Οικονομία και Οικονομικό Περιβάλλον: Με μια απλή θεώρηση

Του Παναγιώτη Ψαριανού

Η οικονομία είναι ένα θέμα απλό, αλλά πολύ κρίσιμο, που επηρεάζει καθοριστικά πολίτες και κράτη. Ας τη δούμε λοιπόν έτσι κι ας προσπαθήσουμε να συνδέσουμε πολλά που συμβαίνουν γύρω μας μ’ αυτή.

Σε ορισμένα προάστια της Ανατολικής Αττικής, οι περισσότεροι κάτοικοι διαθέτουν ιδιωτικά αυτοκίνητα. Οι μετακινήσεις με δημόσιες  συγκοινωνίες αφορούν, κυρίως, σε λίγους μαθητές και εργαζόμενους - όπως εργάτες οικοδομών και οικιακούς βοηθούς - που δε διαθέτουν μεταφορικό μέσο. Παρατηρείται, χρόνια τώρα, ότι τα λεωφορεία πηγαινοέρχονται άδεια ή με ένα έως δύο άτομα. Και δικαιολογημένα γεννάται το ερώτημα, γιατί δε βάζουν στις γραμμές αυτές μικρότερα αυτοκίνητα για την εξυπηρέτηση των πολιτών, που το κόστος αγοράς και λειτουργίας τους θα ήταν σημαντικά μειωμένο, κάτι που αποτελεί σπατάλη του δημόσιου χρήματος, που, σημειωτέον, προέρχεται από τη φορολόγηση των πολιτών;

Όπως γνωρίζουμε, στην Αττική, τα διαθέσιμα περιπολικά είναι ελάχιστα για να καλύψουν τις ανάγκες των κατοίκων - πριν λίγα χρόνια, κατά δήλωση τέως υπουργού, ήταν 24 -. Είναι λογικό, ένας φορολογούμενος πολίτης να διερωτηθεί: Με την εξοικονόμηση χρημάτων από ένα μεγάλο λεωφορείο που εκτελεί αυτά τα δρομολόγια - και κοστίζει γύρω στις οχτακόσιες χιλ. έως ένα εκ. ευρώ -, θα αγοράζονταν, περίπου,  τριάντα ή και περισσότερα περιπολικά. Εννοείται, ότι, εξόν από το κόστος αγοράς,  υπάρχουν κι άλλα κόστη για τη λειτουργία των περιπολικών, όμως και το κόστος αυτό είναι βασικό μέγεθος. Θεωρούμε τη σκέψη λογική, που θα την έκανε κάθε καλός οικογενειάρχης κατά τη διαχείριση των οικονομικών του.

Η λέξη οικονομία προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη "οικονομία" (= "οἶκος" + "νέμομαι" ), που σημαίνει διαχείριση της οικίας, δηλαδή του νοικοκυριού,… και γενικά ως το σύνολο των συνειδητών και συστηματικών ενεργειών των ανθρώπων, που διαβιούν σε κοινωνία, … . (όπως ορίζεται από τη Wikipedia).

Κάποτε, όταν ήμουν δευτεροετής φοιτητής της ΑΣΟΕΕ, συζητώντας για την οικονομία με τον πατέρα μου - που, σημειωτέον, ήταν δευτέρας δημοτικού, μα αυτοδίδακτος άνθρωπος σε αξιοθαύμαστο βαθμό -, του είπα ειρωνικά, με την αλαζονεία των νέων: "Ε, μη μου πεις πως θα μπορούσες να γίνεις και υπουργός Οικονομικών". Και μου απάντησε, τελείως φυσικά και ήρεμα: "Βεβαίως και θα μπορούσα". Και γελώντας εγώ, τον ρώτησα: "Και πώς θα γινόσουν υπουργός Οικονομικών, αφού δεν έχεις σπουδάσει οικονομικά"; Η απάντησή του ήρθε απ’ τα βάθη των αιώνων και είχε τη σοφία του λαού, που εμπεριέχεται ακριβώς στην προαναφερόμενη έννοια της λέξης "οικονομία" των Αρχαίων Ελλήνων. Μου είπε επί λέξει: "Άμα ξέρεις να κάνεις κουμάντο στο σπίτι σου, ξέρεις να κάνεις κουμάντο και στο κράτος". Πόσο δίκιο είχε!

Και τώρα που μεγάλωσα κι εγώ και κατάλαβα περισσότερα πράγματα,  σκέφτομαι, ότι αν ένας ιδιοκτήτης και οδηγός ταξί ήταν υπουργός Οικονομικών, θα τα πήγαινε πολύ καλύτερα από κάποιους υπουργούς που αγνοούν σε βάθος και το νόημα της λέξης "οικονομία" και τη χρησιμότητα της στο δημόσιο βίο της πολύπαθης αυτής χώρας. Και τούτο γιατί, ο συγκεκριμένος άνθρωπος, "κάνοντας το κουμάντο του", υπολογίζει τα έξοδά του - τόσα για καύσιμα, επισκευές, λάστιχα, φθορά αυτοκινήτου κ.λπ. -, τα αφαιρεί από τα έσοδα που έχει και ζει με τα υπόλοιπα χρήματα, όταν κάποιοι υπουργοί, και μάλιστα καθηγητές πανεπιστημίων, αντί να εφαρμόσουν την αδιάσειστη οικονομική αρχή αυτού του απλού επαγγελματία, παρήγαγαν τεράστια πρωτογενή ελλείμματα - δηλαδή τα έξοδα του κράτους ήταν πολύ μεγαλύτερα από τα έσοδα -, που σημαίνει ότι τη διαφορά την κάλυπταν με υπέρογκα δάνεια, με αποτέλεσμα να χρεοκοπήσουν τη χώρα.  

Για να διευρύνουμε, όμως, λίγο το θέμα περί "οικονομίας" και της ανταγωνιστικότητας, θα επισημαίναμε ακόμα, ότι πολλοί κάτοικοι, ειδικά της Αττικής, κυκλοφορούν στους δρόμους - λόγω της τεράστιας γραφειοκρατίας και της παμπάλαιας οργανωτικής δομής του κράτους -, χάνοντας αρκετό και πολύτιμο χρόνο. Πόσοι, όμως, συνειδητοποιούν, ότι το τεράστιο κυκλοφοριακό πρόβλημα επηρεάζει καθοριστικά την ανταγωνιστικότητα τής ελληνικής οικονομίας; Και γιατί δε λαμβάνονται άμεσα και δραστικά μέτρα για την εξουδετέρωση των αρνητικών αυτών παραγόντων;

Ένας άλλος παράγοντας της μειωμένης ανταγωνιστικότητας τής οικονομίας μας, που, δυστυχώς, υποβαθμίζεται κι αυτός, είναι η δυσκολία επικοινωνίας των εργαζομένων με τα γραφεία των επιχειρήσεων που εργάζονται, καθώς και τους διάφορους συνεργάτες και συναλλασσόμενους, πελάτες και τρίτους. Σε πολλές περιοχές, αργεί απελπιστικά η αποστολή ή λήψη e-mail, δεν "πιάνει" καλά το κινητό τηλέφωνο, δεν ακούγεται καθαρά ή υπάρχουν συχνές διακοπές, λόγω του ασθενούς σήματος. Εξαιτίας αυτού του σοβαρότατου θέματος, που το αντιμετωπίζουν πολλοί, χάνεται άπειρος χρόνος, που, σύμφωνα πάλι με τις αρχές της "οικονομίας", κοστίζει πανάκριβα και επιδρά καθοριστικά στην αποδοτικότητα των επιχειρήσεων και, κατά συνέπεια, στην  ευημερία της χώρας, λόγω της μειωμένης ανταγωνιστικότητας.

Εργαζόμενοι και επιχειρηματίες ταλαιπωρούνται αφάνταστα και νιώθουν παντελώς ανίσχυροι μέσα σ’ αυτές τις αντίξοες συνθήκες, που δεν υφίστανται σε καμιά πολιτισμένη χώρα. Και δεν είναι τυχαίο, ότι έχουμε ένα χαμηλό επίπεδο ζωής - από τα χαμηλότερα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των χωρών του ΟΟΣΑ -. 

Και όλα αυτά συμβαίνουν σε μια χώρα, με γιγάντιο φυσικό και πολιτιστικό πλούτο, αλλά και πλεονεκτική γεωγραφική θέση, που, αν είχαν αξιοποιηθεί, θα μπορούσαν να την κατατάξουν ανάμεσα στις πλουσιότερες χώρες του κόσμου. 

Η Ελλάδα βρίσκεται σε μια πολύ δύσκολη κοινωνικο-οικονομική κατάσταση και αυτό, πέρα από το ότι το ζούμε καθημερινά, το επιβεβαιώνουν και τα αδιάσειστα και αδιαμφισβήτητα στοιχεία των πιο έγκυρων διεθνών Οργανισμών, που αποδεικνύουν τη θλιβερή πραγματικότητα και την άγνοια των πολιτών, που δημιουργούν το πρόσφορο έδαφος για το λαϊκισμό και την πολιτική και οικονομική εκμετάλλευση των δυσμενών αυτών καταστάσεων.

Και αναφέρουμε μόνο εκείνα τα στοιχεία που αφορούν στη σπουδαιότητα της παιδείας και τις επιπτώσεις της στην κοινωνία και στην οικονομία. Πρέπει να κατανοήσουμε σαν λαός, ότι στις τάξεις των νηπιαγωγείων και των δημοτικών - δημόσιων και ιδιωτικών - σχολείων, βρίσκονται οι αυριανοί πρωθυπουργοί, υπουργοί και βουλευτές, καθώς και οι μελλοντικοί γονείς, αλλά και οι δημόσιοι και ιδιωτικοί υπάλληλοι, δηλαδή ολόκληρος ο πληθυσμός της χώρας. Άρα, πρέπει να αναβαθμίσουμε άμεσα την παιδεία, ώστε οι πολίτες να εξελιχτούν και να μπορέσει ν’ αλλάξει το κράτος. Αλλιώς, κάθε προσπάθεια θα πηγαίνει χαμένη, αφού όλα εξαρτώνται από την παιδεία, που κατά το Σωκράτη, είναι ο σπουδαιότερο αγαθό. 

Θα ήταν σκόπιμο να επισημάνουμε ένα συγκλονιστικό στοιχείο, βλέποντας τα χάλια της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και αναλογιζόμενοι τις ανούσιες πολιτικές αντιπαραθέσεις για τη λειτουργία των μη κρατικών πανεπιστημίων. Σύμφωνα με μια μελέτη της Εθνικής Τράπεζας, αν η Ελλάδα είχε εφάμιλλα πανεπιστήμια με εκείνα του εξωτερικού, λόγω της δεσπόζουσας γεωγραφικής της θέσης και του μοναδικού πολιτιστικού της θησαυρού, θα μπορούσε, μέσα σε δέκα χρόνια από τη λειτουργία των πανεπιστημίων αυτών, να έχει ετήσια αύξηση του ΑΕΠ κατά πενήντα δισ. ευρώ! Για να καταλάβουμε τη σημασία του οικονομικού αυτού μεγέθους και την επίδρασή του στη ζωή των Ελλήνων πολιτών, αρκεί να το συγκρίνουμε με τα ετήσια έσοδα του τουρισμού, τα οποία ανέρχονται στο ποσό των είκοσι δύο δισ. ευρώ. Επιπροσθέτως, να αναφέρουμε, για να φανεί η καθοριστική σημασία των προαναφερομένων στοιχείων, ότι η χώρα μας είναι από τις τελευταίες μεταξύ των 36 χωρών του ΟΟΣΑ στην κατάταξη για την παιδεία, σύμφωνα με τα κριτήρια PIZA, που μετρούν την κατανόηση κειμένου και την απόδοση στα μαθηματικά και τη φυσική.  

Επιπλέον, βλέποντας τα στοιχεία της οικονομίας και το επίπεδο της εκπαίδευσης,  θα ήταν χρήσιμο να αναφέρουμε, ότι οι χώρες που είναι πρώτες στην παιδεία, είναι πρώτες και στην οικονομία, όπως η Δανία, η Φινλανδία, η Σιγκαπούρη κ.λπ.. Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, απ’ αυτή, για ν’ αλλάξει η χώρα.

*Ο κ. Παναγιώτης Ψαριανός είναι Managing Director - CEO της ΓΡΑΦΕΙΟ ΨΑΡΙΑΝΟΥ ΑΕ ΕΛΕΓΚΤΕΣ-ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ