Η ρύθμιση της επικοινωνίας γονέων-τέκνων απαιτεί δικαστική ευελιξία

Της Σουζάνας Κλημεντίδη*

Η πρόσφατη απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών 567/2024 έρχεται να ρίξει φως σε ένα ζήτημα που συχνά απασχολεί τις δικαστικές αίθουσες και την κοινωνία: τη ρύθμιση της επικοινωνίας γονέα-τέκνου σε περιπτώσεις διάστασης ή διαζυγίου. Η υπόθεση έθεσε υπό εξέταση την ανάγκη εξισορρόπησης της συναισθηματικής και ψυχολογικής σταθερότητας του παιδιού με το δικαίωμα και την υποχρέωση των γονέων να διατηρούν ουσιαστική σχέση με αυτό.

Το Μονομελές Εφετείο Αθηνών, εξετάζοντας την έφεση που άσκησε η μητέρα του ανηλίκου τέκνου, το οποίο γεννήθηκε το 2018, προχώρησε σε μερική τροποποίηση της πρωτόδικης απόφασης σχετικά με το δικαίωμα επικοινωνίας του πατέρα. Το τέκνο, ηλικίας έξι ετών, διαμένει με τη μητέρα του στη Μυτιλήνη από το 2019, ενώ ο πατέρας κατοικεί στην Αττική. Η μητέρα ζήτησε την τροποποίηση των όρων επικοινωνίας, επικαλούμενη την περιορισμένη σχέση του παιδιού με τον πατέρα του. Το δικαστήριο έλαβε υπόψη το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού, τη γεωγραφική απόσταση μεταξύ των γονέων και την ανάγκη σταδιακής ενίσχυσης της σχέσης πατέρα-παιδιού. Ειδικότερα, η απόφαση όρισε ένα διευρυμένο πλαίσιο επικοινωνίας, το οποίο περιλαμβάνει καθημερινή τηλεφωνική ή μέσω βιντεοκλήσεων επικοινωνία για τη διατήρηση της επαφής, διανυκτερεύσεις κάθε πρώτο Σαββατοκύριακο του μήνα στο σπίτι του πατέρα και εναλλασσόμενες διακοπές κατά τα Χριστούγεννα, το Πάσχα και το καλοκαίρι, διασφαλίζοντας επαρκή χρόνο και με τους δύο γονείς.

Προκειμένου να προστατευθεί η επικοινωνία και η ισορροπημένη ανάπτυξη της σχέσης του παιδιού με τους γονείς, η απόφαση προέβλεψε επίσης το δικαίωμα της μητέρας να διατηρεί τηλεφωνική επικοινωνία με το παιδί κατά τις ημέρες που αυτό διαμένει με τον πατέρα. Επιπλέον, σε περίπτωση παραβίασης των όρων της απόφασης, προβλέφθηκε η "απειλή" χρηματικής ποινής ύψους 1.000 ευρώ και προσωπικής κράτησης ενός μήνα στον παραβάτη γονέα.

Η απόφαση βασίστηκε στη νομική αρχή του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού, όπως καθορίζεται από το ελληνικό δίκαιο και τις διεθνείς συμβάσεις. Το δικαίωμα επικοινωνίας αναγνωρίζεται τόσο ως υποχρέωση όσο και ως λειτουργικό δικαίωμα του γονέα, αποσκοπώντας στην ανάπτυξη και διατήρηση μιας υγιούς σχέσης με το τέκνο. Παράλληλα, το δικαστήριο επεσήμανε ότι η επιβολή καταναγκαστικών μέτρων για την επικοινωνία δεν συνάδει με τη φύση της γονικής σχέσης, η οποία πρέπει να στηρίζεται στη συναισθηματική σύνδεση και την αμοιβαία εμπιστοσύνη.

Η απόφαση του Μονομελούς Εφετείου Αθηνών στην πραγματικότητα υπογραμμίζει τη σημασία της ευελιξίας στις δικαστικές ρυθμίσεις επικοινωνίας γονέων-τέκνων. Επιδιώκει τη διαμόρφωση ενός ισορροπημένου πλαισίου που λαμβάνει υπόψη τόσο τις πρακτικές ανάγκες όσο και τη συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Η απόφαση επιβεβαιώνει την ανάγκη διαρκούς αναθεώρησης και προσαρμογής των ρυθμίσεων επικοινωνίας ώστε να ανταποκρίνονται στις μεταβαλλόμενες συνθήκες και ανάγκες των εμπλεκομένων μερών. Μέσω της συγκεκριμένης υπόθεσης, αναδεικνύεται σε τελική ανάλυση η ανάγκη διατήρησης μιας υγιούς και εποικοδομητικής σχέσης γονέα-τέκνου, παρά τις προκλήσεις που ανακύπτουν λόγω γεωγραφικών αποστάσεων ή προηγούμενων εντάσεων.

*δικηγόρου