CSRD - Πόσο προετοιμασμένοι είμαστε;

Του Τάσου Νικολάου

Το 2025, το πρώτο κύμα εταιρειών θα αρχίσει να δημοσιοποιεί πληροφορίες σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά Πρότυπα Αναφοράς Βιωσιμότητας (ESRS) για το οικονομικό έτος 2024. Αυτά τα πρότυπα αναφοράς εφαρμόζονται σε εταιρείες που υπόκεινται στην οδηγία CSRD. Αρχικά, μόνο οι μεγάλες εισηγμένες εταιρείες θα πρέπει να δημοσιοποιούν πληροφορίες σχετικά με τον αντίκτυπο, τους κινδύνους και τις ευκαιρίες που σχετίζονται με τα κριτήρια ESG. Οι περισσότερες εταιρείες που υπόκεινται στο CSRD και θα υποβάλουν αναφορές το 2025 ήδη δημοσιεύουν στοιχεία βάσει της παλαιότερης οδηγίας NFRD. Αυτές οι εταιρείες έχουν ήδη δημιουργήσει δομές εντός των οργανισμών τους για να αντιμετωπίσουν θέματα βιωσιμότητας. Ενώ οι περισσότερες δομές έχουν καλή θεμελίωση, η εφαρμογή των απαιτήσεων της CSRD θα προσθέσει ένα επιπλέον επίπεδο πολυπλοκότητας.

Ωστόσο, η μεγαλύτερη πρόκληση θα έρθει μεταξύ 2025 και 2027 όταν το πεδίο εφαρμογής θα επεκταθεί σταδιακά σε όλες τις μεγάλες εταιρείες και τις ΜΜΕ. Η πλειονότητα αυτών των εταιρειών δεν είναι εξοικειωμένες με τις απαιτήσεις της οδηγίας, αλλά ούτε με την πιο "ελαφριά" μορφή εθελοντικών προτύπων αναφοράς (GRI, SASB, ISSB, κ.λπ.). Επιπλέον, θα αντιμετωπίσουν και τις λειτουργικές αλλαγές που απαιτούνται εντός του οργανισμού τους. Αυτές οι αλλαγές περιλαμβάνουν αυξημένη ευαισθητοποίηση για θέματα βιωσιμότητας, νέες εσωτερικές διαδικασίες, αναθεωρήσεις πολιτικών και τροποποιήσεις στα επιχειρηματικά τους μοντέλα και τις αλυσίδες αξίας. Επιπλέον, θα απαιτήσουν νέα λογισμικά συστήματα που θα αυτοματοποιούν την σημερινή επίπονη διαδικασία απασχόλησης ανθρώπινων πόρων και εύρεσης στοιχείων, που θα ενσωματώνονται σε πλατφόρμες ολοκληρωμένων λύσεων για τις επιχειρήσεις. 

Για το όφελος των εταιρειών που είναι λιγότερο εξοικειωμένες με τις υποχρεώσεις της CSRD, ας επανεξετάσουμε τις απαιτήσεις.

Τι είναι η CSRD;

Η Οδηγία CSRD είναι η νέα νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που απαιτεί, ενισχύει και τυποποιεί την διαφάνεια σε θέματα ESG όπως ποτέ άλλοτε. Διευρύνει την περίμετρο των υπόχρεων εταιριών, τυποποιεί τι πρέπει να αναφέρουν και επεκτείνει το πεδίο διαφάνειας και αναφοράς για να περιλαμβάνει ολόκληρη την αλυσίδα αξίας. Για κάποιους, αυτό είναι καλό νέο: θα μειώσει τον πολυπλοκότητα που δημιουργούν τα διάφορα εθελοντικά πρότυπα και θα βοηθήσει τις εταιρείες να εστιάσουν σε κάτι τυποποιημένο. Αλλά για πολλές εταιρείες, αυτό θα απαιτήσει να κάνουν πράγματα που δεν έχουν ακόμη αρχίσει να σκέφτονται, ασκώντας πίεση για διαφάνεια και λογοδοσία προς τις Τράπεζες, το περιβάλλον και την κοινωνία.

Τι θα απαιτηθεί να αναφέρει μια εταιρεία;

Η CSRD βασίζεται στο νέο πλαίσιο αναφοράς ESRS, που στοχεύει στην τυποποίηση και εναρμόνιση των υφιστάμενων εθελοντικών πλαισίων. Οι εταιρείες θα πρέπει να εστιάσουν σε τρεις τομείς: α) στρατηγική, διακυβέρνηση και ουσιαστικότητα, β) μέτρα εφαρμογής και γ) μέτρηση απόδοσης για καθένα από τα παρακάτω έντεκα θέματα:

1. Κλιματική αλλαγή

2. Ρύπανση

3. Υδάτινοι και θαλάσσιοι πόροι

4. Βιοποικιλότητα και οικοσυστήματα

5. Χρήση πόρων και κυκλική οικονομία

6. Δικό τους εργατικό δυναμικό

7. Εργαζόμενοι στην αλυσίδα αξίας

8. Επηρεαζόμενες κοινότητες

9. Καταναλωτές και χρήστες

10. Επιχειρηματική συμπεριφορά

11. Διακυβέρνηση, διαχείριση κινδύνων και εσωτερικός έλεγχος

Η CSRD αλλάζει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο όλες οι εταιρείες πρέπει να σκέφτονται τον αντίκτυπό τους, την ορατότητα που έχουν στις αλυσίδες εφοδιασμού τους και την τεχνολογία που χρειάζονται για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις.

Κύριες καινοτομίες του CSRD

1. Η αλυσίδα αξίας βρίσκεται στο επίκεντρο. Σε αντίθεση με την πρώτη γενιά περιβαλλοντικής νομοθεσίας που επικεντρώθηκε μόνο στο αποτύπωμα της ίδιας της εταιρείας, η CSRD επικεντρώνεται στην αλυσίδα εφοδιασμού, δηλαδή οι οργανισμοί πρέπει να αναλάβουν ευθύνη για όλους τους προμηθευτές τους. Αυτό δεν εκπλήσσει, δεδομένου ότι ο μεγαλύτερος αντίκτυπος και κίνδυνος μιας εταιρείας βρίσκεται στην αλυσίδα αξίας της.

2. Απαιτούνται πραγματικά δεδομένα. "Πραγματικά δεδομένα" σημαίνει ότι οι εταιρείες πρέπει να εμπλέξουν τους άμεσους upstream προμηθευτές τους για να κατανοήσουν ποιοι είναι και τι κάνουν όσον αφορά τα θέματα ESG. Παρόλο που υπάρχει πρόβλεψη για τη χρήση δεδομένων "κατά προσέγγιση", οι εταιρείες πρέπει να καταβάλουν την "δέουσα και εύλογη προσπάθεια" για να λάβουν πραγματικά δεδομένα από την αλυσίδα αξίας – κάτι που θα επαληθευτεί από ανεξάρτητους φορείς.

3. Διπλή ουσιαστικότητα. Η διπλή ουσιαστικότητα σημαίνει ότι ένας οργανισμός πρέπει να αναγνωρίσει και να αναφέρει όχι μόνο τον κίνδυνο και τον αντίκτυπο ESG στην ίδια την εταιρεία του, αλλά και τον αντίκτυπο της εταιρείας στον πλανήτη και την ανθρωπότητα.

4. Σαφείς ορισμοί. Η CSRD παρέχει σαφή καθοδήγηση σχετικά με το τι απαιτείται να αναφέρει ένας οργανισμός, βοηθώντας τις εταιρείες να επικεντρωθούν στις απαραίτητες ενέργειες. Αυτό αυξάνει το βάρος για τη συλλογή δεδομένων από την αλυσίδα αξίας, καθιστώντας τη συνέπεια ακόμα πιο κρίσιμη.

5. Απόδοση, όχι μόνο αναφορά. Η CSRD απαιτεί από τις εταιρείες να εκτελούν αξιολόγηση διπλής ουσιαστικότητας και να αναφέρουν τα έντεκα θέματα, ενώ πρέπει επίσης να καθορίζουν δείκτες απόδοσης (KPIs) για βελτίωση και να αναφέρουν την πρόοδό τους.

EU Taxonomy

Η CSRD επιβάλλει στις υπόχρεες εταιρίες να χαρτογραφήσουν τις δραστηριότητες τους βάσει της Ευρωπαϊκής Ταξινομίας (EU Taxonomy) κατηγοριοποιώντας τις δραστηριότητες τους (NACE) σε "πράσινες" και μη.

Προκειμένου να χαρακτηριστεί μια οικονομική δραστηριότητα ως "περιβαλλοντικά αειφόρα", σύμφωνα με τον Κανονισμό της Ταξινομίας της ΕΕ, πρέπει αυτή να πληροί τα παρακάτω κριτήρια:

1. Να συμβάλλει σημαντικά στην επίτευξη ενός ή περισσοτέρων από τους 6 περιβαλλοντικούς στόχους

• Μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής

• Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή

• Βιώσιμη χρήση και προστασία των υδατικών και των θαλάσσιων πόρων

• Μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία

• Πρόληψη και έλεγχος της ρύπανσης

• Προστασία και αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων

1. Να μην επιβαρύνει κανέναν από τους υπόλοιπους περιβαλλοντικούς στόχους (DNSH). 

Για παράδειγμα, αν μια δραστηριότητα στοχεύει στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, αλλά, συγχρόνως, επιβαρύνει τη βιοποικιλότητα, τότε δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως "περιβαλλοντικά αειφόρα".

Οι καλά προετοιμασμένες εταιρίες θα είναι οι πιο επωφελημένοι

Όσο νωρίτερα ξεκινήσει ένας οργανισμός την προετοιμασία για την αναφορά, τόσο πιο επιτυχής θα είναι η διαδικασία. Ωστόσο, πολλές μεσαίες επιχειρήσεις καθυστερούν τις προετοιμασίες τους μέχρι την τελευταία στιγμή λόγω άγνοιας του όγκου εργασίας που απαιτείται για να καλυφθούν οι απαιτήσεις.

Η αύξηση του φόρτου εργασίας λίγο πριν από την προθεσμία θα έχει τον μεγαλύτερο αρνητικό αντίκτυπο στις εταιρείες που είναι λιγότερο προετοιμασμένες και δεν έχουν ακόμη συνολική εικόνα ή σχέδιο για τη διαδικασία αναφοράς τους. Σε σύγκριση, οι πιο προετοιμασμένες εταιρείες, ιδιαίτερα αυτές που έχουν εμπειρία 1-2 ετών με εθελοντική αναφορά βιωσιμότητας, θα μπορούν να μετριάσουν καλύτερα αυτές τις επιπτώσεις.

Οι πρωτοπόροι θα είναι επίσης καλύτερα προετοιμασμένοι για την επίσης νέα Οδηγία για την Εταιρική Δέουσα Επιμέλεια Βιωσιμότητας (CSDDD), που τέθηκε σε ισχύ στις 25 Ιουλίου 2024 και αποτελεί έναν από τους κεντρικούς νόμους βιωσιμότητας της ΕΕ. Επιβάλλει νομική ευθύνη για τις επιχειρήσεις όσον αφορά τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του περιβάλλοντος, τόσο εντός της ΕΕ όσο και παγκοσμίως. Οι υποχρεώσεις καλύπτουν όχι μόνο τις δικές τους δραστηριότητες, αλλά και τις θυγατρικές τους εταιρείες και – ιδιαίτερα σημαντικό – τους προμηθευτές τους. Περισσότερα για την οδηγία CSDDD σε επόμενο άρθρο…

*Ο Τάσος Νικολάου είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Net Zero Analytics

*Η Net Zero Analytics υποστηρίζει τις επιχειρήσεις στην προετοιμασία τους σε στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης και συμμόρφωσης τους με περιβαλλοντικές και κλιματικές διατάξεις για την επίτευξη των στόχων κλιματικής ουδετερότητας. Οι υπηρεσίες περιλαμβάνουν συμβουλευτική υποστήριξη για την εκπλήρωση των διατάξεων της οδηγίας CSRD, δημιουργία εκθέσεων βιώσιμης ανάπτυξης, αξιολογήσεις κλιματικού κινδύνου και EU Taxonomy disclosures, στοχοθεσία βάσει SBTi, κα.

https://netzeroanalytics.eu/