Η σιωπηλή πανδημία

Του Θοδωρή Γιάνναρου

Είναι τόσο τραγικό, όσο και εξοργιστικό, ένας στους 10 ασθενείς να εκδηλώνει κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του κάποια ενδονοσοκομειακή λοίμωξη, με αποτέλεσμα, να καταγράφονται στα δημόσια νοσοκομεία,περισσότεροι από 1.400 θάνατοι κάθε χρόνο, οι οποίοι σχετίζονται άμεσα με αυτές τις λοιμώξεις. 

Οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις αποτελούν μείζον πρόβλημα για τη δημόσια υγεία στη χώρα μας, και εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους που απειλούν άμεσα την ασφάλεια των ασθενών. Δυστυχώς αποτυπώνεται με σημαντικές αυξήσεις των δεικτών νοσηρότητας και θνησιμότητας, καθώς επίσης αυξάνουν σημαντικά τα κόστη διάρκειας και νοσηλείας!

Οι πιο συχνές ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις είναι εκείνες που πλήττουν το ουροποιητικό σύστημα (15%), το αναπνευστικό σύστημα (30%), εκείνες που πυροδοτούνται στο χειρουργικό πεδίο (4-5%), οι βακτηριαιμίες (20%), οι λοιμώξεις του δέρματος και των μαλακών μορίων κ.α. με  την αυξημένη επίπτωση των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων να συνιστούν ένα δυσεπίλυτο καθημερινό πρόβλημα των κλινικών των δημοσίων νοσοκομείων, γεγονός που επιβάλλει την άμεση εφαρμογή ειδικών μέτρων αντιμετώπισης και  ελέγχου από την Πολιτεία.

Η Ελλάδα έχει από τα υψηλότερα επίπεδα μικροβιακής αντοχής στην Ευρώπη, που είναι η ικανότητα κάποιων μικροοργανισμών να επιβιώνουν, να αναπτύσσονται και να διασπείρονται, παρά τα αντιμικροβιακά σκευάσματα που υπό κανονικές συνθήκες αναστέλλουν ή/και σκοτώνουν τους παθογόνους μικροοργανισμούς. Αφορά δε, κυρίως σε μία κατηγορία μικροοργανισμών -Gram αρνητικά βακτήρια, που είναι και τα συχνότερα και σημαντικότερα αίτια για ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις στα δημόσια νοσοκομεία της χώρας μας. Ένα μεγάλο ποσοστό αυτών των μικροοργανισμών έχει γίνει ανθεκτικά στις σημαντικότερες κατηγορίες των διαθέσιμων αντιβιοτικών.

Ποιοι είναι οι λόγοι, που η Ελλάδα τοποθετείται πολύ υψηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στον επιπολασμό ενδονοσοκομεακών λοιμώξεων; Γιατί η χώρα μας κατέχει αυτή τη θλιβερή θέση ανάμεσα στα συστήματα υγείας των άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Γιατί κατέχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά μικροβιακής αντοχής μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών για συγκεκριμένα στελέχη και την ντροπιαστική αρνητική πρωτιά στην κατηγορία με τους περισσότερους θανάτους λόγω αυτής της μικροβιακής αντοχής;

Μια σειρά παραμέτρων και εγκληματικών παραλείψεων που παραμένουν άνευ λύσης επί σειρά ετών, ευθύνονται για την προσβολή από κάποια ενδονοσοκομειακή λοίμωξη ασθενούς κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του σε δημόσιο νοσοκομείο και σίγουρα όχι κάποιο τυχαίο γεγονός ή η κακοτυχία.

Η μεγάλη αύξηση των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων οφείλεται κυρίως στη ελλιπή αντιμετώπιση χρόνιων προβλημάτων, που με τη σειρά τους πυροδοτούν πολύ περισσότερα, καθώς και στην πίεση που υπέστη το ΕΣΥ κατά τη  διάρκεια  της πανδημίας από τη λοίμωξη Covid19, όπως επίσης και η αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών!

Δυστυχώς, παρ' όλο που έχει πλέον επέλθει μια σχετική κανονικότητα στο Σύστημα Υγείας της χώρας μας στη μετά Covid εποχή, εν τούτοις η αντιμετώπιση των τριτοκοσμικών ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων, δεν προχωρά με ταχείς ρυθμούς, όπως θα άρμοζε σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος, παρότι το φαινόμενο αυτό κοστίζει σε απαράδεκτες απώλειες μεγάλου αριθμού ανθρώπινων ζωών... 

Οι τραγικά υποστελεχωμένες επιτροπές νοσοκομειακών λοιμώξεων, που ξεκίνησαν πριν περίπου 10 χρόνια, έχουν επιφορτιστεί με την επιτήρηση και την καταγραφή των ενδονοσοκομεικών λοιμώξεων στα δημόσια νοσοκομεία της χώρας. Η υποστελέχωση αυτών των τμημάτων υπάρχει σε όλα σχεδόν τα δημόσια νοσοκομεία, παρά το γεγονός, ότι η προσφορά των συγκεκριμένων επιτροπών είναι υψίστης σημασίας για την προστασία και την προώθηση της δημόσιας υγείας!

Σε κάθε περίπτωση, η έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού στη χώρα μας έχει καθοριστικό ρόλο στην αύξηση των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων, μιας και οι νοσηλευτές και οι νοσηλεύτριες επιτήρησης δεν είναι ποτέ και πουθενά αρκετοί και αρκετές, ώστε το τμήμα να είναι σε θέση να λειτουργήσει απρόσκοπτα, προσφέροντας ασφάλεια στους φιλοξενούμενους ασθενείς. Ως εκ τούτου, η ενίσχυση των ρόλων αυτών των επιτροπών είναι ύψιστης σημασίας προκειμένου να αντιμετωπιστεί το σοβαρό αυτό πρόβλημα  -ο εφιάλτης των δημοσίων νοσοκομείων... 

Λόγω του γεγονότος, πως εξαιτίας αυτών των λοιμώξεων αυξάνεται η διάρκεια νοσηλείας των ασθενών τα κόστη νοσηλείας και σίγουρα η νοσηρότητά τους, η Πολιτεία πρέπει να το δει και να το αντιμετωπίσει ως κορυφαία απειλή κατά της προσπάθειας προστασίας και προώθησης της δημόσιας υγείας… πρέπει να προχωρήσει χωρίς άλλο χάσιμο πολύτιμου χρόνου σε μία αυστηρή και συντονισμένη εφαρμογή κατάλληλων υγειονομικών πρωτοκόλλων σε όλα τα δημόσια νοσοκομεία της επικράτειας. Η υιοθέτηση και η πιστή τήρηση αυτών των πρωτοκόλλων, θα αποτελέσει μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της δημόσιας υγείας και μια σοβαρή υποθήκη για το μέλλον του ΕΣΥ... 

Το εξειδικευμένα υγειονομικά πρωτόκολλα που αυτή τη στιγμή δεν ακολουθούνται πιστά, είναι αυτά της καθαριότητας και της απολύμανσης, της ορθολογικής χρήσης αντιβιοτικής θεραπείας, της έγκαιρης διάγνωσης νοσοκομειακών λοιμώξεων, ενώ χρειάζεται ενίσχυση του εξειδικευμένου νοσηλευτικού και ιατρικού προσωπικού και μέριμνα για τη συνεχή εκπαίδευσή και περαιτέρω εξειδίκευσής τους σε κάθε νέα πρακτική! 

Βέβαια για να μπορέσει ένα τέτοιο μοντέλο παρακολούθησης καταγραφής και διαχείρισης των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων να λειτουργήσει και να παράξει έργο, είναι αναγκαία η δημιουργία και η λειτουργία μιας κοινής πλατφόρμας/βάσης δεδομένων, ώστε να είναι διαθέσιμα ανά πάσα στιγμή τα συλλεχθέντα στοιχεία από τα δημόσια νοσοκομεία. Μόνον με αυτόν τον τρόπο θα γίνει εφικτή η δημιουργία αξιόλογων και αποτελεσματικών μαθηματικών μοντέλων πρόγνωσης και πρόληψης.

Στη χώρα μας η επιτήρηση και η αντιμετώπιση των νοσοκομειακών λοιμώξεων λειτουργεί με θεωρητικές πατέντες και ημίμετρα, ενώ αυτό που λείπει είναι η ύπαρξη εξειδικευμένων μέτρων και η εφαρμογή αυτών, τα οποία στη συνέχεια θα επαναξιολογηθούν ως προς την αποτελεσματικότητά τους. 

Θέλει ακόμα όμως, πολιτική βούληση και πολύ δουλειά, για να αισθανθούν οι πολίτες, πως το ΕΣΥ τους νοιάζεται και τους προστατεύει!

*Ο κ. Θοδωρής Γιάνναρος είναι μοριακός βιολόγος - γενετιστής