτά στην Ουκρανία ως αποζημίωση για την υποστήριξη που έχει ήδη παράσχει η Αμερική ή ακόμα και ως βοήθεια - ήρθε μάλλον η ώρα της πληρωμής από τον οικονομικά και εθνικά "ξεγυμνωμένο" Ουκρανό. Όλα αυτά σημάνουν πολλαπλά "καμπανάκια" κινδύνου για της Ευρώπη, ειδικά γιατί δεν έχει ακόμα διευκρινιστεί, το πώς θα είναι η Ουκρανία μετά τον πόλεμο και τι καθεστώς θα ισχύει.. 

-Ήδη από το καλοκαίρι, οι βασικοί όροι της Ρωσίας για την έναρξη των διαπραγματεύσεων σχετικά με τον τερματισμό αυτού του πολέμου, είναι η αναγνώριση από πλευράς της Ουκρανίας, των εδαφών που ήδη κατέχονται από τη Ρωσία, η άρση των κυρώσεων εναντίον της και η κατηγορηματική άρνηση στο αίτημα της Ουκρανίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ. Για συμμετοχή της Ουκρανίας στην ΕΕ, οι Ρώσοι δεν έχουν καμία αντίρρηση! Οι περισσότερες όμως ευρωπαϊκές χώρες απορρίπτουν σε κάθε περίπτωση, όλες αυτές τις απαιτήσεις του Πούτιν. Η Αμερική από την άλλη είναι ιδιαίτερα προσεκτική ως προς τις συζητήσεις για τις παραχωρήσεις που πρέπει να κάνει και από πλευράς της η Ρωσία, αν και η αλήθεια είναι, πως αναμένει συμβιβασμούς και από τις δύο πλευρές.

Αλλά αν η Ρωσία είναι αυτή τη στιγμή έτοιμη για συμβιβασμούς, παραμένει ακόμα ένα ανοιχτό ερώτημα χωρίς απάντηση…

-Στην Ουκρανία αισθάνονται ότι το όποιο μέλλον για αυτούς είναι τόσο αβέβαιο όσο ήταν και τον Φεβρουάριο του 2022, όταν ξεκίνησε η ρωσική εισβολή. Οι πολίτες της Ουκρανίας επιζητούν την ειρήνη, για να σταματήσει επιτέλους αυτός ο τρομακτικός ήχος των σειρήνων και να μην θρηνήσουν περισσότερα αγαπημένα τους πρόσωπα στα πεδία των μαχών - έχουν βαρεθεί να φοβούνται. Μέχρι στιγμής, η Ρωσία έχει καταλάβει το 25% σχεδόν των Ουκρανικών εδαφών... ενώ η άμυνα στην Ουκρανία έχει κοστίσει εκατοντάδες χιλιάδες ζωές, χωρίς αντίκρυσμα. Η Ουκρανία αναφέρει, ότι οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία πρέπει να περιλαμβάνει την πλήρη απόσυρση των ρωσικών στρατευμάτων από το ουκρανικό έδαφος… ακόμα και από την Κριμαία, μιας και φοβάται, πως μια ενδεχόμενη ειρηνευτική συμφωνία όπως αυτή του 2014 ή του 2015, όταν οι μάχες έλαβαν τέλος, τα πυρά στα σύνορα συνεχίστηκαν και έτσι, οι Ουκρανοί διατείνονται, πως χωρίς εγγυήσεις ασφαλείας, ένας νέος πόλεμος σε μια δεκαετία από τώρα, είναι πολύ πιθανός… και κάτι τέτοιο δεν πρέπει να συμβεί!

Για την Αγγλία, ο πρωθυπουργός της, Κιρ Στάρμερ, ελπίζει να λειτουργήσει ως ένα είδος "γεφυροποιού" μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής, με τον Ντόναλντ Τραμπ να αμφισβητεί και να επιπλήττει τους Ευρωπαίους ηγέτες, για τις αμυντικές τους δαπάνες και όχι μόνο... Μέρος αυτού του ρόλου που θέλει να παίξει ο Στάρμερ, είναι και η προσφορά του να στείλει βρετανικά στρατεύματα στην Ουκρανία, και παρ’ όλο που η Αγγλία υποστήριζε στο παρελθόν, πως οι όροι για οποιασδήποτε ειρηνευτική συμφωνία εξαρτώνται μόνον από την Ουκρανία, αυτό πλέον έχει αλλάξει, καθώς η Αγγλία έχει υιοθετήσει τις θέσεις της κυβέρνησης Τραμπ, πως η οποιαδήποτε αξίωση για επιστροφή στα σύνορα του 2014 είναι πλέον μη ρεαλιστική.

Ο Βρετανός πρωθυπουργός πήγε στο Παρίσι ευελπιστώντας ότι περισσότερα ευρωπαϊκά έθνη θα τον... ακολουθήσουν προσφέροντας τις δυνάμεις τους για να εξασφαλίσουν μια συμφωνία - και να αποτρέψουν μία νέα εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Ωστόσο, μεγάλη είναι η συζήτηση στη Βρετανία για το πόσα χρήματα πρέπει να δαπανά η χώρα για την άμυνα. Τα πράγματα δεν είναι και τόσο απλά για την αγγλική κυβέρνηση. 

Στη Γερμανία, το ότι λίγες μέρες πριν από τις σημαντικές για τη χώρα και τον ίδιον εθνικές εκλογές, ο Όλαφ Σολτς μετέβη εσπευσμένα στο Παρίσι είναι ένα σημάδι του πόσο σοκαρισμένοι αυτή τη στιγμή είναι οι Γερμανοί, από την προσέγγιση του Τραμπ στο Ουκρανικό. Όποια όμως και να είναι η επόμενη γερμανική κυβέρνηση, η υποστήριξη  προς την Ουκρανία θα παραμείνει ισχυρή. Όλα τα κυρίαρχα κόμματα έχουν καταδικάσει τις αμερικανικές προτάσεις να επιτευχθεί μια ειρηνευτική συμφωνία χωρίς την Ουκρανία ή την ΕΕ. Από την άλλη, Ακροδεξιοί και λαϊκιστές αριστεροί καλωσορίζουν τις συνομιλίες με τη Ρωσία και επιθυμούν να σταματήσει η Γερμανία να εξοπλίζει την Ουκρανία. Η πολιτική ελίτ του Βερολίνου αναγνωρίζει ότι μια κακή συμφωνία, που θα παρακάμπτει την ουκρανική κυριαρχία, θα ήταν καταστροφική για τη Γερμανία.

Τα τελευταία 2-3 χρόνια η Γερμανία έχει απομακρυνθεί από τη ρωσική ενέργεια και έχει αυξήσει μαζικά τις αμυντικές της δαπάνες, κάτι που έπληξε βάναυσα τη γερμανική οικονομία, οδηγώντας στη σημερινή κατάρρευση της γερμανικής κυβέρνησης. Έτσι, όλοι τους προσπαθούν να αποφύγουν τις δημόσιες συζητήσεις για αυτά τα καθ’ ομολογία δύσκολα θέματα…

Η Πολωνία υπήρξε βασικός υποστηρικτής της Ουκρανίας από την έναρξη του πολέμου με τη Ρωσία. 

Είναι επίσης μια δυνατή φωνή που υποστηρίζει ότι δεν μπορεί να επιτραπεί στη Ρωσία να κερδίσει τον πόλεμο που ξεκίνησε επειδή διακυβεύεται ολόκληρη η ασφάλεια της Ευρώπης, συμφωνώντας με τον Ζελένσκι.

Είναι έκπληκτοι που οι ΗΠΑ φαίνονται σαν να αποδέχονται τις βασικές απαιτήσεις της Μόσχας, ακόμη και πριν καν ξεκινήσουν οι συνομιλίες στο Ριαντ. Η Πολωνία βλέπει ξεκάθαρα επικίνδυνη τη Ρωσία και διάκειται εχθρικά προς αυτήν.

Η Ρωσία είναι ο λόγος που η Πολωνία ξοδεύει πολλά για τον δικό της στρατό - πάνω από 5% του ΑΕΠ τώρα και συμφωνεί με τις ΗΠΑ ότι και η υπόλοιπη Ευρώπη πρέπει να κάνει το ίδιο. Όσον αφορά στο ερώτημα, εάν θα σταλούν πολωνικά στρατεύματα στην Ουκρανία - για να βοηθήσουν στην επιβολή οποιασδήποτε ενδεχόμενης κατάπαυσης του πυρός - οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι ήταν προσεκτικοί, αποκλείοντας το, τουλάχιστον προς το παρόν. 

Η Δανία ήταν το μόνο σκανδιναβικό έθνος που προσκλήθηκε στη σύνοδο του Παρισιού που έγινε τη Δευτέρα.

Ωστόσο, Ευρωπαίοι διπλωμάτες τόνισαν ότι εκπροσωπεί επίσης  τους γείτονές της στη Βαλτική στα ανατολικά  -την Εσθονία, τη Λετονία και τη Λιθουανία, που συνορεύουν άμεσα με τη Ρωσία και αισθάνονται ιδιαίτερα ευάλωτες σε οποιαδήποτε μελλοντική επίθεση του Βλαντιμίρ Πούτιν.  Η Δανία δεν έχει ακολουθήσει ακόμη τα βήματα της Αγγλίας, ως προς την πιθανότητα να στείλει ειρηνευτικά στρατεύματα στην Ουκρανία όταν και αν έρθει η ώρα.

Από την άλλη, στη Γαλλία συγκλήθηκε από τον Εμανουέλ Μακρόν, άτυπη συνάντηση τη Δευτέρα, για να βοηθήσει την Ευρώπη να συντονίσει την απάντησή της τόσο προς την ολοένα και πιο αρνητική στάση της Ουάσινγκτον προς εκείνη, όσο και σε ό,τι προκύπτει από τις ταχύρυθμες διαπραγματεύσεις Αμερικής/ Ρωσίας Οι Ευρωπαίοι, τη στιγμή που μιλάμε, δεν είναι συντονισμένοι, αλλά αυτό μπορεί να είναι το όλο νόημα αυτής της συνάντησης κορυφής στο Παρίσι και η αρχή του συντονισμού των κρατών μελών της ΕΕ... "Είναι  η Ευρώπη έτοιμη; Η απάντηση είναι όχι. Μπορεί να ετοιμαστεί; Η απάντηση είναι ναι!" και γι αυτό υπάρχει ανάγκη, η Ευρώπη να συνεργαστεί για να προετοιμάσει μια πιθανή ίσως ειρηνευτική δύναμη για την Ουκρανία. Ανέκαθεν η Γαλλία ήταν επιφυλακτική απέναντι σε αμερικανικούς γεωπολιτικούς ελιγμούς και συνεχίζει να είναι και τώρα, πιο έντονα ίσως από ποτέ στο παρελθόν!

Εμείς τώρα ως Ελλάδα και όντας μια μικρή χώρα, ακόμα δεν έχουμε αποφασίσει πώς θα κινηθούμε στη σκακιέρα που έχει δημιουργηθεί από Αμερική και Ρωσία, στην οποία αναγκαστικά θα παίξει και η Ευρώπη… πρέπει όμως κάποια στιγμή και μάλιστα πολύ σύντομα να αποφασίσουμε… προς τα που θα πάμε και με ποιους θα συνταχθούμε…

Για να δούμε; Θα καταφέρουμε να αποφασίσουμε, ή για ακόμα μία φορά θα γίνουμε έρμαια των περιστάσεων, σαν τους καπετάνιους, που όταν αρμενίζουν, δεν ξέρουν που πάνε και όταν πιάνουν γη, δεν ξέρουν που βρίσκονται;

*Ο κ. Θοδωρής Γιάνναρος είναι μοριακός βιολόγος - γενετιστής