Η βία των ανηλίκων και ο Νομοταγής Πολίτης

Του Ηλία Ψυχογιού

Όποιος γονιός έχει δει την ταινία "Νομοταγής Πολίτης" με πρωταγωνιστή τον Τζέραλντ Μπάτλερ, δεν μπορεί να μην έχει ταυτιστεί με τον πρωταγωνιστή "πατέρα – εκδικητή". Movie recap: Ο πρωταγωνιστής οργανώνει με αριστοτεχνικό τρόπο την εξολόθρευση, όχι μόνο αυτών που βίασαν και σκότωσαν τη γυναίκα και το παιδί του, αλλά και όσων δεν έκαναν σωστά τη δουλειά τους, ώστε οι εγκληματίες να τιμωρηθούν παραδειγματικά. 

Παρακολουθώντας, ως πατέρας ενός 12χρονου κοριτσιού, τις τελευταίες μέρες τα όσα συμβαίνουν σχετικά με τη βία των ανηλίκων, και ειδικά με τον άγριο ξυλοδαρμό της 14χρονης στη Γλυφάδα, αναρωτιέμαι πώς θα αντιδρούσα αν βρισκόμουν είτε στη μια είτε στην άλλη πλευρά. Πώς θα αντιδρούσα δηλαδή αν η κόρη μου είχε δεχτεί αυτή τη βία ή αν την είχε ασκήσει.  Αναρωτιέμαι αν θα αντιδρούσα όπως ο αείμνηστος πατέρας μου προς εμένα. 

Και για να διευκρινίσω, ως μεγαλόσωμο παιδί που τύγχανε να ήμουν, ο φόβος του πατέρα μου ήταν να μην τσακωθώ με συνομηλίκους μου και τραυματίσω κάποιον. Λογικό το άγχος του, αν αναλογιστεί κανείς ότι στην ηλικία των 12 ετών είχε σχεδόν ξεπεράσει τα 1,83 εκ. σε ύψος και ζύγιζα περίπου 95 κιλά (ζωή να ‘χω). Η προτροπή του πατέρα μου να αποφεύγω τις συγκρούσεις όμως είχε ως αποτέλεσμα να μην αντιδρώ ούτε καν για να υπερασπιστώ τον εαυτό μου όταν δεχόμουν επιθέσεις από άλλο παιδιά. 

Αυτό βέβαια σταμάτησε ως διά μαγείας όταν ο πατέρας μου διαπίστωσε πως βασιζόμενος, συγκριτικά με παιδιά της ηλικίας μου, στον όγκο μου συνήθως υπέμενα στωικά τις σε βάρος μου βιαιοπραγίες. "Σου έχω πει να μην επιτίθεσαι, όχι να τις τρως", ήταν τα λόγια του. 

Την ίδια ακριβώς νοοτροπία προσπαθώ να ενσταλάξω και στο παιδί μου. Ότι, δηλαδή, δεν ασκούμε βία παρά μόνο όταν κάποιος άλλος προσπαθήσει να την ασκήσει σε εμάς. 

Επανερχόμενος στο σήμερα, σκέφτομαι πως αν όλα τα πιτσιρίκια που φλεξάρουν την παραβατικότητά τους ως "παράσημο" στους συνομηλίκους τους, έχουν ποτέ δεχθεί τιμωρία από τους γονείς τους. Έχουν ποτέ αντιμετωπίσει συνέπειες για τις πράξεις τους ή ο μπαμπάς και η μαμά έχουν μόνιμα μία δικαιολογία για όσα έχει κάνει στο παρελθόν το βλαστάρι τους; Γιατί όταν φτάνεις στο σημείο, όπως στην περίπτωση της Γλυφάδας, να ξυλοφορτώνεις χωρίς έλεος ένα 14χρονο κορίτσι, από κάπου ξεκίνησες. Γεννημένοι παραβατικοί δεν υπάρχουν, στην πορεία δημιουργούνται. 

Αναρωτιέμαι για την αντίδραση των γονέων παραβατικών παιδιών στις όποιες επισημάνσεις των δασκάλων, είτε για τις εκπαιδευτικές επιδόσεις των παιδιών τους είτε για τη συμπεριφορά τους. Έκαναν καμία ενδοσκόπηση ή τα έβαζαν με το δάσκαλο, μειώνοντας το κύρος του στα μάτια των παιδιών τους; "Έβαζαν καμιά φωνή" στο σπίτι ή αυτό θεωρούνταν αντιπαιδαγωγική προσέγγιση; 

Γιατί, όσα panic buttons κι αν θεσπίσει ο Πιερρακάκης και όσους ψυχολόγους κι αν διορίσει στα σχολεία, οι βασικές αρχές σωστής συμπεριφοράς δίνονται από το σπίτι. Ο καλός δάσκαλος και ο σχολικός ψυχολόγος είναι απαραίτητο να υπάρχουν και θα φέρουν αποτέλεσμα, όταν και οι γονείς του παιδιού είναι αποφασισμένοι να εργαστούν ΜΕ το παιδί τους και όχι απλά να δουλεύουν ΓΙΑ το παιδί τους.

Ας είμαστε ειλικρινείς μεταξύ μας. 

Σε κανέναν δεν αρέσει να ακούσει ότι το παιδί του είναι "παλιόπαιδο". Η φύση μάς ωθεί στην υπεράσπιση του απογόνου μας, ακόμα κι αν ξέρουμε ότι όσα του καταλογίζουν είναι αληθή. Ίσως γιατί μέσα μας ξέρουμε πως, στο μεγαλύτερο ποσοστό, για την κατάντια ενός κακομαθημένου παιδιού, υπεύθυνοι είμαστε εμείς και, ουσιαστικά, υπερασπιζόμαστε τον εαυτό μας απέναντι στις κατηγορίες. Συνήθως τα παιδιά δεν φταίνε. Οι γονείς είναι αυτοί που φέρουν την ευθύνη, γι’ αυτό άλλωστε είναι υπεύθυνοι απέναντι στο νόμο όταν το παιδί είναι ανήλικο. 

Αν όμως κάθε φορά που διαπιστώνουμε ότι το παιδί μας έχει παραβατική ή/και κακή συμπεριφορά αποφεύγουμε ή αρνούμαστε να την αντιμετωπίσουμε, απλώς δεν αναλαμβάνουμε την ευθύνη μας ως γονείς. ΄Όταν αποφεύγουμε να διορθώσουμε τα λάθη μας και, κατά συνέπεια, τα λάθη του παιδιού μας, απλώς όχι μόνο διαιωνίζουμε το πρόβλημα, αλλά δημιουργούμε και στο παιδί μας την αίσθηση του "άτρωτου", με τις όποιες συνέπειες μπορεί να έχει αυτό.

Και, δυστυχώς, δεν είναι όλοι οι γονείς σαν τον πατέρα της 14χρονης, ο οποίος καλεί όσους απειλούν τα άτομα που κακοποίησαν την κόρη του να σταματήσουν να το κάνουν. Το να αποκηρύσσεις τη βία όταν έχουν επιτεθεί στο παιδί σου θέλει δύναμη ψυχής και απονέμω τα εύσημα σ’ αυτόν τον πατέρα, αφού πραγματικά δεν ξέρω πως θα αντιδρούσα αν ήμουν στη θέση του. 

Βλέπετε, δεν είναι όλοι οι γονείς οπαδοί του Γκάντι. 

Υπάρχουν και αυτοί που νιώθουν μία ψυχική σύνδεση με την Marianne Bachmeier, τον Gary Plauché ή τον Παπαδόσηφο. 

Η ταινία αντέγραψε απλώς τη ζωή. 

ilpsychogios@gmail.com