Deepdive στις απαιτήσεις της CSRD

Του Τάσου Νικολάου

Εμβαθύνοντας στην οδηγία CSRD κατανοεί κανείς ότι η συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις είναι αρκετά περίπλοκη διαδικασία. Ακόμα και οι επιχειρήσεις με τις πιο ανεπτυγμένες προσεγγίσεις στη βιωσιμότητα αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εκπλήρωση των απαιτήσεων.

Τo πρότυπo ESRS που ορίζει η CSRD είναι εξαιρετικά αναλυτικό. Αναπτύχθηκε από τεχνοκράτες για να αντιμετωπίσει όλες τις δυνατές περιπτώσεις και συχνά αυτό το κάνει αρκετά δυσνόητο. Περιλαμβάνει περισσότερα από 1.100 σημεία δεδομένων (datasets), που κυμαίνονται από ερωτήσεις ναι/όχι μέχρι απαιτήσεις για λεπτομερείς αφηγήσεις για το σχέδιο μετάβασης της επιχείρησης στους τελικούς στόχους. Σε κάποιες περιπτώσεις οι επιχειρήσεις διαθέτουν ικανοποιητικές πληροφορίες για θέματα όπως εκπομπές ρύπων (τουλάχιστον scope 1 + 2), ειδικά σε τομείς όπου η ρύπανση είναι αναγνωρισμένο πρόβλημα. Όμως, για πολλά άλλα θέματα, τα δεδομένα είναι ελλιπή ή κατακερματισμένα. Η διαχείριση των απαιτούμενων στοιχείων είναι κοινή πρόκληση. Αντίθετα με τα οικονομικά δεδομένα, τα δεδομένα βιωσιμότητας συχνά είναι αντιφατικά, ελλιπή και μη οριοθετημένα, με περιορισμένες πολιτικές και διαδικασίες για τη διαχείρισή τους.

Η CSRD στοχεύει στη βελτίωση αυτής της διαχείρισης και διακυβέρνησης, μια δύσκολη αποστολή για πολλές επιχειρήσεις. Το ευρύ φάσμα των πληροφοριών που απαιτείται για τη συμμόρφωση με την CSRD απαιτεί συνεργασία σε όλη την επιχείρηση. Συχνά για να μην επιφορτιστεί ο κόσμος με επιπλέον καθήκοντα, η συλλογή πληροφοριών ανατίθεται στον κεντρικό συντονιστή και σε λίγους βασικούς εμπλεκόμενους. Παρά την δυσκολία, αυτό ίσως είναι εφικτό για την δημιουργία μιας έκθεσης, αλλά σίγουρα δεν είναι βιώσιμο. Χρειάζεται μια συνεργατική προσέγγιση, με ευρεία συμμετοχή ενδιαφερομένων και υπευθυνότητα στη διαχείριση τους από τον κεντρικό συντονιστή. Ο ρόλος του κεντρικού συντονιστή είναι κρίσιμος και απαιτείται ουσιαστική υποστήριξη από το Διοικητικό Συμβούλιο και την εκτελεστική ομάδα. Χωρίς αυτό, οι προσπάθειες για συμμόρφωση μπορεί να κατακερματιστούν, προκαλώντας σύγχυση και καθυστέρηση στο project.

Όπως ισχύει με κάθε κανονισμό, υπάρχει κόστος συμμόρφωσης και κόστος μη συμμόρφωσης. Και τα δύο αυτά συνεπάγονται κινδύνους για τις επιχειρήσεις, και η CSRD δεν αποτελεί εξαίρεση. Είναι απίθανο οποιαδήποτε επιχείρηση να επιλέξει να μην συμμορφωθεί με την CSRD, δεδομένων των νομικών υποχρεώσεων που έχουν οι επιχειρήσεις και τα στελέχη τους. Υπάρχουν ήδη σαφή μηνύματα από την κυβέρνηση ότι η μη συμμόρφωση δεν θα είναι ανεκτή. Ο κίνδυνος μη συμμόρφωσης πιθανότατα θα προκύψει λόγω έλλειψης διαθέσιμων πληροφοριών. Δεδομένης της νεότητας της οδηγίας, μπορούμε να αναμένουμε ότι οι ρυθμιστικές αρχές θα είναι σχετικά ικανοποιημένες με τις καλές προθέσεις των αναφορών στις πρώτες περιόδους υποβολής, καθώς η αγορά ωριμάζει. Ωστόσο, αυτή η υπομονή πιθανότατα θα είναι βραχυπρόθεσμη και οι επιχειρήσεις πρέπει να εργάζονται συνεχώς και να υιοθετούν το πνεύμα της οδηγίας για να αποφύγουν τους κινδύνους μη συμμόρφωσης και τις σχετικές νομικές και οικονομικές επιπτώσεις. Υπάρχει επίσης κίνδυνος μη συμμόρφωσης που σχετίζεται με τη μη έγκαιρη προετοιμασία για την CSRD.

Πρόκειται για ένα σημαντικό φόρτο εργασίας και αλλαγή κουλτούρας για τις περισσότερες επιχειρήσεις, και η καθυστέρηση μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα συμμόρφωσης. Η δυνατότητα συγκρισιμότητας που προσφέρει η CSRD μέσω της τυποποίησης και σταδιακής ψηφιοποίησης των αναφορών θα επιτρέψει στους ενδιαφερόμενους, όπως χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, να λαμβάνουν καλύτερα ενημερωμένες αποφάσεις σχετικά με την έκθεσή τους σε κινδύνους κατά την κατανομή πόρων στις επιχειρήσεις. Ωστόσο, αυτή η συγκρισιμότητα θα δώσει την ευκαιρία σε άλλους, όπως καταναλωτές, προμηθευτές, ανταγωνιστές, και δημοσιογράφους να αποκτήσουν καλύτερη εικόνα για την απόδοση ή την έλλειψη βελτιώσεων στις περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις, δημιουργώντας έτσι κινδύνους φήμης και ανταγωνισμού. Οι νομικές απαιτήσεις που σχετίζονται με την CSRD για τους διευθυντές και τα στελέχη της επιχείρησης σχετίζονται με τις υφιστάμενες υποχρεώσεις τους σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και τα καταστατικά τους. Αυτές περιλαμβάνουν την άσκηση εύλογης επιμέλειας, δεξιότητας και επιμέλειας στα καθήκοντά τους στη διαχείριση της επιχείρησης.

Αυτό παρουσιάζει έναν πιθανό προσωπικό κίνδυνο για τους διευθυντές και τα στελέχη των εταιρειών, εάν δεν δώσουν την απαραίτητη προσοχή στη συμμόρφωση με την CSRD. Δεν θα πρέπει να αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι υπάρχουν πολλές πιθανές παγίδες στις οποίες μπορούν να πέσουν οι επιχειρήσεις καθώς προσεγγίζουν την CSRD. Καθώς οι επιχειρήσεις ξεκινούν να πραγματοποιούν gap analysis για να συγκρίνουν την υπάρχουσα διαθεσιμότητα πληροφοριών με τις απαιτήσεις του ESRS, είναι εύκολο να απογοητευτούν από τις πολλές ελλείψεις και την απελπισία ότι πρέπει να επιλύσουν κάθε κενό που ανακαλύπτουν. Πολλά από τα δεδομένα που ζητάει η CSRD σχετίζονται με την ετοιμότητα των επιχειρήσεων να διαχειριστούν διάφορα θέματα. Είναι λογικό για μια εταιρεία να δηλώσει ότι προς το παρόν δεν έχει έτοιμα σχέδια διαχείρισης, αλλά να περιγράψει τα σχέδιά της για την ανάπτυξη της ικανότητας να το κάνει μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα. Κανείς δεν περιμένει την τελειότητα από κάθε επιχείρηση. Η CSRD έχει στόχο να διασφαλίσει την πρόοδο. Ενώ κανένας δεν περιμένει οι επιχειρήσεις να επιλύσουν όλα τα προβλήματα ταυτόχρονα, εξίσου μη αποδεκτό είναι να μην κάνουν τίποτα.

Η διαδικασία της διπλής ουσιαστικότητας (double materiality) θα πρέπει να βοηθήσει στην προτεραιοποίηση των θεμάτων που χρειάζονται προσοχή. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, είναι δυνατό να δημιουργηθεί ένα αφήγημα που να περιλαμβάνεται στις εκθέσεις, περιγράφοντας πού επικεντρώνονται οι περιορισμένοι πόροι της επιχείρησης για να έχουν τον μεγαλύτερο άμεσο αντίκτυπο. Η διπλή ουσιαστικότητα είναι απαραίτητη για κάθε εταιρεία που υπόκειται στην CSRD. Η πρόθεση της αξιολόγησης είναι να διασφαλίσει ότι οι επιχειρήσεις λαμβάνουν υπόψη τις απόψεις των ενδιαφερομένων μερών (stakeholders) και δεν παραβλέπουν κρίσιμα σημεία που σχετίζονται με τη βιωσιμότητα. Οι οδηγίες για τη διπλή ουσιαστικότητα που δημιουργήθηκαν από την EFRAG περιγράφουν ότι η αξιολόγηση πρέπει να ενημερώνεται σε κάθε στάδιο από ειδικούς. Αυτό μπορεί να οδηγήσει μια επιχείρηση να πιστεύει ότι πρέπει να συνδεθεί απευθείας, ένας προς έναν, με κάθε ενδιαφερόμενο, κάτι που δεν ισχύει.

Οι περισσότερες επιχειρήσεις που υπόκεινται στην CSRD λειτουργούν σε εξαιρετικά πολύπλοκες παγκόσμιες αλυσίδες αξίας, συνεργαζόμενες με πιθανώς χιλιάδες stakeholders. Η εμπλοκή όλων των ενδιαφερομένων άμεσα είναι ανέφικτη. Είναι λογικό να αναμένεται η εμπλοκή των βασικών ή ουσιαστικών ενδιαφερομένων και αυτό μπορεί να προκύψει από άμεσες συνομιλίες και συνεντεύξεις έως τη χρήση λογικών προσεγγίσεων για να κατευνάσουν τις πιθανές ανησυχίες των ανεξάρτητων επαληθευτών.

Οι περισσότεροι πελάτες με τους οποίους συνεργαζόμαστε έχουν συνειδητοποιήσει έγκαιρα ότι η πρώτη προσέγγιση στην υλοποίηση της CSRD είναι πιθανό να απαιτήσει πάνω από ένα χρόνο προετοιμασίας. Ακόμα και με αυτή την εκτενή προθεσμία, υπάρχουν προκλήσεις στην επαρκή προετοιμασία, δεδομένου του εύρους και του βάθους των απαιτήσεων της CSRD σε όλη την επιχείρηση.

*Ο Τάσος Νικολάου είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Net Zero Analytics

*Η Net Zero Analytics υποστηρίζει τις επιχειρήσεις στην προετοιμασία τους σε στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης και συμμόρφωσης τους με περιβαλλοντικές και κλιματικές διατάξεις για την επίτευξη των στόχων κλιματικής ουδετερότητας. Οι υπηρεσίες περιλαμβάνουν συμβουλευτική υποστήριξη για την εκπλήρωση των διατάξεων της οδηγίας CSRD, δημιουργία εκθέσεων βιώσιμης ανάπτυξης, αξιολογήσεις κλιματικού κινδύνου και EU Taxonomy disclosures, στοχοθεσία βάσει SBTi, κα.

https://netzeroanalytics.eu/