2025 - Χρονιά Ορόσημο για την Βιώσιμη Ανάπτυξη των Επιχειρήσεων

Του Τάσου Νικολάου

Το 2025 είναι έτος-ορόσημο για τις επιχειρήσεις και τον μετασχηματισμό τους προς τη βιωσιμότητα. Ενώ οι εισηγμένες εταιρείες ετοιμάζουν την δημοσιοποίηση των απαιτήσεων της CSRD (ν.5164/24) βάσει του οικονομικού έτους 2024, το δεύτερο κύμα επιχειρήσεων, που αποτελείται από μεγάλες μη εισηγμένες εταιρείες και είναι σημαντικά πολυπληθέστερο, ξεκινάει την προετοιμασία για το οικονομικό έτος 2025. Η οδηγία CSRD αντιπροσωπεύει ένα αποφασιστικό βήμα στην διαφάνεια των εταιρειών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μαζί με τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα ESRS, η CSRD επιβάλει αυστηρές υποχρεώσεις αναφοράς για μεγάλες επιχειρήσεις και εισηγμένες μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ). Παρόλο που η οδηγία αποσκοπεί στην τυποποίηση της έκθεσης βιωσιμότητας και στην προώθηση βιώσιμων πρακτικών, εισάγει σημαντικές προκλήσεις για τις επιχειρήσεις. 

Κύριες Προκλήσεις στο Πλαίσιο της CSRD και των ESRS

Ένα από τα πιο απαιτητικά στοιχεία των ESRS είναι η διεύρυνση της περιμέτρου ευθύνης σε  ολόκληρη την αλυσίδα αξίας. Αυτό επεκτείνει την ευθύνη πέρα από τις άμεσες λειτουργίες μιας επιχείρησης και περιλαμβάνει τις επιδράσεις upstream (προμηθευτές) και downstream (πελάτες). Πολλές εταιρείες δυσκολεύονται να συλλέξουν αξιόπιστα δεδομένα από εξωτερικούς συνεργάτες, να εξασφαλίσουν συνέπεια σε διάφορες γεωγραφικές περιοχές και κανονιστικά περιβάλλοντα, και να αντιμετωπίσουν τις διαφορές στην ωριμότητα βιωσιμότητας μεταξύ των συμμετεχόντων στην αλυσίδα αξίας.

Η βάση των ESRS, η αρχή της διπλής σημαντικότητας, απαιτεί από τους οργανισμούς να αξιολογούν θέματα βιωσιμότητας τόσο από την οπτική των εξωτερικών επιδράσεων όσο και από τις εσωτερικές οικονομικές επιπτώσεις. Η ένταξη της συμμετοχής των ενδιαφερόμενων μερών για τον αποτελεσματικό εντοπισμό σημαντικών επιπτώσεων, η ισορροπία μεταξύ ποιοτικών και ποσοτικών δεδομένων για μια ολοκληρωμένη ανάλυση, και η ευθυγράμμιση της σημαντικότητας των επιπτώσεων με την οικονομική σημαντικότητα—συχνά με σύνθετες αλληλεξαρτήσεις—είναι σημαντικές προκλήσεις για τις εταιρείες.

Οι οικονομικές διευθύνσεις όσο και αυτές τις διαχείρισης κινδύνου πρέπει να μεταβούν από τους παραδοσιακούς τους ρόλους σε ενεργούς συμμετέχοντες στην αναφορά βιωσιμότητας. Οι ευθύνες τους περιλαμβάνουν την αξιολόγηση των οικονομικών επιπτώσεων των κινδύνων και των ευκαιριών βιωσιμότητας, την επικύρωση των μετρήσεων και της ακρίβειας των δεδομένων, και την παροχή δεδομένων για την ανάλυση σεναρίων, ιδιαίτερα για τις κλιματικές αναφορές. Το Διοικητικό Συμβούλιο και η ανώτατη διοίκηση παίζουν κρίσιμο ρόλο σε αυτόν τον μετασχηματισμό, θέτοντας τον τόνο από την κορυφή και εξασφαλίζοντας ότι η βιωσιμότητα ενσωματώνεται στους στρατηγικούς στόχους της εταιρείας. Η υποστήριξή τους για την ύπαρξη πόρων, έγκριση απαραίτητων επενδύσεων και προώθηση μιας εταιρικής κουλτούρας που εκτιμά τη διαφάνεια και τη λογοδοσία είναι αναντικατάστατη.

Οι οικογενειακές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν μια μοναδική πρόκληση στην κατανόηση της σημασίας αυτού του μετασχηματισμού. Για πολλές, απαιτείται μια θεμελιώδης αλλαγή νοοτροπίας ώστε να αναγνωρίσουν ότι οι επενδύσεις στη βιωσιμότητα—και τα κόστη που σχετίζονται με τη συμμόρφωση—δεν είναι απλώς υποχρεώσεις, αλλά στρατηγικές πρωτοβουλίες που τελικά ωφελούν τη λειτουργία και τη μακροβιότητα της εταιρείας. Αυτή η αλλαγή προοπτικής είναι κρίσιμη για την ευθυγράμμιση των παραδοσιακών επιχειρηματικών αξιών με τις σύγχρονες επιταγές βιωσιμότητας.

Η αποτελεσματική συμμόρφωση απαιτεί ισχυρές εσωτερικές διαδικασίες και συστήματα για τη συλλογή, επικύρωση και δημοσιοποίηση δεδομένων. Αυτό περιλαμβάνει την αναβάθμιση των συστημάτων πληροφορικής για τη διαχείριση μεγάλου όγκου διαφορετικών δεδομένων, την σύσταση διατμηματικών πλαισίων συλλογής δεδομένων, και την εκπαίδευση των υπαλλήλων για την κατανόηση και εφαρμογή των απαιτήσεων αναφοράς βιωσιμότητας. Η ηγεσία πρέπει να διασφαλίσει ότι αυτές οι πρωτοβουλίες έχουν την κατάλληλη προτεραιότητα και τους απαραίτητους πόρους, επιβεβαιώνοντας την δέσμευση τους στους μακροπρόθεσμους στόχους βιωσιμότητας.

Ορισμένα στοιχεία της συμμόρφωσης είναι ιδιαίτερα απαιτητικά από πλευράς πόρων. Οι αξιολογήσεις σημαντικότητας απαιτούν εκτεταμένη συμμετοχή ενδιαφερομένων συνεργατών και διασύνδεση των δεδομένων τους. Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου Scope 3 απαιτούν τη συλλογή και την επικύρωση δεδομένων για όλη την αλυσίδα αξίας. Οι ειδικές κλαδικές απαιτήσεις (sector-specific requirements) απαιτούν την προσαρμογή των αναφορών για την κάλυψη τόσο γενικών όσο και συγκεκριμένων κλαδικών προτύπων, που συχνά περιλαμβάνουν σύνθετη και λεπτομερή ανάλυση δεδομένων.

Αναγκαιότητα Έγκαιρης Υλοποίησης

Η έγκαιρη υλοποίηση είναι απαραίτητη για την πλοήγηση στις πολυπλοκότητες της CSRD και των ESRS. Η έγκαιρη έναρξη βοηθά στον εντοπισμό και την αντιμετώπιση κενών στη διαθεσιμότητα δεδομένων, στις δομές διακυβέρνησης και στις δυνατότητες αναφοράς. Αποφεύγοντας την πίεση της τελευταίας στιγμής, οι εταιρείες μπορούν να μειώσουν τους κινδύνους μη συμμόρφωσης, κανονιστικών κυρώσεων και ζημιών στη φήμη τους. Επιπλέον, η έγκαιρη και διαφανής αναφορά δημιουργεί εμπιστοσύνη στις Τράπεζες, πελάτες και ρυθμιστικές αρχές, ενισχύοντας τη δέσμευση της εταιρείας στη βιωσιμότητα.

Σημαντικό είναι να διοριστεί ένα άτομο - Υπεύθυνο Βιωσιμότητας (CSO), που θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην ενσωμάτωση της βιωσιμότητας στη στρατηγική της εταιρείας και στην εξασφάλιση της συμμόρφωσης με την CSRD. Οι επενδύσεις στην τεχνολογία και την αυτοματοποίηση είναι απαραίτητες για την αξιοποίηση της ανάλυσης δεδομένων, την απλοποίηση των διαδικασιών αναφοράς και τη βελτίωση της ορθότητας των δεδομένων. Η διατμηματική συνεργασία μεταξύ των διευθύνσεων οικονομικών, διαχείρισης κινδύνου, βιωσιμότητας και επιχειρηματικών μονάδων είναι κρίσιμη για την εξάλειψη των διαχωριστικών γραμμών και την εξασφάλιση συνεκτικών προσπαθειών.

Μια Θετική Προοπτική: Τα Πλεονεκτήματα του Μετασχηματισμού

Παρά τις προκλήσεις, η συμμόρφωση με την CSRD προσφέρει πολυάριθμα μακροπρόθεσμα οφέλη. Τα ακριβή και ορθά δεδομένα βιωσιμότητας βελτιώνουν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, επιτρέποντας καλύτερες στρατηγικές αποφάσεις και διαχείριση κινδύνων. Η διαφάνεια σε υπεύθυνες επιχειρηματικές πρακτικές ενισχύει την αξιοπιστία με τους επενδυτές, εξασφαλίζοντας πρόσβαση σε κεφάλαια και ενισχύοντας την εμπιστοσύνη των επενδυτών σε βιώσιμες επιχειρηματικές πρακτικές. Η ηγετική πρωτοβουλία στη βιωσιμότητα διαφοροποιεί τις εταιρείες στην αγορά, προσφέροντας ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Επιπλέον, η έγκαιρη συμμόρφωση τοποθετεί τις εταιρείες ευνοϊκά για μελλοντικές κανονιστικές απαιτήσεις, εξασφαλίζοντας ευθυγράμμιση με εξελισσόμενα παγκόσμια πρότυπα. Οι εταιρείες που υφίστανται μετασχηματισμούς βιωσιμότητας αποκτούν επίσης πρόσβαση σε τραπεζική χρηματοδότηση με ευνοϊκότερους όρους. Οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί προσφέρουν όλο και περισσότερο κίνητρα τιμολόγησης για επιχειρήσεις που επιδιώκουν ενεργά πρωτοβουλίες βιωσιμότητας, αντανακλώντας το μειωμένο προφίλ κινδύνου και την ευθυγράμμιση με στόχους περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και διακυβέρνησης (ESG).

Συμπέρασμα

Η CSRD και τα ESRS σηματοδοτούν μια ιδεολογική αλλαγή στην εταιρική βιωσιμότητα, απαιτώντας από τις επιχειρήσεις να υιοθετήσουν ολοκληρωμένες και αποτελεσματικές πρακτικές. Παρόλο που οι προκλήσεις είναι σημαντικές, η έγκαιρη προετοιμασία, οι τεχνολογικές επενδύσεις και η ισχυρή διακυβέρνηση μπορούν να μετατρέψουν τη συμμόρφωση σε ευκαιρία για καινοτομία και ανάπτυξη. Η υιοθέτηση αυτών των αλλαγών εξοπλίζει τις εταιρείες για να ευδοκιμήσουν σε ένα ολοένα και περισσότερο ανταγωνιστικό επιχειρηματικό περιβάλλον.

Ο Τάσος Νικολάου είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Net Zero Analytics

Η Net Zero Analytics υποστηρίζει τις επιχειρήσεις στην μετάβαση τους σε στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης. Παρέχεται πλήρη καθοδήγηση και υποστήριξη στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων της οδηγίας CSRD (ν.5164/24) και CSDDD.