Η Ελεγκτική του Δημοσίου Τομέα ως εργαλείο αποφυγής κακοδιαχείρισης και ενίσχυσης της δικαιοσύνης στον δημόσιο βίο

Του Δημήτρη Μυλωνά

Η Ελεγκτική στον δημόσιο βίο έχει αποδειχθεί "αποτελεσματικός μηχανισμός" για την πρόληψη της κακοδιαχείρισης, τη διασφάλιση της αξιοπιστίας των οικονομικών καταστάσεων και τη διατήρηση της εμπιστοσύνης των ενδιαφερόμενων μερών. Μέσω της εφαρμογής ελεγκτικών διαδικασιών, εντοπίζονται κενά στη διαχείριση, διορθώνονται αστοχίες και αποκαθίσταται η διαφάνεια και η δικαιοσύνη στη λειτουργία των δημόσιων φορέων. Αναφέρονται ενδεικτικά μερικά παραδείγματα:

Παράδειγμα 1: Έλεγχος Δαπανών σε Δημόσια Νοσοκομεία

Σε μια ευρωπαϊκή χώρα, διεξήχθη ελεγκτική διαδικασία σε δημόσια νοσοκομεία για να εξεταστεί η ύπαρξη ή μη βέλτιστης διαχείρισης των προμηθειών φαρμάκων και ιατρικού εξοπλισμού. Ο έλεγχος αποκάλυψε:

• Περιπτώσεις υπερκοστολόγησης από προμηθευτές που χρέωναν τιμές υψηλότερες από τις αγοραίες.

• Διαδικασίες προμηθειών χωρίς διαγωνισμό, οι οποίες ενείχαν σύγκρουση συμφερόντων.

• Απώλειες πόρων λόγω κακής αποθήκευσης φαρμάκων, με αποτέλεσμα την αχρήστευση μεγάλων ποσοτήτων.

Μετά τον έλεγχο, υιοθετήθηκαν συγκεκριμένες δράσεις:

1. Εισαγωγή διαγωνισμών και αυστηρότερων προμηθευτικών διαδικασιών, μειώνοντας το κόστος κατά 30%.

2. Εκπαίδευση του προσωπικού στις βέλτιστες πρακτικές διαχείρισης προμηθειών.

3. Εφαρμογή ηλεκτρονικού συστήματος παρακολούθησης αποθεμάτων, που αποσόβησε τη σπατάλη.

Το αποτέλεσμα ήταν η εξοικονόμηση δημόσιων πόρων και η εξασφάλιση αξιόπιστων στοιχείων για τη λήψη αποφάσεων από τις διοικήσεις των νοσοκομείων.

Παράδειγμα 2: Οικονομικός έλεγχος σε Δήμο

Σε ένα Δήμο, ο ελεγκτικός μηχανισμός κλήθηκε να εξετάσει τον τρόπο με τον οποίο δαπανήθηκαν κονδύλια για αναπτυξιακά έργα. Ο έλεγχος εντόπισε:

• Υπερβολικές δαπάνες για συμβουλευτικές υπηρεσίες, χωρίς να υπάρχουν σαφή παραδοτέα.

• Έργα που είχαν ξεκινήσει χωρίς να υπάρχουν απαραίτητες αδειοδοτήσεις.

• Αναθέσεις έργων σε εργολάβους χωρίς τήρηση διαγωνιστικών διαδικασιών.

Η Ελεγκτική Υπηρεσία υπέβαλε αναλυτική έκθεση, η οποία περιλάμβανε συστάσεις:

1. Να δημιουργηθεί συγκεντρωτικό αρχείο έργων, ώστε να υπάρχει σαφής εικόνα της προόδου και της χρηματοδότησης.

2. Να τηρούνται υποχρεωτικά οι αρχές του δημόσιου διαγωνισμού.

3. Να ορίζεται οικονομικός υπεύθυνος έργων για κάθε μεγάλο έργο.

Με τις παρεμβάσεις αυτές, ο Δήμος μείωσε τις δαπάνες κατά 25% και βελτίωσε την αποτελεσματικότητα της διαχείρισης.

Παράδειγμα 3: Έλεγχος διαχείρισης κονδυλίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.)

Σε κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διεξήχθη έλεγχος για την ορθή διαχείριση ευρωπαϊκών κονδυλίων σε τοπικές αυτοδιοικήσεις. Ο έλεγχος αποκάλυψε ότι:

• Χρηματοδοτήσεις έργων κατανεμήθηκαν σε μη επιλέξιμες δράσεις, όπως έργα χωρίς άμεσο κοινωνικό ή αναπτυξιακό όφελος.

• Λανθασμένη ή ελλιπής τεκμηρίωση δαπανών, που έθετε σε κίνδυνο την επανεκταμίευση των κονδυλίων.

Μετά τις παρατηρήσεις της Ελεγκτικής Αρχής:

1. Εφαρμόστηκε αυστηρότερο πλαίσιο αξιολόγησης των έργων πριν από την έγκριση της χρηματοδότησης.

2. Θεσμοθετήθηκε η υποχρέωση χρήσης ηλεκτρονικών πλατφορμών παρακολούθησης δαπανών.

3. Αυξήθηκαν οι επιτόπιοι έλεγχοι κατά τη διάρκεια υλοποίησης των έργων.

Αποτέλεσμα των παρεμβάσεων ήταν η αύξηση της αποτελεσματικότητας στην απορρόφηση των κονδυλίων και η αποφυγή οικονομικών κυρώσεων από την ΕΕ.

Παράδειγμα 4: Ενίσχυση της ειλικρινούς πληροφόρησης μέσω εσωτερικού ελέγχου

Σε δημόσιο οργανισμό που ασχολείται με την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών, ο εσωτερικός έλεγχος αποκάλυψε ότι:

• Υπήρχαν καθυστερήσεις στην υποβολή αναφορών προς τα ανώτερα διοικητικά όργανα.

• Τα οικονομικά στοιχεία παρουσιάζονταν με ατέλειες ή επιλεκτική πληροφόρηση, δυσκολεύοντας τη λήψη αποφάσεων.

Η παρέμβαση περιελάμβανε:

1. Καθιέρωση τακτικών ελέγχων και υποβολής πλήρων εκθέσεων για την οικονομική διαχείριση.

2. Αναβάθμιση του πληροφοριακού συστήματος Λογιστικής, για να αποφεύγονται σφάλματα και καθυστερήσεις.

3. Εκπαίδευση του προσωπικού σε ζητήματα ακριβούς καταγραφής οικονομικών στοιχείων.

Η εφαρμογή αυτών των μέτρων βελτίωσε τη διαφάνεια και ενίσχυσε την εμπιστοσύνη των ενδιαφερόμενων μερών, όπως το προσωπικό, οι χρηματοδοτικές αρχές και οι ωφελούμενοι.

Συμπεράσματα

Η Ελεγκτική στον δημόσιο βίο αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για τη διασφάλιση της διαφάνειας, της αξιοπιστίας και της ορθής οικονομικής διαχείρισης. Τα παραπάνω παραδείγματα αποδεικνύουν ότι η ελεγκτική διαδικασία:

1. Εντοπίζει περιπτώσεις κακοδιαχείρισης και διορθώνει πρακτικές που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε σπατάλη δημόσιων πόρων.

2. Διασφαλίζει την ειλικρινή και έγκαιρη πληροφόρηση προς όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.

3. Καλλιεργεί μια κουλτούρα δικαιοσύνης και λογοδοσίας, η οποία ενισχύει την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς.

Η συστηματική εφαρμογή ελεγκτικών διαδικασιών διαμορφώνει "έναν δημόσιο τομέα" πιο διαφανή, αξιόπιστο και προσανατολισμένο στις ανάγκες της κοινωνίας

*Ο κ. Δημήτρης Μ. Μυλωνάς είναι  Δρ. Οικονομίας, Οικονομολόγος, Νομικός, Λογιστής – Φοροτέχνης Α’ Τάξης, Σύμβουλος Εκπαίδευσης, Συγγραφέας μαζί με τους Σιαστάθη Μελέτιο και Κυριακόπουλο Διονύσιο του βιβλίου "Ελεγκτική του Δημόσιου Τομέα" (Εκδ. Ελληνοεκδοτική)