Αντί άλλων ευχών: 22 επισημάνσεις γύρω από τον χρόνο και τη διαχείρισή του

Του Γιώργου Ι. Κωστούλα

Όπως όλα τα σημαντικά πράγματα στη ζωή, έτσι και η καλή χρησιμοποίηση-διαχείριση του χρόνου δεν διδάσκεται στα σχολεία. Όλοι έχουμε πάρει τα... εξωσχολικά μας μαθήματα. Ένα μέρος από τα δικά μου μαθήματα, ο κατάλογος που ακολουθεί: 22 ευσύνοπτες και ευανάκλητες σχετικές επισημάνσεις, αντί άλλων ευχών για τον καινούριο χρόνο.

(Οι παλαιότεροι αναγνώστες, ίσως να έχουν ξαναδιαβάσει κάποιες από τις επισημάνσεις σε κείμενά μου. Στο ξεκίνημα της νέας χρονιάς, ωστόσο, νομίζω ότι αυτές έχουν και πάλι τη θέση τους. Κυρίως για τους αδιόρθωτους, επιρρεπείς στην πιο ασυλλόγιστη σπατάλη. Αυτήν του χρόνου):

- Η κατανομή του χρόνου είναι ασφαλώς η πιο δημοκρατική και δίκαιη κατανομή. Ισχυροί ή άθλιοι, δραστήριοι ή ράθυμοι, μεγαλοφυείς ή ανόητοι, δίκαιοι ή αμαρτωλοί ο καθένας έχει ακριβώς το ίδιο απόθεμα χρόνου στη διάθεσή του,

- O Χρόνος είναι το πιο πολύτιμο, το πιο ατομικό, το πιο πεπερασμένο αγαθό. Μπορούμε να χάσουμε χρόνο, όχι όμως και να τον αυξήσουμε.

- Η μαύρη τρύπα στο χάσιμο του χρόνου είναι η αναβολή. Κυριαρχία πάνω στον χρόνο σημαίνει κυριαρχία πάνω στον εαυτό μας: "καιρός επί πάσιν άριστος …”

- Μαζί με την αναβολή, και η τεμπελιά. Με τα λόγια του Λα Ροσφουκώ :"Ο διάβολος έβαλε την τεμπελιά στο σύνορο πολλών αρετών”.

- Έτσι δεν πρέπει να διαβάσουμε και την τουρκική παροιμία: "Η μέρα τρέφει τον χρόνο, ο χρόνος δεν μπορεί να θρέψει τη μέρα”.

- Μη χάνετε χρόνο σε ζητήματα που έχουν κάθε είδους χαμηλό βαθμό: επίδρασης, επηρεασμού, προστιθέμενης αξίας, κόστους, συνεπειών...

- Ο νόμος του Παρέτο (η αρχή τού 20/80) ισχύει και για τον χρόνο απολύτως: Π.χ. το 20% των ενασχολήσεών μας αποδίδει το 80% του αποτελέσματος.

- Όπου σας "παίρνει”, ή όπου απαιτείται: Αναθέστε σε άλλους να κάνουν τα "πράγματα σωστά”,  για να μπορείτε εσείς να κάνετε "τα σωστά πράγματα”.

- Ωστόσο, χρειάζονται και τα δύο: και η Επάρκεια ("κάνω τα πράγματα σωστά”) και η Αποτελεσματικότητα ("κάνω τα σωστά πράγματα”).

- (Και πάλι όπου σας "παίρνει”, ή όπου απαιτείται): Μην υπόσχεστε, μη δεσμεύεστε για κάτι, αν δεν έχετε ήδη σκεφθεί πού θα το αναθέσετε.

- Υπάρχει η φυσική τάση ή και αδυναμία, να είμαστε περισσότερο διαθέσιμοι σ’ αυτούς που μας απασχολούν, μας διακόπτουν, μας ενοχλούν παρά στις δικές μας προτεραιότητες. Λυπηθείτε το χρόνο σας, ασκηθείτε, αντισταθείτε σ’ αυτήν την έξωθεν λεηλασία.

- Ταυτίζουμε τον ελεύθερο χρόνο με χαμένο χρόνο. Από αυτή την αντίληψη ξεκινάει όλη η ανυποληψία  και η ενοχοποίηση που τον συνοδεύει. 

- Από εκεί και η μεγάλη ανισορροπία του σημερινού ανθρώπου. Εκλαμβάνουμε  τον "μηδέν  πράττειν” ως απραξία αντί για ευκαιρία για ευπραξία.

- Ούτε η εργασία, ούτε ο μόχθος, συνιστούν επαρκή στοιχεία για έναν πλήρη βίο, έναν αυτόνομο και αυθεντικά ανθρώπινο τρόπο ζωής, αφού απλώς υπηρετούν και παράγουν μόνο το αναγκαίο και το ωφέλιμο. Ο Αριστοτέλης υποτιμάει όσους δεν το καταλαβαίνουν αυτό: "Το δε ζητείν πανταχού το χρήσιμον ήκιστα αρμόττει τοις μεγαλοψύχοις και τοις ελευθέροις”, τα ακριβή λόγια του.

Ή, περίπου, με τα λόγια του Χέρμαν Μέλβιλ: "Η αξιοπρέπεια δε συχνάζει στους χώρους εργασίας. Η αξιοπρέπεια βρίσκεται και αναδεικνύεται στον ελεύθερο χρόνο”.

- Και ο Παπαδιαμάντης, μετριοπαθέστατα, σα να ζητούσε συγγνώμη, χαρακτήριζε τα γραφόμενά του ως "έργα ουχί παραδεδεγμένης χρησιμότητος”. 

- Πιο σημαντικό από το σεβασμό του ατομικού μας χρόνου είναι ο σεβασμός του χρόνου των άλλων. Δεν υπάρχει τίποτα πιο εγωιστικό από την εντύπωσή μας ότι μόνο ο δικός του χρόνος είναι πολύτιμος και επομένως άξιος σεβασμού. 

- Είτε πρόκειται για τον επαγγελματικό μας χρόνο, είτε για τον προσωπικό, τον ελεύθερο, η πιο σημαντική ερώτηση πρέπει, πάντοτε, να είναι: "Tι κάνω τώρα;”.

- Ή, σύμφωνα με τον αφορισμό του Η. Αποστολίδη: "Από το πώς διαθέτεις τις πολλές σου ώρες, συναγάγουμε πόσο αποτιμάς τις λίγες”. Και το αντίστροφο.

- Η αποθέωση της συμφιλίωσης με τον χρόνο, δραματοποιημένη από τον Μ. Μπρεχτ: Ο κ. Κ. συνάντησε κάποιον που είχε να τον δει πολύ καιρό. Μα εσείς δεν αλλάξατε καθόλου, του είπε ο άλλος, καθώς τον χαιρετούσε. Ωχ! Έκανε ο κ. Κ. και χλόμιασε...

Καλή χρονιά.    

*O κ. Κωστούλας είναι πρώην γενικός διευθυντής εταιρειών του ευρύτερου χρηματοπιστωτικού τομέα

gcostoulas@gmail.com