Ο Τραμπ και ο Μασκ εναντίον της Ουάσινγκτον

Του Νικήτα Σίμου

Οι δηλώσεις του Τραμπ για πρωτοβουλίες στο εξωτερικό, όπως επέμβαση στην Γροιλανδία και τον Παναμά, ή εξαγορά της Γάζας και μεταφοράς των Παλαιστινίων στην Ιορδανία και την Αίγυπτο, οι οποίες απειλούνται με διακοπή της βοήθειας αν δεν δεχτούν, απειλούν να υποσκάψουν την αξιοπιστία της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ και την διεθνή εικόνα της χώρας. Όμως, παρεμφερής είναι η εικόνα και στο εσωτερικό, όπου με έμβολο τον Μασκ, επιχειρείται μια επίθεση κατά του " βαθέος κράτους". Είναι σημαντικό, ότι στο πλαίσιο αυτό, η δημοφιλία του προέδρου Τραμπ είναι υψηλή (49-53%). 

Στόχος το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο

Πρόσφατο δείγμα της ανορθόδοξης εξωτερικής πολιτικής του Αμερικανού προέδρου, είναι η στάση του απέναντι στο ΔΠΔ.

Πρόκειται για μια σύγκρουση μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου (ΔΠΔ), το οποίο ο πρόεδρος των ΗΠΑ κατηγορεί, ότι έχει επιβάλει κυρώσεις για "παράνομες και αβάσιμες ενέργειες" εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ισραήλ.

Το εκτελεστικό διάταγμα εναντίον του σώματος, η υπογραφή του οποίου συνέπεσε με την επίσκεψη Νετανιάχου στη Ουάσινγκτον, δίνει στον Αμερικανό πρόεδρο την εξουσία να παγώσει περιουσιακά στοιχεία και να αρνηθεί την είσοδο στις Ηνωμένες Πολιτείες σε μέλη του ΔΠΔ, τα οποία θεωρείται ότι εμπλέκονται σε πρωτοβουλίες εναντίον πολιτών των ΗΠΑ, ή συμμαχικών χωρών.

Το διάταγμα το οποίο υπέγραψε ο Τραμπ, κατηγορεί τους δικαστές στη Χάγη, ότι προέβησαν σε "παράνομες και αβάσιμες ενέργειες εναντίον της Αμερικής και του στενού συμμάχου (τους) Ισραήλ" και ότι καταχράστηκαν την εξουσία τους εκδίδοντας "αβάσιμα εντάλματα σύλληψης" εναντίον του Νετανιάχου και του πρώην υπουργού Άμυνας του Ισραήλ, Γιοάβ Γκάλαντ.

"Το ΔΠΔ δεν έχει δικαιοδοσία επί των ΗΠΑ και του Ισραήλ καθώς καμία από τις δύο χώρες δεν έχει υπογράψει το (ιδρυτικό, 1998)) Καταστατικό της Ρώμης". Ο πρόεδρος Νετανιάχου ευχαρίστησε τον Τραμπ, με ανάρτησή του στο Χ.

Λίγες ώρες αργότερα, το δικαστήριο καταδίκασε την απόφαση, και δεσμεύτηκε να συνεχίσει τις προσπάθειές του για "να παράσχει δικαιοσύνη και ελπίδα σε εκατομμύρια αθώα θύματα θηριωδιών σε όλο τον κόσμο".

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Τραμπ επιτίθεται στο ΔΠΔ.

Το 2020, κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του στον Λευκό Οίκο, είχε επιβάλει ταξιδιωτικές απαγορεύσεις και πάγωμα περιουσιακών στοιχείων στην πρώην εισαγγελέα του δικαστηρίου, Φατού Μπενσούντα, μετά τις έρευνές της για εγκλήματα πολέμου στο Αφγανιστάν και τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη.

Μία χάρη στην Κίνα

Η απόφαση κατά του ΔΠΔ δεν είναι η μόνη αμφιλεγόμενη απόφαση εξωτερικής πολιτικής την οποία έλαβε ο Τραμπ την προηγούμενη εβδομάδα. Μεγάλη αίσθηση προκάλεσε η αναστολή της λειτουργείας  της υπηρεσίας UsAid και το πάγωμα όλης της αναπτυξιακής βοήθειας προς το εξωτερικό, την οποία αυτή διαχειρίζεται.

Πρόκειται για τον παγκοσμίως μεγαλύτερο μηχανισμό διαχείρισης βοήθειας ,  που καλύπτει περισσότερο από το 60% των αντίστοιχων κονδυλίων, τα οποία διατίθενται από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η βοήθεια αυτή ανήλθε σε περίπου 72 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023, για παρεμβάσεις σε διάφορους τομείς, από την υγεία των γυναικών σε ζώνες συγκρούσεων, έως την πρόσβαση σε καθαρό νερό και θεραπείες κατά του HIV/AIDS, ακόμη και για την ενεργειακή ασφάλεια και τις δραστηριότητες εκκαθάρισης ναρκών.

Η υπηρεσία, της οποίας ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο έχει αναλάβει την προσωρινή διοίκηση και της οποίας οι υπάλληλοι έχουν τεθεί σε αναγκαστική άδεια, θα πρέπει να ευθυγραμμιστεί εκ νέου με τις προτεραιότητες της ατζέντας της κυβέρνησης, με βάση την πολιτική "Πρώτα η Αμερική".

Αναλυτές και εμπειρογνώμονες συμφωνούν, ότι εκτός από τις καταστροφικές επιπτώσεις στα αναπτυξιακά έργα, την καταπολέμηση της πείνας και των ασθενειών σε παγκόσμιο επίπεδο, η απόφαση θα έχει ως συνέπεια να ωφελήσει περαιτέρω την προβολή της Κίνας ως προστάτιδας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η οποία είναι ήδη ο  δεύτερος παγκόσμιος αρωγός, προς περίπου εκατό χώρες.

Πόλεμος κατά της Ομοσπονδιακής διοίκησης

Αυτό που ορισμένοι αποκαλούν "αποκάλυψη της USAid" είναι ίσως η περισσότερο επιτυχημένη από τις παρεμβάσεις κατά του "βαθέος κράτους", τις οποίες έχει αναλάβει μέχρι στιγμής ο Έλον Μασκ. 

Ο δημιουργός της Tesla διορίστηκε από τον Trump για να ηγηθεί του νέου Υπουργείου Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας (DΟGE), το οποίο θα πρέπει να μειώσει τις ομοσπονδιακές δαπάνες και να προωθήσει μια ριζική αναδιοργάνωση της αμερικανικής γραφειοκρατίας. 

Ο Μασκ υπόσχεται να περικόψει τουλάχιστον $2 τρισεκ, από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό ύψους περίπου $7 τρισεκ., να απολύσει 2 εκατομ. ομοσπονδιακούς υπαλλήλους και να καταργήσει χιλιάδες ρυθμιστικές διατάξεις. Για να επιτύχει αυτό το γιγαντιαίο έργο, έχει προσλάβει ηγετικά στελέχη από την Silicon Valley.  

Οι αμφιβολίες είναι μεγάλες για την επιτυχία του εγχειρήματος, καθώς βασικές προϋποθέσεις, όπως γνώσεις των λεπτομερειών του ομοσπονδιακού προϋπολογισού, ή η σύμπραξη του Κογκρέσου, δεν είναι δεδομένες.

"Όσον αφορά το θέμα της USAid, έχω μιλήσει για αυτό λεπτομερώς με τον πρόεδρο και συμφώνησε, ότι πρέπει να την κλείσουμε", δήλωσε ο Μασκ, ο οποίος κατηγόρησε την υπηρεσία, ότι "διοικείται από αριστερούς εξτρεμιστές".  Είναι ενδιαφέρον όμως, ότι οι έρευνες του Μάσκ αποκαλύπτουν αδιαφανείς χρηματοδοτήσεις ΜΗΚΥΟ στο εξωτερικό, από την USAID, υποστήριξη προπαγανδιστικών ενεργειών κ.α.

Από τα πρώτα μελήματα του Τραμπ, ήταν η επαναφορά του "Προγράμματος F", το οποίο καθιέρωσε προς το τέλος της πρώτης θητείας του, και το οποίο καταργεί την προστασία των δημοσίων λειτουργών επιτρέποντας και την απόλυσή τους.

Εξοπλισμένος με την δυνατότητα αυτή, ο Μασκ διεισδύει σε όλα τα ζωτικά γάγγλια της διοίκησης, ωθώντας τους δημόσιους υπαλλήλους να αναστείλουν την λειτουργεία τους, ή να παραιτηθούν, καθώς  ολόκληρα τμήματα έχουν καταργηθεί.

Σύμφωνα με παρατηρητές, οι νεοπροσλαμβανόμενοι θα πρέπει πρώτιστα να είναι έμπιστοι και υπάκουοι στον νέο πρόεδρο.

Επίσης, η ομοσπονδιακή χρηματοδότηση σε πολιτείες και μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς έχει παγώσει προσωρινά, ενώ ευαίσθητες πληροφορίες των μισθών των υπαλλήλων του Υπουργείου οικονομικών είναι προσβάσιμες στην ομάδα της DOGE ( το υπουργείο του Μασκ), εκθέτοντας προσωπικά δεδομένα, κατά παραβίαση της ιδιωτικής ζωής και των κανονισμών, σύμφωνα με παρατηρητές. Η γενική εισαγγελέας και άλλοι εισαγγελείς, τοποθετούνται ήδη εναντίον αυτών των πρωτοβουλιών και προχωρούν σε ενέργειες.

"Δεν νομίζω, ότι περίμενε κανείς ότι η κατάσταση θα μπορούσε να κλιμακωθεί τόσο γρήγορα, δήλωσε ο εκπρόσωπος των υπαλλήλων της Υπηρεσίας Προστασίας του Περιβάλλοντος του Τέξας.

"Φαίνεται ότι υπάρχει ένας μη εκλεγμένος δισεκατομμυριούχος ( Μασκ), τον οποίο κανείς από εμάς δεν ψήφισε, ο οποίος διοικεί την ομοσπονδιακή κυβέρνηση αυτή τη στιγμή και ο οποίος φαίνεται να παραβιάζει τόσο το νόμο όσο και το Σύνταγμα".

Σε αρκετές πολιτείες, αξιωματούχοι έχουν καταθέσει αγωγές κατά των αποφάσεων της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και η σύγκρουση μεταφέρεται ήδη στις δικαστικές αίθουσες, το επόμενο θέατρο της μάχης κατά της διάλυσης του ομοσπονδιακού κράτους εκ των έσω.

Η επίθεση του Ντόναλντ Τραμπ στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, ίσως δεν είναι η τελευταία, ενάντια στη λογική και τους θεσμούς μιας πολυμέρειας, η οποία φαίνεται να περιορίζεται διαρκώς για την αμερικανική κυβέρνηση.

Ταυτόχρονα, ο πρόεδρος και οι συνεργάτες του έχουν εμπλακεί σε ένα ενεργό έργο συρρίκνωσης της ομοσπονδιακής μηχανής - τόσο όσον αφορά το προσωπικό (του οποίου η έξοδος ενθαρρύνεται), όσο και τις δεξιότητες - και την απαξίωση της υπάρχουσας νομοθεσίας σε ένα ευρύ φάσμα ευαίσθητων τομέων.

Αν και αναμενόμενη, η νέα πολιτική από τον Λευκό Οίκο, φαίνεται να προχωρά με απροσδόκητα γρήγορο ρυθμό, υποστηριζόμενη από τη μαζική χρήση του εργαλείου του "εκτελεστικού διατάγματος". Η αντιπολίτευση προέρχεται από διάφορα μέτωπα, συμπεριλαμβανομένων των πολιτειών και του δικαστικού συστήματος, ενώπιον των οποίων έχουν ήδη προσβληθεί πολυάριθμες πράξεις.

Παρά το έργο αυτών των αντίρροπων δυνάμεων, παραμένει ωστόσο το ερώτημα, πού θα μπορούσε να οδηγήσει η κατεύθυνση την οποία φαίνεται να ακολουθεί η προεδρία. 

Είναι ένα ερώτημα, στο οποίο είναι ίσως πολύ νωρίς για να προσπαθήσουμε να απαντήσουμε.

Σε κάθε περίπτωση, φαίνεται να επιβεβαιώνει τις αμφιβολίες, οι οποίες κυκλοφορούν σχετικά με την "κατάσταση της υγείας" της αμερικανικής δημοκρατίας και τον φόβο ότι, μακροπρόθεσμα, οι επιλογές της κυβέρνησης θα καταλήξουν να αμαυρώσουν την εικόνα των Ηνωμένων Πολιτειών στη διεθνή σκηνή.

* Ο Νικήτας Σίμος είναι Οικονομολόγος, Γεωπολιτικός Αναλυτής